Âm tắc môi-môi vô thanh

(Đổi hướng từ Âm tắc đôi môi vô thanh)

Âm tắc đôi môi vô thanh là một phụ âm được sử dụng trong nhiều ngôn ngữ nói. Ký hiệu cho âm này trong Bảng mẫu tự ngữ âm quốc tế là ⟨p⟩, ký tự tương đương trong X-SAMPA là p.

Âm tắc môi-môi vô thanh
p
Số IPA101
Mã hóa
Entity (thập phân)p
Unicode (hex)U+0070
X-SAMPAp
Braille⠏ (braille pattern dots-1234)
Âm thanh
noicon

Các dạng

IPAMô tả
pp thường
p bật hơi
p vòm hóa
p môi hóa
p không có sự thả hơi nghe được
p hữu thanh
p căng
p tống ra

Sự hiện diện

Âm [p] không có mặt trong 10% ngôn ngữ có [b]. Đây là một đặc điểm khu vực của "vùng quanh Sahara". Không rõ việc thiếu /p/ này xuất hiện từ bao giờ, và việc nó là một đặc điểm mới đây do việc tiếng Ả Rập trở thành ngôn ngữ uy tín (tiếng Ả Rập mất /p/ từ thời tiền sử), hay là một đặc điểm chung trong khu vực. Việc thiếu /p/ trong khi có /b/ cũng xuất hiện ở châu Âu, cả tiếng Celt nguyên thủy và tiếng Basque cổ đều có [b] nhưng thiếu [p].

Tuy vậy, [p] là một âm rất phổ biến. Đa số ngôn ngữ có ít nhất âm [p] thường, nhiều ngôn ngữ phân biệt giữa các dạng /p/. Nhiều ngôn ngữ Ấn-Arya, như tiếng Hindustan, phân biệt giữa [pʰ] (bật hơi) và [p] thường (cũng được chuyển tự là [p˭]).

Ví dụ

Ngôn ngữTừIPANghĩaGhi chú
Adygheпаӏо'nón, mũ'
ArmeniaĐông[1]պապիկ'ông (nội/ngoại)'Phân biệt với dạng bật hơi.
Anhpack[pʰæk]'gói'Xem âm vị học tiếng Anh
Basqueharrapatu[(h)arapatu]'bắt'
Ba Lan[2]pas'thắt lưng'Xem âm vị học tiếng Ba Lan
BengalĐôngপানি[pani:]'nước'Phân biệt với dạng bật hơi. Xem âm vị học tiếng Bengal
Bồ Đào Nha[3]pai[paj]'bố'Xem âm vị học tiếng Bồ Đào Nha
Catalunya[4]parlar[pərˈɫa]'nói'Xem âm vị học tiếng Catalunya
Di/ba[pa˧]'trao đổi'Phân biệt với dạng bật hơi
Đan MạchChuẩn[5]bog[ˈpɔ̽ʊ̯ˀ]'sách'Thường được chuyển tự IPA là ⟨⟩ hay ⟨b⟩. Phân biệt với dạng bật hơi. Xem âm vị học tiếng Đan Mạch
ĐứcPack[pʰak]'gói hàng'Xem âm vị học tiếng Đức chuẩn
Esperantotempo[ˈtempo]'thời gian'Xem âm vị học Esperanto
Gujarat[pəɡ]'bàn chân'Xem âm vị học tiếng Gujarat
Hà Lan[6]plicht[plɪxt]'nghĩa vụ'Xem âm vị học tiếng Hà Lan
Hebrewפּקיד[pakid]'tu sĩ'Xem âm vị học tiếng Hebrew hiện đại
Hindustanपल / پرچم[pəl]'khoảnh khắc'Phân biệt với dạng bật hơi. Xem âm vị học tiếng Hindustan
Hungarypápa[ˈpaːpɒ]'Giáo hoàng'Xem âm vị học tiếng Hungary
Hy Lạpπόδι/pódi[ˈpo̞ði]'cẳng chân'Xem âm vị học tiếng Hy Lạp hiện đại
Kabardiaпэ'mũi'
Lakotapúza[ˈpʊza]'khô'
Luxembourg[7]bëlleg[ˈpɵ̞lɵ̞ɕ]'rẻ'
Macedoniaпее[pɛː]'hát'Xem âm vị học tiếng Macedonia
Mã Laipanas[pänäs]'nóng'
Maltaaptit[apˈtit]'sự ngon miệng'
Marathiपाऊस[pɑːˈuːs]'mưa'Xem âm vị học tiếng Marathi
Mutsunpo·čor[poːt͡ʃor]'một vết thương'
Na Uypappa[pɑpːɑ]'bố'Xem âm vị học tiếng Na Uy
Nga[8]плод[pɫot̪]'trái cây'Phân biệt với dạng vòm hóa. Xem âm vị học tiếng Nga
Nhật[9]ポスト/posuto[posɯto]'hòm thư'Xem âm vị học tiếng Nhật
Pashtunپانير[pɑˈnir]'phô mai'
Pháp[10]pomme[pɔm]'táo'Xem âm vị học tiếng Pháp
Phần Lanpappa[pappa]'ông (nội/ngoại)'Xem âm vị học tiếng Phần Lan
Pirahãpibaóí[ˈpìbàóí̯]'rái cá'
Punjabਪੱਤਾ[pət̪ːäː]'lá'
Româniapas[pas]'bước'Xem âm vị học tiếng România
Sécpes[pɛs]'chó'Xem âm vị học tiếng Séc
Slovakpes[pɛs]'chó'
Tân Aram Assyriapata[paːta]'mặt'
Tây Ban Nha[11]peso[ˈpe̞so̞]'cân nặng'Xem âm vị học tiếng Tây Ban Nha
Tây Frisiapanne[ˈpɔnə]'chảo'
Thổ Nhĩ Kỳkap[kʰäp]'(cái) ấm'Xem âm vị học tiếng Thổ Nhĩ Kỳ
Thụy Điểnapa[ˈɑːpʰa]'vượn'Xem âm vị học tiếng Thụy Điển
Triều Tiên/pul[pʰul]'cỏ'Xem âm vị học tiếng Triều Tiên
Trung QuốcQuảng Đông/baau[paːu˧˧]'nổ'Phân biệt với dạng bật hơi. Xem âm vị học tiếng Quảng Đông
Quan Thoại爆炸/bàozhà[pɑʊ˥˩ tʂa˥˩]'nổ'Phân biệt với dạng bật hơi. Xem âm vị học tiếng Quan Thoại
Tsezпу[pʰu]'mặt'Phân biệt với dạng tống ra.
Ukrainaпавук[pɐ.ˈβ̞uk]'nhện'Xem âm vị học tiếng Ukraina
Việt[12]nhíp[ɲip˧ˀ˥]'nhíp'Xem âm vị học tiếng Việt
Ý[13]papà[paˈpa]'cha, bố, ba'Xem âm vị học tiếng Ý
ZapotecTilquiapan[14]pan[paŋ]'bánh mì'

Chú thích

Tài liệu

  • Basbøll, Hans (2005), The Phonology of Danish, ISBN 0-203-97876-5
  • Carbonell, Joan F.; Llisterri, Joaquim (1992), “Catalan”, Journal of the International Phonetic Association, 22 (1–2): 53–56, doi:10.1017/S0025100300004618
  • Cruz-Ferreira, Madalena (1995), “European Portuguese”, Journal of the International Phonetic Association, 25 (2): 90–94, doi:10.1017/S0025100300005223
  • Dum-Tragut, Jasmine (2009), Armenian: Modern Eastern Armenian, Amsterdam: John Benjamins Publishing Company
  • Fougeron, Cecile; Smith, Caroline L (1993), “Illustrations of the IPA:French”, Journal of the International Phonetic Association, 23 (2): 73–76, doi:10.1017/S0025100300004874
  • Gilles, Peter; Trouvain, Jürgen (2013), “Luxembourgish” (PDF), Journal of the International Phonetic Association, 43 (1): 67–74, doi:10.1017/S0025100312000278, Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 16 tháng 12 năm 2019, truy cập ngày 18 tháng 7 năm 2017
  • Gussenhoven, Carlos (1992), “Dutch”, Journal of the International Phonetic Association, 22 (2): 45–47, doi:10.1017/S002510030000459X
  • Jassem, Wiktor (2003), “Polish”, Journal of the International Phonetic Association, 33 (1): 103–107, doi:10.1017/S0025100303001191
  • Martínez-Celdrán, Eugenio; Fernández-Planas, Ana Ma.; Carrera-Sabaté, Josefina (2003), “Castilian Spanish”, Journal of the International Phonetic Association, 33 (2): 255–259, doi:10.1017/S0025100303001373
  • Merrill, Elizabeth (2008), “Tilquiapan Zapotec” (PDF), Journal of the International Phonetic Association, 38 (1): 107–114, doi:10.1017/S0025100308003344
  • Okada, Hideo (1991), “Phonetic Representation:Japanese”, Journal of the International Phonetic Association, 21 (2): 94–97, doi:10.1017/S002510030000445X
  • Padgett, Jaye (2003), “Contrast and Post-Velar Fronting in Russian”, Natural Language & Linguistic Theory, 21 (1): 39–87, doi:10.1023/A:1021879906505
  • Rogers, Derek; d'Arcangeli, Luciana (2004), “Italian”, Journal of the International Phonetic Association, 34 (1): 117–121, doi:10.1017/S0025100304001628
  • Thompson, Laurence (1959), “Saigon phonemics”, Language, 35 (3): 454–476, doi:10.2307/411232, JSTOR 411232