Các dân tộc Turk
Các dân tộc Turk, được các sử liệu Hán văn cổ gọi chung là Đột Quyết (突厥), là các dân tộc nói các ngôn ngữ Turk[31], thuộc hệ dân Á Âu, định cư ở miền Bắc, Trung và Tây lục địa Á-Âu. Các dân tộc này có chung nhiều đặc trưng văn hóa và bối cảnh lịch sử ở các mức độ khác nhau. Các dân tộc Turk bao gồm người Kazakh, Uzbek, Kyrgyz, Uyghur, Azerbaijan, Turkmen, Tatar, Qashkai, Bashkir, Chuvash, Afshar và Thổ Nhĩ Kỳ, cũng như các dân tộc từng tồn tại trong lịch sử như Bulgar, Kuman, Avar, Seljuk, Khazar, Ottoman, Mamluk và có thể cả Hung Nô[32][33][34].
| Các dân tộc Turk | |
|---|---|
| Türk, 突厥 | |
 Quốc gia và vùng mà một ngôn ngữ Turk nào đó là ngôn ngữ chính thức hoặc là ngôn ngữ phần đông dân số. | |
| Tổng dân số | |
| Approx. 140–160 triệu[1][2] tới 170 triệu[3] | |
| Khu vực có số dân đáng kể | |
 Thổ Nhĩ Kỳ | 57,500,000–61,500,000[4] |
 Uzbekistan | 25,200,000[5] |
 Iran | 15,000,000-20,000,000[6][7] 18% of population[8] |
 Nga | 12,751,502[cần dẫn nguồn] |
 Kazakhstan | 12,300,000[9] |
 Trung Quốc | 11,647,000[10] |
 Azerbaijan | 10,000,000[11] |
 Liên minh Châu Âu | 5,876,318[cần dẫn nguồn] |
 Turkmenistan | 4,500,000[12] |
 Kyrgyzstan | 4,500,000[13] |
 Afghanistan | 3,500,000[14] |
 Iraq | 3,000,000[15][16] |
 Tajikistan | 1,200,000[17] |
 Hoa Kỳ | 1,000,000+[18] |
 Syria | 800,000–1,000,000+[19] |
 Bulgaria | 588,318[20] |
 Ukraina | 398,600[21] |
 Bắc Síp | 313,626[22] |
 Úc | 293,500[cần dẫn nguồn] |
 Mông Cổ | 202,086[23] |
 Liban | 200,000[24][25][26][27] |
 Moldova | 126,010[28] |
 Bắc Macedonia | 81,900[29][30] |
| Ngôn ngữ | |
| Các ngôn ngữ trong ngữ hệ Turk | |
| Tôn giáo | |
| Rất nhiều tôn giáo khác nhau | |
Xuất xứ của các dân tộc Turk là Trung Á. Nhưng khi ngôn ngữ Turk lan rộng tới các khu vực khác, thông qua di cư và xâm chiếm, thì hiện nay họ sinh sống ở khắp thế giới. Có khoảng 180 triệu người trên thế giới sử dụng các ngôn ngữ Turk như tiếng mẹ đẻ và 20 triệu người khác sử dụng các ngôn ngữ Turk như ngôn ngữ thứ hai. Những quốc gia độc lập của các dân tộc Turk là: Azerbaijan, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Turkmenistan, Thổ Nhĩ Kỳ, và Uzbekistan. Các vùng lãnh thổ trong quốc gia nơi các dân tộc Turk có quyền tự trị gồm: Bashkortostan, Tatarstan, Chuvashia, Khakassia, Tuva, Yakutia, Cộng hòa Altai, Altai Krai, Kabardino-Balkaria, và Karachay-Cherkessiađều thuộc Liên bang Nga, Khu tự trị dân tộc Uyghur Tân Cương của Trung Quốc, khu tự trị Gagauzia của Moldova. Ngoài ra, ở nước Cộng hòa Tự trị Krym của Ukraina là quê hương của người Tatar Krym. Ở một số địa phương của Iran, Iraq, Gruzia, Bulgaria, Cộng hòa Macedonia, Hy Lạp, Tajikistan, Afghanistan, và miền tây Mông Cổ cũng có nhiều người thuộc các dân tộc Turk định cư.
Một bộ phận lớn người các dân tộc Turk theo Hồi giáo. Ngoài ra còn có người theo Kitô giáo[35], Phật giáo[36], Do thái giáo[37], Shaman giáo, Tengri giáo, thuyết vô thần, thuyết bất khả tri.
Danh sách các nhóm sắc tộc
Ngôn ngữ
Phân bố
Ngữ hệ Turk bao gồm 30 ngôn ngữ, được nói trên một khu vực rộng lớn từ Tây Âu và Địa Trung Hải, cho tới Siberia và Mãn Châu và qua cả Trung Đông. Khoảng 170 triệu người trên thế giới có một ngôn ngữ Turk là ngôn ngữ đầu tiên;[38] và 20 triệu người khác thì sử dụng ngôn ngữ Turk như là một ngôn ngữ thứ hai. Trong số những người nói ngôn ngữ Turk, thì số lượng người nói tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, hay tiếng Thổ Nhĩ Kỳ Tiểu Á chiếm phần lớn nhất, lên tới 40%.[39] Hơn một phần ba trong số này là người Thổ Nhĩ Kỳ (Türk), sống chủ yếu ở Thổ Nhĩ Kỳ và các khu vực trước đây do Ottoman ở Nam, Đông Âu và Tây Á; cũng như là Tây Âu, lục địa Úc và châu Mỹ do nhập cư. Những người Turk còn lại tập trung ở Trung Á, Nga, khu vực gần dãy Kavkaz, Trung Quốc và miền Bắc Iraq.
Bảng chữ cái
