Cắt lớn
Cắt lớn (danh pháp hai phần: Falco peregrinus; tiếng Anh: peregrine falcon[2]) là một loài chim trong chi Cắt ở Bắc Mỹ[3]. Loài chim này có sải cánh rộng và là loài nhanh nhất trong giới động vật, với những cú liệng xuống dưới đạt tốc độ hơn 322 km/h (200 mph).[4][5][6]
| Cắt lớn | |
|---|---|
 Cắt lớn | |
| Tình trạng bảo tồn | |
| Phân loại khoa học | |
| Giới (regnum) | Animalia |
| Ngành (phylum) | Chordata |
| Lớp (class) | Aves |
| Bộ (ordo) | Falconiformes |
| Họ (familia) | Falconidae |
| Chi (genus) | Falco |
| Loài (species) | F. peregrinus |
| Danh pháp hai phần | |
| Falco peregrinus Tunstall, 1771 | |
 Phạm vi phân bố Phạm vi sinh sống mùa hè Phạm vi thường trú Phạm vi đến thăm mùa đông Vùng đến thăm | |
| Phân loài | |
17–19 | |
| Danh pháp đồng nghĩa | |
| |
Phạm vi sinh sản của loài chim cắt này bao gồm các vùng đất từ lãnh nguyên Bắc Cực tới nhiệt đới. Nó có thể được tìm thấy gần như ở khắp mọi nơi trên Trái Đất [7], ngoại trừ những khu vực cực kỳ gần các địa cực, những ngọn núi rất cao, và hầu hết các khu rừng mưa nhiệt đới; khối lục địa lớn không băng giá duy nhất mà nó hoàn toàn không có mặt là New Zealand. Điều này làm cho nó trở thành loài chim ăn thịt phổ biến rộng khắp nhất trên thế giới và là một trong những loài chim được tìm thấy rộng khắp nhất. Danh pháp khoa học của loài này có nghĩa là "chim cắt lang thang", đề cập đến tập tính di trú của các quần thể chim phương Bắc.
Trong khi chế độ ăn uống của loài này bao gồm gần như chủ yếu là các loài chim có kích thước trung bình thì nó đôi khi cũng săn bắt cả các loài động vật có vú hay bò sát nhỏ, hoặc thậm chí cả côn trùng.[8] Loài này thành thục sinh dục trong một năm, cặp chim trống mái sống với nhau trọn đời và làm tổ trong hốc, bình thường trên mép vách đá hoặc, trong thời gian gần đây, trên các cấu trúc nhân tạo cao. Loài cắt này trở thành loài nguy cấp tại nhiều nơi do thuốc trừ sâu, đặc biệt là DDT. Kể từ khi có sự cấm sử dụng DDT từ đầu những năm 1970, các quần thể loài này đã phục hồi, được hỗ trợ bởi sự bảo vệ những nơi làm tổ ở quy mô lớn và sự thả ra tự nhiên.[9]
Mô tả
Cắt lớn có chiều dài cơ thể khoảng 34 đến 58 xentimét (13–23 in) và sải cánh từ 74 đến 120 xentimét (29–47 in).[10] Chim đực và chim cái giống nhau về các dấu hiệu và bộ lông, nhưng trong các con chim săn mồi thì cắt Peregrine hiển thị dấu hiệu ngược lại trong tình dục lưỡng hình về kích thước, do đó con cái lớn hơn con đực 30% về kích thước.[11] Con đực cân nặng 424 đến 750 gam (0,935–1,653 lb) và đáng chú ý là con cái nặng hơn với 910 đến 1.500 gam (2,01–3,31 lb); để xem sự khác nhau về trọng lượng giữa các loài, xem ở dưới. Các thông số đo lường chuẩn của cắt lớn là: sải cánh từ 26,5–39 cm (10,4–15,4 in), chiều dài đuôi từ 13–19 cm (5,1–7,5 in) và chiều dài xương cổ chân từ 4,5 đến 5,6 cm (1,8 đến 2,2 in).[12]
Phân loại và hệ thống học
Các loài phụ
Số lượng phân loài của cắt lớn được mô tả và chấp nhận bởi các nhà khoa học với 19 loài phụ năm 1994 trong Sổ tay chim thế giới,[10][13], theo đó xem Cắt Barbary thuộc quần đảo Canaria và bờ biển bắc Châu Phi là 2 loài phụ (pelegrinoides và babylonicus) của cắt lớn, chứ không phải một loài riêng biệt, F. pelegrinoides. Bản đồ phân bố của 19 loài phụ:
Cắt Barbary
Hệ sinh thái và hành vi
Các mối liên hệ với con người
Tham khảo
Nghiên cứu thêm
Liên kết ngoài
 Peregrine Falcon Banding, Metropolitan Transportation Authority Bridges and Tunnels; ngày 3 tháng 6 năm 2010; 3-minute YouTube video clip | |
| Throgs Neck Bridge Peregrine Banding 2011, Metropolitan Transportation Authority Bridges and Tunnels; ngày 27 tháng 5 năm 2011; 10:54 YouTube video clip | |
| Peregrine Falcon Banding 2012, Metropolitan Transportation Authority Bridges and Tunnels; ngày 4 tháng 6 năm 2012; 2:40 YouTube video clip |
- Identification guide (PDF) by Javier Blasco-Zumeta Lưu trữ 2012-04-25 tại Wayback Machine
- Peregrine Falcon - Species text in The Atlas of Southern African Birds.
- Các tổ chức bảo tồn
- Arctic Raptors – Ongoing research with raptors in the Canadian Arctic Lưu trữ 2011-07-06 tại Wayback Machine
- Falcon Research Group Lưu trữ 2007-09-24 tại Wayback Machine
- Peregrine Falcon Fund
- The Canadian Peregrine Foundation
- Peregrine Falcon Recovery Project (Manitoba)
- Hình ảnh, video
- Science on the SPOT: Peregrine Falcons Up Close – KQED QUEST
- Falcon Fascination – KQED QUEST
- Derby Cathedral Peregrine Project, UK. Links to webcams and video sequences Lưu trữ 2008-08-27 tại Wayback Machine
- Peregrine Falcon videos on the Internet Bird Collection
- The Raptor Resource Project. Links to Peregrine Falcon webcams
- Peregrines on Brussels Cathedral
- Photo documentation of Peregrines returning to south California beach cliffs after over 50 years absence Lưu trữ 2009-06-23 tại Wayback Machine
- Nottingham Trent University, where peregrines return to breed on the top of the Newton building every year. Includes images and webcam.
- Worcester Peregrine Falcon Project, UK. Includes feeds from 'Peregrines in Worcester' Facebook Fan page, YouTube & Flickr photo groups Lưu trữ 2012-08-23 tại Wayback Machine