Vạch quang phổ

(Đổi hướng từ Quang phổ vạch)

Các vạch quang phổ là các vạch tối hoặc sáng trong một quang phổ liên tục và đồng dạng, do sự phát xạ hoặc hấp thụ ánh sáng trong một dải tần hẹp, so với các tần số lân cận. Quang phổ chứa các vạch quang phổ được gọi là quang phổ vạch.

Quang phổ liên tục
Các vạch quang phổ phát xạ
Quang phổ vạch hấp thụ
Các đường cho thấy sự hấp thụ không khí, dưới sự chiếu sáng gián tiếp, với nguồn sáng trực tiếp không nhìn thấy được, do đó khí không trực tiếp giữa nguồn và máy dò. Ở đây, các đường Fraunhofer trong ánh sáng mặt trời và sự tán xạ Rayleigh của ánh sáng mặt trời này là "nguồn". Đây là quang phổ của một bầu trời xanh gần với đường chân trời, chỉ về hướng đông khoảng 3 hoặc 4  chiều (tức là mặt trời hướng về phía tây) vào một ngày đẹp trời.
Dự án bài cơ bản
Bài viết này được thực hiện với sự phối hợp của các thành viên thuộc dự án bài cơ bản, một dự án hợp tác giữa các thành viên nhằm nâng cao chất lượng các bài viết về bài cơ bản. Nếu bạn muốn tham gia, xin hãy đến thăm trang của dự án! Bạn cũng có thể ghé qua trang thảo luận để trao đổi hoặc đề xuất ý kiến.
?Bài viết chưa được đánh giá chất lượng.
?Bài viết chưa được xếp độ quan trọng.
Dự án Nguyên tố hóa học
Bài viết này được thực hiện với sự phối hợp của các thành viên thuộc dự án Nguyên tố hóa học, một dự án hợp tác giữa các thành viên nhằm nâng cao chất lượng các bài viết về Nguyên tố hóa học. Nếu bạn muốn tham gia, xin hãy đến thăm trang của dự án! Bạn cũng có thể ghé qua trang thảo luận để trao đổi hoặc đề xuất ý kiến.
BBài viết đạt chất lượng B.
Đặc biệtBài viết được đánh giá đặc biệt quan trọng.


Danh sách tên các nguyên tố

Thành viên:Gsh đã viết vào trong bài này một danh sách các nguyên tố hóa học mà không chú ý là Wikipedia tiếng Việt đã có một danh sách tương tự tại bài Tên các nguyên tố. Như chúng ta đã gặp nhiều lần tại các thảo luận là các phiên âm của các tên khoa học, tên riêng... sang tiếng Việt không có một quy tắc nhất định. Do đó các nhiều khác biệt giữa các tên của hai danh sách này. Trước khi sự lẫn lộn có thể xảy ra (dùng tên của bảng nào), tôi đề nghị các thành viên quan tâm đến hóa học đưa ra một đồn thuận để chúng ta chỉ có một bảng. Đây là một việc làm cần thiết, xin làm việc với nhau thay vì tranh cãi để bảo thủ ý kiến của mình như đã và đang xảy ra tại nhiều cuộc thảo luận.

Danh sách tên các nguyên tố

Các loại vạch phổ

Quang phổ liên tục của đèn sợi đốt (giữa) và các vạch phổ rời rạc của đèn huỳnh quang (phía dưới)

Các vạch quang phổ là kết quả của sự tương tác giữa một hệ lượng tử (thường là các nguyên tử, nhưng đôi khi là các phân tử hoặc hạt nhân nguyên tử) và một photon đơn lẻ. Khi một photon có đúng lượng năng lượng để cho phép một sự thay đổi trong trạng thái năng lượng của hệ thống (trong trường hợp của một nguyên tử này thường là một electron làm thay đổi quỹ đạo), các photon được hấp thụ. Sau đó, nó sẽ truyền lại một cách tự nhiên, ở cùng tần số với nguyên bản hoặc theo tầng, trong đó tổng năng lượng của các photon phát ra sẽ bằng năng lượng của năng lượng được hấp thụ (giả sử hệ thống trở về trạng thái ban đầu).

Một vạch quang phổ có thể được quan sát là vạch phát xạ hoặc vạch hấp thụ. Loại nào được quan sát đều phụ thuộc vào loại vật liệu và nhiệt độ của nó so với nguồn phát xạ khác. Một vạch hấp thụ được tạo ra khi các photon từ nguồn phổ rộng, nóng đi qua vật liệu lạnh. Cường độ ánh sáng, trên một dải tần số hẹp, bị giảm do sự hấp thụ của vật liệu và phát xạ lại theo các hướng ngẫu nhiên. Ngược lại, một vạch phát xạ sáng được tạo ra khi các photon từ vật liệu nóng được phát hiện với sự có mặt của phổ rộng từ nguồn lạnh. Cường độ ánh sáng, trên một dải tần số hẹp tăng lên do sự phát xạ của vật liệu.

Các vạch quang phổ có tính đặc hiệu nguyên tử cao và có thể được sử dụng để xác định thành phần hóa học của bất kỳ môi trường nào có khả năng cho ánh sáng đi qua nó. Một số nguyên tố được phát hiện bằng các quang phổ trung gian, bao gồm heli, thalicesi. Các vạch quang phổ cũng phụ thuộc vào các điều kiện vật lý của chất khí, vì vậy chúng được sử dụng rộng rãi để xác định thành phần hóa học của các ngôi sao và các thiên thể khác không thể phân tích bằng các phương tiện khác, cũng như các điều kiện và tính chất vật lý của chúng.

Các cơ chế khác ngoài tương tác nguyên tử – photon có thể tạo ra các vạch quang phổ. Tùy thuộc vào tương tác vật lý chính xác (với các phân tử, các hạt đơn lẻ, v.v.), tần số của các photon có liên quan sẽ rất khác nhau và các vạch đó có thể được quan sát trên phổ điện từ, từ sóng vô tuyến đến tia gamma.

Đường quang phổ của các nguyên tố hóa học

Ánh sáng nhìn thấy được

Đối với mỗi phần tử, bảng dưới đây cho thấy các vạch quang phổ hiển thị trong phổ nhìn thấy được, từ khoảng 400 nm-700 nm. Bản mẫu:Vạch quang phổ của các nguyên tố hóa học

Vạch quang phổ của các nguyên tố hóa học
Nguyên tốZKý hiệuVạch quang phổ
Hydro1H
Heli2He
Lithi3Li
Beryli4Be
Bo5B
Carbon6C
Nitơ7N
Oxy8O
Flo9F
Neon10Ne
Natri11Na
Magnesi12Mg
Nhôm13Al
Silic14Si
Phốt pho15P
Lưu huỳnh16S
Chlor17Cl
Argon18Ar
Kali19K
Calci20Ca
Scandi21Sc
Titan22Ti
Vanadi23V
Chromi24Cr
Mangan25Mn
Sắt26Fe
Coban27Co
Nickel28Ni
Đồng29Cu
Kẽm30Zn
Galli31Ga
Germani32Ge
Arsenic33As
Seleni34Se
Brom35Br
Krypton36Kr
Rubidi37Rb
Stronti38Sr
Yttri39Y
Zirconi40Zr
Niobi41Nb
Molypden42Mo
Techneti43Tc
Rutheni44Ru
Rhodi45Rh
Palladi46Pd
Bạc47Ag
Cadmi48Cd
Indi49In
Thiếc50Sn
Antimon51Sb
Teluri52Te
Iod53I
Xenon54Xe
Caesi55Cs
Bari56Ba
Lanthan57La
Ceri58Ce
Praseodymi59Pr
Neodymi60Nd
Promethi61Pm
Samari62Sm
Europi63Eu
Gadolini64Gd
Terbi65Tb
Dysprosi66Dy
Holmi67Ho
Erbi68Er
Thuli69Tm
Ytterbi70Yb
Luteti71Lu
Hafni72Hf
Tantal73Ta
Volfram74W
Rheni75Re
Osmi76Os
Iridi77Ir
Bạch kim78Pt
Vàng79Au
Thủy ngân80Hg
Thalli81Tl
Chì82Pb
Bismuth83Bi
Poloni84Po
Radon86Rn
Radi88Ra
Actini89Ac
Thori90Th
Protactini91Pa
Urani92U
Neptuni93Np
Plutoni94Pu
Americi95Am
Curi96Cm
Berkeli97Bk
Californi98Cf
Einsteini99Es

Bước sóng khác

"Các vạch quang phổ" thường ngụ ý rằng người ta đang nói về các vạch có bước sóng rơi vào phạm vi của phổ nhìn thấy được. Tuy nhiên, cũng có nhiều vạch quang phổ xuất hiện ở bước sóng ngoài phạm vi này. Ở bước sóng ngắn hơn nhiều của tia X, chúng được gọi là tia X đặc trưng. Các tần số khác cũng có các vạch phổ nguyên tử, chẳng hạn như dãy Lyman, nằm trong dải cực tím.

Chú thích