Tiếng Bru
Tiếng Bru (còn gọi là Bruu, B'ru, Brou, Baru) là ngôn ngữ của người Bru - Vân Kiều, người Katang ở vùng Đông Nam Á.
Tiếng Bru | |
---|---|
Bruu | |
Sử dụng tại | Lào Việt Nam Thái Lan |
Tổng số người nói | 170.000 |
Dân tộc | người Bru - Vân Kiều, người Katang |
Phân loại | Nam Á
|
Mã ngôn ngữ | |
ISO 639-3 | tùy trường hợp:bru – Eastern Brubrv – Western Brusss – Sôxhv – Khua |
Glottolog | [1] brou1236 [1] [2] |
ELP |
Tiếng Bru thuộc ngữ chi Cơ Tu (Katuic), ngữ tộc Môn-Khmer thuộc ngữ hệ Nam Á. Tại Việt Nam có các tiếng địa phương là Sô, Khùa, Ma Coong, Trì,...
Tên gọi
Có nhiều tên chỉ địa phương và phương ngữ khác nhau cho tiếng Bru (Sidwell 2005: 11).
- So ~ Sô
- Trì (So Tri, Chali)
- Vân Kiều
- Leu ~ Leung (Kaleu)
- Galler
- Khùa
- Katang
Phân bố
Số người nói tiếng Bru có ở:
- Việt Nam: 74.506 (theo điều tra dân số năm 2009), chủ yếu ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Đắk Lắk, Thừa Thiên Huế.[3]
- Lào: 69.000 (số liệu năm 1999), ở phía đông nam, tại các tỉnh Savannakhet, Khammouane, Bolikhamsai
- Thái Lan: 5.000 người[4][5] nói phương ngữ phía đông của tiếng Bru, và khoảng 20.000 người nói phương ngữ phía tây của tiếng Bru[5] (số liệu năm 1983), ở tỉnh Sakon Nakhon và tỉnh Amnat Charoen.
Phương ngữ
Thái Lan có các phương ngữ Tây Bru sau (Choo, et al. 2012):
- Bru Khok Sa-at[6] của huyện Phang Khon và huyện Phanna Nikhom, tỉnh Sakon Nakhon
- Bru Woen Buek của Woen Buek (Wyn Buek), tỉnh Ubon Ratchathani (giống với Katang hơn)
- Bru Dong Luang của huyện Dong Luang, tỉnh Mukdahan
Các phân nhóm Bru sau đây được tìm thấy ở tỉnh Quảng Bình (Phan 1998).[7]
- Vân Kiều: 5.500 người ở huyện Lệ Thủy và huyện Vĩnh Linh (thuộc tỉnh Quảng Trị)
- Măng Coong: 600 người ở huyện Bố Trạch
- Trì: 300 người ở huyện Bố Trạch
- Khùa: 1.000 người ở huyện Tuyên Hóa
Dưới đây là bảng so sánh từ ngữ của các phương ngữ Vân Kiều, Măng Coong, Trì và Khùa từ Phan Hữu Dật (1998: 479-480):[7]
Tiếng Việt | Vân Kiều | Măng Coong | Trì | Khùa |
---|---|---|---|---|
một | mui | muôi | muôi | muôi |
hai | bar | bar | bar | bar |
ba | pei | pei | pei | pei |
bốn | pon | pon | pon | pon |
năm | Shăng | Shăng | t'shăng | t'shăng |
tóc | sok | sok | sok | sok |
mắt | mat | mat | mat | mat |
mũi | lyu | mu | mu | mu |
trời | plang | plang | plang | giang |
đất | kute | katek | katek | k'tek |
nước | dơ | dơ | dơ | do |
cá | sia | sia | sia | sia |
chim | cham | cham | cham | cham |
trâu | trick | trick | trick | trick |
bò | ntro | tro | tro | tro |
Tham khảo
- Choo, Marcus, Jennifer Herington, Amy Ryan and Jennifer Simmons. 2012. Sociolinguistic Survey Of Bru In Phang Khon And Phanna Nikhom Districts, Sakon Nakhon Province, Thailand Lưu trữ 2020-07-19 tại Wayback Machine. Chiang Mai: Linguistics Institute, Payap University.
- Choo, Marcus. 2012. An investigation of intelligibility between So varieties in Northeast Thailand: the Bru in Khok Saat Lưu trữ 2020-07-20 tại Wayback Machine. Chiang Mai: Payap University.
- Choo, Marcus. 2008. Sociolinguistic survey of So in Northeastern Thailand Lưu trữ 2020-07-19 tại Wayback Machine. Chiang Mai: Payap University.
- Khồng Diễn (1975). "Về nhóm người Khùa (Bru) ở Quảng Bình". Ủy ban khoa học xã hội Việt Nam: Viện dân tộc học. Về vấn đề xác định thành phần các dân tộc thiểu số ở miền bắc Việt Nam, tr. 538-548. Hà Nội: Nhà xuất bản khoa học xã hội.
- Migliazza, Brian. 2002. Multilingualism Among the So People of Issan.
- Phạm Đức Dương (1975). "Về mối quan hệ cộng đồng tộc người giữa các ngôn ngữ thuộc nhóm Việt - Mường miền tây tỉnh Quảng Bình". Ủy ban khoa học xã hội Việt Nam: Viện dân tộc học. Về vấn đề xác định thánh phần các dân tộc thiểu số ở miền bắc Việt Nam, tr. 500-517. Hà Nội: Nhà xuất bản khoa học xã hội.
- Phan Hữu Dật (1975). "Về tên gọi các tộc người nói ngôn ngữ Môn - Miên ở miền tây tỉnh Quảng Bình". Ủy ban khoa học xã hội Việt Nam: Viện dân tộc học. Về vấn đề xác định thành phần các dân tộc thiểu số ở miền bắc Việt Nam, tr. 531-537. Hà Nội: Nhà xuất bản khoa học xã hội.
- Sidwell, Paul. (2005). The Katuic languages: classification, reconstruction and comparative lexicon Lưu trữ 2020-12-04 tại Wayback Machine. LINCOM studies in Asian linguistics, 58. Muenchen: Lincom Europa. ISBN 3-89586-802-7
Liên kết ngoài
Đọc thêm
- Choo, Marcus, Jennifer Herington, Amy Ryan and Jennifer Simmons. 2012. Sociolinguistic Survey Of Bru In Phang Khon And Phanna Nikhom Districts, Sakon Nakhon Province, Thailand Lưu trữ 2020-07-19 tại Wayback Machine. Chiang Mai: Linguistics Institute, Payap University.
- Choo, Marcus. 2012. An investigation of intelligibility between So varieties in Northeast Thailand: the Bru in Khok Saat Lưu trữ 2020-07-20 tại Wayback Machine. Chiang Mai: Payap University.
- Choo, Marcus. 2008. Sociolinguistic survey of So in Northeastern Thailand Lưu trữ 2020-07-19 tại Wayback Machine. Chiang Mai: Payap University.
- Khồng Diễn (1975). "Về nhóm người Khùa (Bru) ở Quảng Bình". In, Ủy ban khoa học xã hội Việt Nam: Viện dân tộc học. Về vấn đề xác định thành phần các dân tộc thiểu số ở miền bắc Việt Nam, 538-548. Hà Nội: Nhà xuất bản khoa học xã hội.
- Migliazza, Brian. 2002. Multilingualism Among the So People of Issan.
- Phạm Đức Dương (1975). "Về mối quan hệ cộng đồng tộc người giữa các ngôn ngữ thuộc nhóm Việt - Mường miền tây tỉnh Quảng Bình". In, Ủy ban khoa học xã hội Việt Nam: Viện dân tộc học. Về vấn đề xác định thánh phần các dân tộc thiểu số ở miền bắc Việt Nam, 500-517. Hà Nội: Nhà xuất bản khoa học xã hội.
- Phan Hữu Dật (1975). "Về tên gọi các tộc người nói ngôn ngữ Môn - Miên ở miền tây tỉnh Quảng Bình". In, Ủy ban khoa học xã hội Việt Nam: Viện dân tộc học. Về vấn đề xác định thánh phần các dân tộc thiểu số ở miền bắc Việt Nam, 531-537. Hà Nội: Nhà xuất bản khoa học xã hội.
- Sidwell, Paul. (2005). The Katuic languages: classification, reconstruction and comparative lexicon Lưu trữ 2020-12-04 tại Wayback Machine. LINCOM studies in Asian linguistics, 58. Muenchen: Lincom Europa. ISBN 3-89586-802-7
🔥 Top keywords: Đài Truyền hình Kỹ thuật số VTCTrang ChínhGiỗ Tổ Hùng VươngTrương Mỹ LanĐặc biệt:Tìm kiếmHùng VươngVương Đình HuệUEFA Champions LeagueKuwaitChiến dịch Điện Biên PhủFacebookĐài Truyền hình Việt NamTrần Cẩm TúĐội tuyển bóng đá quốc gia KuwaitGoogle DịchViệt NamCúp bóng đá U-23 châu ÁCúp bóng đá U-23 châu Á 2024Real Madrid CFBảng xếp hạng bóng đá nam FIFACleopatra VIITô LâmTim CookNguyễn Phú TrọngHồ Chí MinhHai Bà TrưngManchester City F.C.VnExpressChủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt NamNguyễn Ngọc ThắngĐền HùngCúp bóng đá trong nhà châu Á 2024Võ Văn ThưởngOne PieceLịch sử Việt NamCuộc đua xe đạp toàn quốc tranh Cúp truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh 2024Phạm Minh ChínhTikTokĐinh Tiên Hoàng