Triều đại Pahlavi

Triều đại Pahlavi (tiếng Ba Tư: دودمان پهلوی‎) là triều đại hoàng gia cuối cùng của Iran, cai trị gần 54 năm từ 1925 đến 1979. Vương triều được thành lập bởi Reza Shah Pahlavi, một người lính Mazanderani phi quý tộc[1] ở thời hiện đại, ông đã lấy tên ngôn ngữ Pahlavi được sử dụng ở Đế quốc Sasan thời tiền Hồi giáo để củng cố thông tin về chủ nghĩa dân tộc của ông.[2][3][4][5]

Pahlavi
Triều đại
Quốc giaNhà nước Hoàng gia Iran
Nguồn gốcngười Mazandara
Thời gian thành lập15 tháng 12 năm 1925 (1925-12-15)
Người sáng lậpReza Shah
Người đứng đầu hiện tạiReza Pahlavi
Người cầm quyền cuối cùngMohammad Reza Pahlavi
Gia tộc liên quanNhà Muhammad Ali (1941–1948)
Phế truất11 tháng 2 năm 1979 (1979-02-11)

Triều đại này thay thế triều đại Qajar vào năm 1925 sau cuộc đảo chính năm 1921, bắt đầu vào ngày 14 tháng 1 năm 1921 khi người lính 42 tuổi Reza Khan được Tướng Anh Edmund Ironside thăng chức lãnh đạo Lữ đoàn Cossack Ba Tư do Anh điều hành.[6] Khoảng một tháng sau, dưới sự chỉ đạo của Anh, đội quân mạnh gồm 3.000-4.000 người của Reza Khan trong Lữ đoàn Cossack đã đến Tehran thực hiện cuộc đảo chính Ba Tư năm 1921.[7][8] Phần còn lại của đất nước bị chiếm vào năm 1923, và đến tháng 10 năm 1925, Majlis đồng ý phế truất và chính thức để Ahmad Shah Qajar lưu vong. Majlis tuyên bố Reza Pahlavi là Shah mới của Iran vào ngày 12 tháng 12 năm 1925, theo Hiến pháp Ba Tư năm 1906.[9] Ban đầu, Pahlavi dự định tuyên bố đất nước là một nước cộng hòa, như Mustafa Kemal Atatürk đã làm ở Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng đã từ bỏ ý tưởng này trước sự phản đối của người Anh và các giáo sĩ.[10]

Triều đại cai trị Iran trong 28 năm dưới hình thức quân chủ lập hiến từ năm 1925 đến năm 1953, và sau khi lật đổ thủ tướng được bầu cử dân chủ, trong 26 năm nữa là chế độ quân chủ chuyên chế cho đến khi chính triều đại này bị lật đổ vào năm 1979 bởi một phong trào cách mạng hồi giáo để lập ra Nhà nước Hồi giáo Iran hiện tại.

Bối cảnh gia tộc

Năm 1878, Reza Khan sinh ra tại làng Alasht thuộc huyện Savadkuh, tỉnh Mazandaran. Cha mẹ ông là Abbas Ali Khan và Noushafarin Ayromlou.[7][11] Mẹ của ông là một người nhập cư Hồi giáo từ Gruzia (khi đó là một phần của Đế quốc Nga),[12][13] gia đình ông đã di cư đến Qajar Iran sau khi Iran buộc phải nhượng lại toàn bộ lãnh thổ của mình ở Caucasus sau Chiến tranh Nga-Ba Tư vài thập kỷ trước khi Reza Shah ra đời.[14] Cha của ông là một Mazandarani, được đưa vào Trung đoàn Savadkuh số 7 và phục vụ trong Chiến tranh Anh-Ba Tư năm 1856.

Người đứng đầu Nhà Pahlavi

TênChân dungQuan hệ gia đìnhTuổi thọEntered officeLeft office
Shahs của Iran
1Reza Shah Pahlavi Con trai của Abbas Ali1878–194415 tháng 12 năm 192516 tháng 9 năm 1941
(Thoái vị)
2Mohammad Reza Shah Pahlavi Con trai của Reza Shah1919–198016 tháng 9 năm 194111 tháng 2 năm 1979
(Cách mạng Iran)
Tuyên bố ngai vàng
1Mohammad Reza Pahlavi Con trai của Reza Shah1919–198011 tháng 2 năm 197927 tháng 7 năm 1980
(Qua đời)
  • Farah Pahlavi
  • (tuyên bố là nhiếp chính)[15]
Vợ của Mohammad Reza Pahlavi1938–27 tháng 7 năm 1980[15]31 tháng 10 năm 1980[15]
2Reza Pahlavi Con trai của Mohammad Reza Pahlavi1960–31 tháng 10 năm 1980[15]Incumbent

Phối ngẫu

ẢnhTênChaSinhHôn nhânTrở thành vương hậuKết thúc vai trò vương hậuQua đờiChồng
Tadj ol-MoloukTeymūr Khan Ayromlou1896191615 tháng 12 năm 192516 tháng 9 năm 1941
chồng thoái vị
1982Reza Shah
Esmat DowlatshahiGholam Ali Mirza Dowlatshahi190519231995
Vương nữ Fawzia của Ai CậpFuad I của Ai Cập1921193916 tháng 9 năm 194117 tháng 11 năm 1948
đã ly hôn
2013Mohammad Reza Shah
Soraya Esfandiary-BakhtiaryKhalil Esfandiary-Bakhtiary193212 tháng 2 năm 195115 tháng 3 năm 1958
đã ly hôn
2001
Farah DibaSohrab Diba193821 tháng 12 năm 195911 tháng 2 năm 1979
husband's deposition
Alive

Tham khảo

Liên kết ngoài