Baanschtrèggi Duttlingè-Inzigkofè

Diè Königlich Württèbärgischè Staats-Ysèbaanè un diè Baddischè Staatsysèbaanè hèn d Strèggi Duttlingè–Inzigkofè 1890 uff Druck vum dütschè Generalschtaab als Deil vu dè strategischè Baanbau für d Umgehung vo dè Schwyz in Bedryb gnõ. Gmeinsam mit drei wittèrè strategischè Baanschtrèggè z Südbaddè hèt s Milidär d Strèggi im Zämmèhang mit èm wittèrè Chrièg mit Frankrych für nötig ghaaltè. Sit 1901 isch sy in Vobindung mit dè Höllèdalbaan un dè Mittlèrè Donaudalbaan Deil vo dè übberregionalè Ysèbaavobindung vo Fryburg im Briisgau nõch Ulm.

D Bruggè, Stellwärch, Dunnel, Baandämm, Baanwärterhüsle un dè Baanhööf, wo jewyls uff baddischi odder schwôbischi Art baut worrè sin, wörrèd hüt als ydraiti Kulturdenkmòl gfüürt; dè Obberbau mit dè Schinnè isch allerdings nit gschützt.^[2]

D Baanschtrèggi Duttlingè–Inzigkofè gòt übber zwei Landchrais un isch in zwei Vokeersvobünd integryrt. Zwǜschè Duttlingè un Fridingè volauft sy durch dè Landchrais Duttlingè un dè zuèghörige Vokeersvobund TUTicket, wôrènd sy ab Beuron durch dè Landchrais Sigmaringè füürt un i dè Vokeersvobund (NALDO) yglidèrèt isch. Dè Hauptort vo dè Gmeind Beuron isch 2003 ebbèfalls i dè TUTicket-Tarifberych yglidèrèt, um è Vobundluggè z vomyydè.

Bekannt isch d Strèggi bsunders wègè dè reizvollè Laag im Nadurpark Obberi Donau bezièungswyys am Südrand vo dè Schwôbischè Alb, sy gildèt als eini vo dè landschaftlich schönschtè Strèggè z Dütschland. Sèllèwäg isch sy vor allem bi Radtourischtè belièbt, well dè Donauradwäg vo Donaueschingè gu Wièn wiè d Strèggi im Donaudal folgè duèt.

• 
  Donaubrugg bi Fridingè
• 
  D Strèggi vum Knopfmacherfelsè us gsää
• 
  Haltepungt Beuron
• 
  Bligg uff dè Baanhof Hausè im Dal
• 
  Dè Baanhof Inzigkofè vom Uussichtspungt „Känzele“ im Fürschtlichè Park Inzigkofè us gsää

Gränzproblematik un èrschti Initiativè zum Baanbau

D Laag zwüschè dè Länder Württèbärg, Baddè un im Hoèzollèrsche Land, wo sit 1850 zuè Preußè ghörè düèn, hèn dè Bau vo dè Strèggi müèsam gmacht, well meefach diè dõmòligè Landesgränz übberquert wörrèd. Sy isch vo dè Königlich Württèbärgischè Staats-Ysèbaanè im Aaschluss a d Schwarzwaldbaan vo Offèbürg gu Singè baut worrè, wo dèvor vo dè Baddischè Staatsysèbaanè baut worrè isch. Preußè hèt sich nit am Bau vo dè Strèggi beteiligèt, obwoll d Strèggi deilwys übber hoèzollerischs Gebièt füürt.

Èrschti Übberlegungè für dè Bau von èrè Ysèbaaschtrèggi vo Ulm donauobsi sin scho i dè 1850er Johr gmacht worrè. A vill Ortschaftè hèn sich au i dè Städt un Gmainde a dè Donau nõch Ysèbaankomitees bildèt, wo sich für dè Bau vo sèbbèrè Strèggi ygsetzt hèn. Anno 1861 hèn sich 17 vo sellnè Ysèbaakomitees mit èrè Dènkschrift a d Öffèntlichkeit gwendèt, um sich für è Oscht-Wescht-Vobindung vo Ulm übber Ehingè, Mängè, Meßkirch un Singè i d Schwyz uff Schaffuusè mit Aaschluss gu Duttlingè un au a d Schwarzwaldbaan stark gmacht hèn, wo no i dè Blaanungsphasè gsi isch. Èbbèso isch zuè sellèrè Zyt dè Bau von èrè Ysèbaalinniè a dè Donau nõch als Deilschtugg von èrè europäischè Oscht-Wescht-Magischtralè vo Wièn uff Paris diskutyrt worrè. E Ysèbaaschtrèggi vo Ulm bis Wièn hèt s schu am Aafang vo dè 1860er gää, un Paris isch gu Oschtè schu mit Chaumont vobundè gsi, sèll hèt d Diskussionè übber èn Luggèschluss vo Ulm a dè Donau nõch Donaueschingè un witter durch dè Hochschwarzwald bis uff Fryburg abbè un denn übber dè Obberrhy un d Vogesè bis Chaumont aagfacht. Dõdemit isch d Donaudalbaan als Deil vo dè kürzeschte Vobindung zwǜschè Paris un Wièn aagluègèt worrè un bsunders au von Städt a dè Donau nõch propagyrt worrè. Näbbè dè erheblichè topografischè Probleem, wo dè Bau von èrè söttigè Baanschtrèggi mit dè Mittel vo dè dõmòligè Zyt voursacht hèt, sin diè mèngè Staatsgränzè dèzuè chò, wo bi-n-èrè Strèggèfüürung durch s Donaudal hättèd übberquert wörrè müèsè.

Bau uff milidärischè Druck

Im Johr 1873 hèt s schu d Strèggi Ulm–Sigmaringè gää, s hèt abber kei Strèggi donauobsi vo Sigmaringè uff Duttlingè gää un dõdemit au kein Aaschluss a d Gäubaan z Duttlingè gää. Um diè fäälèndi Quervobindung im württèbärgischè Baansischteem z behebbè, hèn Württèbärg un Baddè am 22. Mai 1875 èn Staatsvodraag ratifizyrt, wo Württèbärg s Rächt gää hèt, innerhalb vo dè nägschtè 15 Johr è Ysèbaanschtrèggi vo Inzigkofè uff Duttlingè z bauè. Èn konkretè Termin für dè Aafang vom Bauè hèt s abber nit gää.

Obwoll d Gmaindè zwǜschè Sigmaringè un Duttlingè sowiè d Stadt Duttlingè sèlber immer widder uff dè Bau vo dè Baan drängt hèn, hèt sich denòch übber mee wiè zee Johr lang zimli wènnig duè. Nu dè 5,1 Kilometer lange Abschnitt zwǜschè Sigmaringè un Inzigkofè hén diè Königlich Württèbärgischè Staats-Ysèbaanè als Deil vo dè Zollèrè-Alb-Baan bis 1878 fèrtig baut.

Dè Witterbau sich èrscht in Schwung chò, well sich Mitti vo dè 1880er Johr dè dütsche Generalschtab für diè Donauquervobindungs-Strèggi intressyrt hèt. D Generalidät hèt dõdeby vor allem d Erfaarung vum Dütsch-Französischè Chrièg 1870/1871 vor Augè ghaa bzw. sich strategisch stark für dè Nõchschub vo dè Burgundischi Pfortè im Owerèlsass engagyrt hèn. D Ysèbaan hèt sich i sèllèm Chrièg als üßerscht hilfrych erwysè. Im Fall von èm wittèrè Chrièg gegè Frankrych isch mò dèvu uusgangè, dass d Sicherung vo dè Burgundischè Pfortè un èm Elsaß sèlber mit èrè leischtungsfähigè Oscht-Wescht-Vobindung für èn Syg unbedingt nötig sig. Problematisch für d Milidärs isch dõdeby bsunders dè Nõchschub vo Truppè un Gräät vo Bayern un Württèbärg i s Elsaß gsi. Für sèllè Diènscht isch è Schinnèvobindung vo dè Bundesfeschtung Ulm zuè Zitadèllè Belfort vo zentraler Bedütung gsi. D Hochrhybaan, wo schu 1863 in Bedryb gangè isch, füürt durch dè Kanton Schaffuusè sowiè bi Chly-Basel durch s Schwyzer Gebièt durrè. Èn milidärischè Gebruuch vo sèbbèrè Strèggi isch im Staatsvodraag zwǜschè Baddè un dè Schwyz schu 1865 uusgschlossè worrè . Sèlli Linniè isch im Chriègsfall unbruuchbar gsi. Dè dütsche Generalschtaab hèt dõrum Übberlegungè aagschtellt, strategischi Baanè z bauè, um s Schwyzer Territorium im Chriègsfall z umgõ. I dèmm Zämmèhang vum milidärisch motivyrtè Baannetz isch dè Bau vo dè Strèggi Duttlingè–Inzigkofè als Luggèschluss vo dèrrè Quervobindung durch s Donaudal zimli intressant gsi.

Für diè Strategischi Baan hèn näbbè dè Obbèrè Donaudalbaan au d Wuètèdalbaan, d Weeradalbaan un d Gartèbaan è Roll gschpillt. Mit dè Palmrainbaan isch denn d Brugg i s Elsaß gschlagè worrè mit èm Aaschluß a d Strèggi Saint-Louis-Belfort, wo sit 1872 bedribbè worrè isch. Dè Bau vo dènnè Kanonèbaanè isch denn vu dè Milidäradminischtration fürsi dribbè worrè bis zum Staatsvodraag anno 1875. Im Johr 1887 hèt dè Generalschtaab dè Luggèschluss zwǜschè Duttlingè un Inzigkofè vodraaglich abgsicherèt. Am 26. Novembèr 1890, 15 Johr nõch èm Staatsvodraag zwǜschè Württèbärg un Baddè, hèt mò d Strèggi in Bedryb gnõ. A sèllèm Daag hèt s èn Sonderzug gää, wo näbbè m württèbärgischè Minischterbräsidènt Hermann vo Mittnacht un baddischè un hoèzollerischè Vodrètter vor allem füürèndi Generäl vum dütschè Generalschtab deil gnõ hèn. S Dütsche Reich hèt èn Großdeil vo dè Baukoschtè übbernõ, witterhy hèt au Württèmbärg sin Bydraag gleischtet. D Württèmbärger hèn è großes ziviles Intresse am Luggèschluß i dè Quervobindung ghaa, well dõmit dè südweschtliche Zipfel vom Württèbärgischè Schinnènetz bi Duttlingè mit dè Schwôbischè Hauptbaan bi Ulm vobundè gsi isch. Dè Bau vo dè Strèggi Duttlingè-Inzigkofè isch 1887-1890 mit dè Hǜlf vo italiènischè Gaschtarbeiter erledigt worrè.^[3]

1890–1950: Zwǜschè Uusbau un Chriègsschäddè

Dìè hochè Erwartungè vo dè Milidärs, wo mò i d Strèggi zämmè mit dè strategischè Kanönlebaanè z Südbaddè gsetzt hèt, sin vo dè Linniè abber im Ärschtè un im Zweitè Wältchrièg nit erfüllt worrè.

D Blään vo dè Dütschè Rychsbaan us èm Johr 1937, d Strèggi wegè irer milidärstrategischè Bedütung vollschtändig zweigleisig uuszbauè, sin wôrènd èm Zweitè Wältchrièg uffgriffè, abber nit umgsetzt worrè. Nõch èm Chrièg hèt mò abber mee übber dè Ruggbau vo zweigleisigè Strèggi nõchdenkt (z. B. bi dè Gäubaan), abber gar nit übber dè Ybau dèvo. Z Duttlingè, wo mit dè Aabindung vo dè Strèggi vo Inzigkofè hèr zum Abzwygbaanhof worrè isch, hèt d RBD Stuègètt zwǜschè 1928 un 1933 dè aalte Baanhof durch è neui Aalaag ersetzt.

Nõchdèm diè Hinteri Höllèdalbaan vo Neuschtadt uff Donaueschingè anno 1901 fèrtig gsi isch, hèt mò Fryburg èrschtmòls mit èrè dirèktè Zugleischtung mit Ulm vobindè chönnè. Sèlli Idee isch schu i dè 1850er Johr diskutyrt worrè, ab 1909 isch d Idee mit Eilzüüg umgsetzt worrè, woby dè Zuglauf sogar ab 1912 deilwys bis Colmar durrèbundè worrè isch. Ußerdèmm sin ab 1913 au Schnèllzüüg vo Münchè gu Fryburg aabotè worrè. Sèbbi Schnèllzüüg hèn deilwys au Spyswägè mitgfüürt. D Durchschnittsgschwindigkeit im Donaudal isch abber unter 50 Kilometer pro Stund rächt langsam gsi für èn Schnèllzug. Drotz è baar Yschränkungè wôrènd dè Wältchrièg isch dè Faarblaan mit èrè Mischung us Personèzüüg sowiè langlaufèndè Eil- un Schnellzüüg bis 1945 relativ stabil blibbè. Zum Ysatz sin znägscht bsunders diè Schwôbischi Fc chò,^[4] wo nò bis Mitti vo dè 1920er Johr dè Bedryb bräägt hèn un ab circa 1926 durch d Baureiè 38.4 abglöst worrè sin. Zwǜschè 1929 un èm Änd vum Zweitè Wältchrièg sin mit dè Baureiè 24 moderneri Faarzüüg ygsetzt worrè. Dè Güètervokeer isch wèg dè dört kaum vorhandènè Induschtriè a sèllèrè Strèggi fascht bedütungslos gsi.

Churz vor èm Änd vum Zweitè Wältchrièg hèt dè alliyrte Luftchrièg gegè Dütschland au dè Duttlinger Baanhof zämmè bombt. D Strèggi sèlber isch dègegè nu lycht z Schaddè chò un isch fascht bis zum Chriègsänd mit Yschränkungè befaarbar gsi. Schwèri Schäddè hèt dègegè 1945 d Weermacht aagrichtet, wo sich im Rüggzug vo dè Weschtfront befundè hèt. D Weermacht hèt è baar Ysèbaabruggè übber d Donau gschprèngt un asè èn durrèlaufendè Vokeer bis zum Johr 1950 uumöglich gmacht. Deilschtrèggè sin abber schu ab 1946 widder bediènt worrè.

Sit 1950: Zwüschè Ruggbau un Aagebotsvobesserung

Zuè größèrè Vobesserungè vo dè Vokeersinfraschtruktur isch es nõch 1950 kaum chò. Aafang vo dè 1990er Johr hèt diè Dütsche Bundesbaan mee un mee d Baanaalaagè an Brivatlüt vokauft. Zuè nèrè Stilllegung vo dè Strèggi isch es abber nit chò. Zum Ysatz chò sin i dè 1950er un 1960er Johr vor allem voaaltèti un in churzè Abschtänd wechselndi Beschtänd vo Dampfloks mit unterschydlicher Hèrkumpft. Bis 1955 isch diè Württèbärgischi C zum Ysatz chò, wo ab 1953 peu à peu vo dè Bayrischè S 3/6 abglöst worrè isch. D S 3/6 hèt bis 1961 irèn Diènscht uff dè Strèggi duè un isch aaschlièßend vo dè DR-Baureiè 03 ersetzt worrè. D 03er isch bis 1971 im Ysatz gsi, isch abber schu ab 1966 suksessyv durch d Disellok vo dè DB-Baureiè V 200 abglöst worrè.

Bis 1963 isch diè Württèbärgischi T5 vor Personèzüüg zum Ysatz chò, isch abber ab 1961 mee un mee durch d DR-Baureiè 64 übbernò worrè. S Güètervokeersmengi isch schu vor èm Zweitè Wältchrièg gring gsi un isch bis 1976 normalerwys durch diè tǜpischi Näbbèbaans-Güèterzuglok DR-Baureiè 50 gschtemmt worrè. Ab 1969 hèt d Disellok DB-Baureiè V 90 d 50er schrittwys abglöst. Sit dè 1950er Johr sin voeinzèlt au Diseldrybwägè im Personèvokeer zum Ysatz chò. Als èrschtè Diseldrybwagè hèt d VT 60.5 sèbbi Strèggi befaarè. Ab 1961 sin d Uerdinger Schinnèbüs dèzuè chò, wo i dè 1970er Johr dominyrt un bis 1995 vokeert hèn. Ab 1988 hèn d Drybwägè vo dè DB-Baureiè 628 dè Diènst vum Schinnèbus übbernõ un bis Aafang dè 2000er Johr èn Großdeil vu sèllèm Diènscht erfüllt hèn. D DB-Baureiè V 160 hèt ab 1966 vill langlaufèndi Züüg übbernõ un isch ab 1975 durch die stärkèri Nõchfolgerin DB-Baureiè 218 abglöst worrè.

Am 25. Dezembèr 1959 sin uff dè Donaubrugg bi Guètèschtai d Personèzüüg P 3400 un P 3421 frontal zämmè dätscht. Uufallursach isch èn Irrtum vom Lokomotyvfüürer un èm Zugfüürer gsi, well sy vogèssè hèn, dass wègèm Weihnachtsfyrtig nõch èm Sunntigsfaarblaan gfaarè wörd un sy dõrum z Thyrgartè d Chrützung mit èm Gegèzug abwartè hèn müèsè. Bi nèm Frontalzämmèschtoß uff dè Brugg isch dè vorderscht Wagè vom einte Zug uffgschtygè un hèt dè Füürerschtand vo dè Lok vom Gegèzug, dè Tenderlok 75 048, zämmèdruggt. Dè Lokomotyvfüürer isch dõdeby ums Läbbè chò, drei wittèri Ysèbaaner sin schwèr voletzt worrè. Wègè dè relatyv gringè Gschwindigkeit vo beidè Züüg isch kei Faarzüüg vo dè Brugg abbè kait.^[5]

Dè Faarblaan i dè 1950er Johr isch zimli glych gsi wiè bi sèllèm vor 1945. Durchlaufendi Züüg vo Ulm uff Frankrych sin allerdings ab 1953 gnauso wègkait wiè dirèkti Züüg vo Münchè via Ulm gu Fryburg. Ab 1954 isch als Ersatz dè Chläbber-Exprèss übber Memmingè–Aulèdorf–Hèrbèrtingè statt übber Ulm un s Donaudal gfüürt worrè.

Uff keinè vo dènnè Züüg sin d Passagyr vopflegt worrè. S Eilzug-Aagebot isch bis i d 1980er Johr rächt stabil blibbè, woby sich d Durchschnittsgschwindigkeit vo dè Eilzüüg bis i d 1980er Johr uff 70 Kilometer pro Stund uè gangè isch. Diè Dütschi Bundesbaan hèt s Naavokeersaagebot uff dè Strèggi abber nò bis zum Aafang vo dè 1990er Johr uusdünnt. 1988 hèt sy èn Tagtfaarblaan ygfüürt, wo abber durch è baar ußerblaanmässig vokeerèndi Züüg voschtärkt worrè sin. D Züüg sin nu nò als RegionalSchnellBaanè (RSB) im Zwei-Stundè-Tagt vo Ulm bis Neuschtadt gfaarè.

Sit dè 1980er Johr isch d Infraschtruktur vo dè Strèggi massyv zruggbaut worrè, i dèmm diè mit Personal bsetztè Baanhööf mit Uuswychmöglichkeit un deilwys Güètervoladdeschtellè zuè Haltepüngt zämmè gschtutzt worrè sin, asè bassyrt z Nendingè, Müülheim un Beuron. D Zuègangsschtellè z Guètèschtai un Thyrgartè sin zuè gmacht worrè, nu Thyrgartè isch bis zum Johr 2020 no uusschlièßlich durch dè Nadurpark-Exprèss bediènt worrè. Dè ursprüngliche Abzwygbaanhof Inzigkofè isch Aafang vo dè 2000er Johr zuè nèrè Abzwygschtell umgschtaltet worrè, um s Gleis nõch Dibenga für schnèlli Neigetechnig vofüègbar z machè un dõdemit besseri Faarzitè hèrrè z bringè. Lediglich i dè Baanhööf Fridingè un Hausè im Dal sin nò Zugchrützungè möglich, woby Hausè im Dal nu ein Huusbaanschteig für ei Gleis hèt.

Im Johr 2003 isch dè Chläbber-Exprèss ygschtellt un dè Abschnitt zwǜschè Duttlingè un Fridingè i s Ringzug-Konzèpt integryrt worrè. Immerhy isch dè Abschnitt bis Fridingè nõch dè Aagebotsvoschlèchterungè i dè Bundesbaan-Zyt i dè Gnuss vo bessèrè Vobindungè chò. Mit èm Faarblaanwechsèl im Dezembèr 2019 isch dè bis dört gältènde Zweischtundètagt zuè nèm zytèwysè Stundètagt vodichtet worrè.

Signaalaalaagè sin in letschter Zyt nu voeinzlèt modernisyrt worrè, byschpillswys wörd dè Chnotèbaahnhof Duttlingè sit 2004 mit èm Elegtronischè Stellwärch (ESTW) us dè Bedrybszentralè Karlsruè fèrngschtüèrèt, d Abzwygsschtell Inzigkofè wörd sit 2001 vom ESTW Sigmaringè fèrngschtüèrèt.

Personèvokeer

Im Zwei-Stundè-Tagt (mäntigs bis frytigs deilwys im Stundètagt) vokeerèd Regional-Exprèss-Züüge vo dè Linniè RE 55 zwǜschè Ulm un Donaueschingè (voeinzlèt witter nõch Villingè). Sèlli wörrèd vo dè DB Regio Alb-Boddèsee bedribbè, wo dõdefür Neigetechnig-Diseldrybwägè vo dè Baureiè 612 ysetztè duèt. Züüg vo dè RB-Linniè RB 43 vokeerèd als Deil vum Ringzug-Konzèpt vo Fridingè nõch Duttlingè (zum Deil witter nõch Immèdingè, Donaueschingè, Villingè odder Rautweil). Dè Zugvokeer isch abber mit sechs Zugpärli a Wärchtig nit votagtet. Am Wuchèänd ruèt dè Ringzug-Vokeer übberwigènd. Zwǜschè Mai un Mitti Oktobèr faart a dè Wuchèänd un Fyrtig d Regionalbaan-Linniè RB 43a zwǜschè Sigmaringè, Duttlingè un Blummbärg-Zollhuus reschpektyv Donaueschingè als Freyzit-Exprèss Obberi Donau (bis 2020 als Nadurpark-Exprèss). Beidi Linniè wörrèd vo dè Hoèzollerischè Landesbaan (HzL) bedribbè, wo dõdèfür d RS 1 ysetzt. Dè Nadurpark-Exprèss isch mit zwei NE-81-Drybwägè un einèm dèzwǜschè kupplètè ehemòligè Baanboschtwagè für d Faarradmitnaam bedribbè worrè.

Güètervokeer

Im Güètervokeer bediènt diè HzL s Hammerwärch Fridingè un s Sägewärch Börsig, ebbèfalls z Fridingè. Sèllè Diènscht wörd vorwiegènd mit Lokomotyvè vo dè Baureiè Voith Gravita erledigt.

Stèllwärch un Signaalaalaagè

Diè Baanhööf Hausè im Dal un Fridingè vofüègèd nò übber è mechanischs Stellwärch mit dè Einheitsbauart. D Weichè, d Yfaar- un Uusfaarsignaal un d Schrankè wörrèd vum Faardiènschtleiter übber Dròòtzugleitungè gschtellt un bediènt. Im Duttlinger Baanhof isch sit 2004 è elegtronisches Stellwärch vo dè Bauart Lorènz im Ysatz, wo us dè Bedrybszentralè Karlsruè fèrngschtüèrèt wörd.^[6]

• 
  S mechanische Stellwärch im Baanhof Fridingè (2018)
• 
  Yfaarvorsignal vum Fridinger Baanhof als Formsignal
  (vor èm Schanzdunnel)
• 
  Formyfaarsignal vum Fridinger Baanhof im Johr 2018

Obwoll d Strèggi im Johr 2006 wèg dè Chürzung vo dè Regionalisyrungsmittel kurzfrischtig hèt söllè stillglait wörrè, gildèt irè Bschtand hüte als gsichèrèt.^[7] Durch èn Uusbau vo dè Strèggi für Neigetechnig hèt mò d Faarzitè stark vochürzè chönnè.

Ändi Septembèr 2015 hèt dè Vokeersminischter vo Baddè-Württèbärg, dé Winfried Hermann aakündigt, mit zuèsätzlichè Regionalisyrungsmittel èn Stundètagt realisyrè zu wellè. Dèzuè müèsstet Deili vo dè Strèggi zweigleisig uusbaut wörrè. È Elegtrifizyrung isch erwogè worrè.^[8] È Vodichtung vum Faarblaan vo Mäntig bis Frytig isch bis zum Faarblaanwechsèl im Dezembèr 2019 vorgsää gsi, zuè dè meischtè Dageszitè git es sitdèm èn Stundètagt. S Vokeersaagebot am Wuchèänd wörd witterhy fascht uusschlièßlich im Zweischtundètagt gfaarè.

Innerhalb vum Brojäkt Ringzug 2.0 hèt d Strèggi zwǜschè Duttlingè un Fridingè a dè Donau èn höchèrè Stellèwärt, idèm mit Infraschtrukturuusbautè èn stündlichè Regionalexprèss un èn stündlichè Ringzug vokeerè söll. Dõdèzuè wörd je nõch Bedrybskonzäpt è Elegtrifizyrung odder dè Ysatz mit Akkudrybwägè untersuècht. Mindeschtens ein neuè Chrützungsbaanhof söll dõdeby entschtõ, waalwys im Berych Duttlingè Schmèlzi odder z Müülheim. Diè witteri Strèggi bis nõch Sigmaringè wörd dõdèby nit berüggsichtigt, dört söll dè Regionalexprèss langfrischtig mit Diseldrybwäge odder andrè Aadrybsartè vokeerè. Èrschti Untersuèchungè sin schu gmacht worrè, wo mit èm Bedrybsaafang früèschtens 2027 grechnèt wörd.^[9] Ändi 2021 sin d Grundlagè ermittlèt un d Vorblaanung für s Brojèkt beuffdragt worrè, dõrunter dè Abschnitt zwǜschè Duttlingè un Fridingè. Diè èrschtè beidè Blaanungsphasè söllèd 2024 abgschlossè wörrè.^[10]

• Willi Hermann u. a.: Die Donautalbahn, Gsammlèti Uffsätz zuè dè Fridinger Gschicht, Band 16, usègää vom Heimètchrais Fridingè e. V., Duttlingè: Tǜpodruck, 2004.
• Richard Leute: 100 Jahre Donautalbahn; i dè: „Tuttlinger Heimatblätter“ (1988), S. 8–26.
• Hans-Wolfgang Scharf: Die Eisenbahn im Donautal und im nördlichen Oberschwaben. EK-Volaag, Fryburg (Briisgau) 1997, ISBN 3-88255-765-6
• Zweckverband Ringzug Schwarzwald-Baar-Heuberg (Hrsg.), Der 3er Ringzug: Eine Investition für die Zukunft der Region Schwarzwald-Baar-Heuberg, Villingè-Schwènningè 2006.

 Commons: Bahnstrecke Tuttlingen–Inzigkofen – Sammlig vo Multimediadateie

• Streggèbeschriibung uff www.ulmereisenbahnen.de (Faarzüügysatz, Bilder)
• Sitè zuè dè Dunnel uff dè Strèggi
• Uuszug us èm Kursbuèch vo dè Dütschè Rychsbaan 1944/45