Erzabtei Beira

Auguschtiner-Chorherrestift Beira

D Grindig vum Chloschter isch wohl in dr zwote Helfit vum 11. Johrhundert gsii (um 1080/1090?). Dodmol isch am e hochwasserfreie Blatz im Donaudal dur dr Adlig Peregrin vu Hosskirch s Stift St. Maria un St. Martin yygrichtet wore fir e Mannegmainschaft, wu no dr Kanonikerregle gläbt het. 1097 het dr Urban II. s Stift in dr päpschtli Schutz gnuu un het em freii Propschtwahl und di remische Freihaite gwehrt; e chenigligi Schutzurkund datiert vu 1131. Us em Johr 1146 stamme d Nochrichte, ass z Beira d Gwohnete vu dr Abtei Murbe (Vogese) un d Auguschtiner-Chorherre-Regle gälte.

In dr Mitti vum 13. Johrhundert isch Beira as landsässig Stift vu dr Herrschaft Mühlheim gnännt. Die Herrschaft het dodmol dr Grofe vu Hauezollre ghert, isch 1391 an d Herre vu Weitingen un 1409 an d Freiherre vu Enzberg chuu. D Enzberger hän sällewääg au di landesherrlige Rächt iber d Beiremer Bsitzige uusgiebt - dailwys aber nume im Ufdrag vu Eschtrych (Verdreg vu 1452 un 1615), wu schyns gwiisi Lääche in Dail vu dr Herrschaft Mühlheim ghaa het. D Enzberger sin allwäg syt em 16. Johrhundert as Dail vu dr Rychritterschaft aagluegt wore, un wu si die in Ritterchrais un Ritterkanton hän aafange organisiere, isch d Herrschaft Mühlheim Dail vum Rychsritterkanton Hegau-Allgai-Bodesee wore.

Dr Bischof Hugo vu Konschtanz het em Stift 1499 bi re Visitation neii Statute gee un het 1513 dr Chryzlinger Auguschtiner Johannes Weck as Verwalter yygsetzt. D Schwärpinkt vum Beiremer Grundbsitz sin nerdli vu dr Donau z Irndorf, z Königsheim, z Böttingen un z Mahlstetten gläge, un sidli vu dr Donau zwische Beira un Unterschwandorf. Derzue isch Färnbsitz chuu, wu iber di drei Schaffnereie Fryburg (Verchauf 1668), Stafflangen (bi Bibra, Verchauf 1737) un Mengen (Verchauf 1751) verwaltet woren isch. Anderi Schaffnereie het s z Mühlheim, z Egesheim un z Ebingen/Balingen gee.

Syt ebbe dr zwoote Helfti vum 17. Johrhundert het Beira versuecht, syni Rächt uuszböuen un si vu dr Mühlheim z lese. Anne 1687 het dr Papscht Innozenz XI. d Propschtei zur Abtei ghobe. 1721 het Eschtrych erfolglos versuecht, us Beira e landsässig Chloschter vu Eschtrych z mache. Beira het derno no dr Rychsstandschaft gsträbt. Doderfir het mer e rychständisch Territorium bruucht. Derwylscht 1737 no dr Chauf vu dr rychsritterschaftlige Herrschaft Randegg fählgschlaa isch, het mer 1751 s hauezollrisch Dorf Bärenthal mit em Schlessli Ensisheim chenne chaufe. Dodermit isch aber nume ne Nidergrichtsherrschaft verbunde gsii, di hechere Rächt sin schyns bi Eschtrych blibe. Dr Abt Rudolf Reichel (1751-1790) het vergäbes versuecht, fir die Herrschaft d Rychsuumittelbarkait z iberchuu, är het e Huffe gfelschti Dokumänt derwäge aafertige loo. Die Versuech z bschyyse, sin uusechuu, Eschtych het aber ainewäg anne 1791 dr Abtei as eschtrychisch Lääche d Territorialhoohait z Bärenthal un uf dr Gieter Ensisheim un Rheinfeld/Reinfeld (bi Beira).

In dr Zyt, wu s s Rych no gee het, bis 1803/1806 het die nei Rächtslag schyns kaini großen Uuswirkige me ghaa. Beira wird kai rychsständisch Terrorium im Rychsdag un au kai chraisständisch Territorium im Schwebische Chrais oder im Eschtrychische Chrais. Villicht het dr munzig Beiremer Staat mit rund 500 Untertane as rychsuumittelbar ohni Rychs- un Chraisstandschaft gulte. Uf alli Fäll isch er aber nimi as Dail vu dr Herrschaft Mühlheim aagluegt wore, wel Beira isch 1802/1803 an d Grofschaft Hauezollre-Semmergenge chuu, derwylscht d Herrschaft Mühlheim 1806 zum Herzogdum Wirttebärg gangen isch Dr Dominikus Mayer isch vu 1790 bis 1802 dr letscht Abt vum Auguschtiner-Chorherrestift Beira.

Benediktiner-Erzabtei St. Martin

Mit ere Stiftig dur d Firschti Katharina vu Hauezollre-Semmerende isch anne 1862 e Neiaafang vum Chloschterlääbe z Beira dur d Benediktinermench Maurus un Placidus Wolter megli gsii. D Erzabtei St. Martin isch 1863 vu dr Brieder als Benediktiner-Chloschter neig rindet wore. Anne 1868 isch s Chloschter zur Abtei ghobe wore. Beira isch Grindigschloschter vu dr „Beiremer Kongregation“ mit 16 Chleschter z Dytschland, z Eschtrych un in dr Schwyz. Us em 1862 ufghobene Chloschter Rhinau isch dr Abstsstab vum dertige letschte Abt Leodegar Ineichen uf Beira chuu.

In dr Zyt vum Kulturkampf hän d Mench vu 1875 bis 1887 Beira mieße verloo. Doderdur sin anderi Chleschter grindet oder nei bsidlet wore. Speter hän si Chleschter, wu vu Beira uus bsidlet wore sin, in dr Beiremer Kongregation zämegschlosse.

E große Yyfluss uf di religies Chunscht vum spote 19. un frieje 20. Johrhundert het d Beiremer Chunschtschuel ghaa, wu si ab friechrischtlige un byzantinische Vorbilder orientiert het.

Näb dr Paschtoralarbet in Nochbergmaine un em Geschthuus vum Chloschter isch d Wisseschaft e wichtig Arbetsfäld vu dr Mench. D Erzabtei Beira het mit rund 405.000 Wärch di grescht Chloschterbibliothek z Dytschland. Schwärpinkt bilde Theology, Gschicht vum Benediktinerorden un d Chunschtgschicht vum Mittelalter. D Bibliothek cha no Voraamäldig fir wisseschaftli S haffe bruucht wäre, si macht mit bim Dytsche Leenverchehr (Färnleene).

Syter 1884 chunnt s Messbuch der heiligen Kirche (Missale Romanum) uuse, e Laiemässbuech, wu mer no sym Grinder, em Beiremer Pater Anselm Schott (1843–1896), au as Der Schott chännt.

Anne 1887 isch s Chloschter zur Erzabtei ghobe wore.

Zwische 1927 un 1933 het d Edith Stein (1891–1942) vylmol d Chloschter Beira bsuecht; 15 Ufenthalt sin noogwise. Urspringl isch si Jiidi gsii, 1922 isch si zum katholische Glaube konvertiert un Nunne wore. Dr Beiremer Erzabt Raphael Walzer het si langi Johr vu ihrem Blan abghalte, in dr Orde vu dr Uubschuete Karmelitinne yyzdrätte un het si bätte, wyter un sterker in dr Effetligkait z wirke. Im Augschte 1942 isch d Stein im KZ Auschwitz-Birkenau in dr Gaschammere gmordet wore.^[1]

Anne 1945 isch dur dr Pater Bonifatius (Peter Paul) Fischer (1915–1997) s Vetus-Latina-Inschtitut grindet un ufböue wore, wu d Sammlig un Rusgab vu allne erhaltene altlatynische Bibelibersetzige zum Zyyl het. Di blant Edition isch uf 27 Bänd uusglait. Di gaischtig Arbet vu dr Mench findet ihre Niderschlag zyter anne 1919 in dr Benediktinische Monatsschrift, wu syter 1959 dr Titel Erbe und Auftrag (EuA) drait. Rusgee wird d Schrift vu dr Erzabtei Beira, verlait wird si im Beuroner Kunstverlag.

D Theologisch Hochschuel Beira het dr Lehrbedrib anne 1967 yygstellt, s git si aber juristisch allno. Syter anne 1993 wohnt in dr Klause St. Benedikt bi Schäne, ain vu dr letschte Räscht vu dr Burg vu dr Grofe un Ritter vu Ramsberg uus em 11. Johrhundert, dr Brueder Jakobus Kaffanke OSB, e Mench vum Chloschter Beira. Är fiert dert dr groß Dail vum Johr e – fir e Benediktiner uutypisch – Eremitelääbe, schafft aber allno fir s Chloschter (in erschter Linie as Exerzitiebeglaiter). Aafangs September 2008 het dr Konvänt vu dr Erzabtei Beira 50 Mench (dodervu 20 Prieschter) zellt; derzue cheme 8 Novize.

Anne 2004 het d Erzabtei uf dr ehmolige Chloschterinsle Rychenau d Cella St. Benedikt yygrichtet, wu drei Mench derzue ghere. Si wohnen im Bfaarhuus z Niederzell. Scho in dr 1930er-Johr het Beira emol en ähnlige Versuech gmacht ghaa, wu aber am Widerstand vu dr Nationalsozialischte gschyteret isch.^[2]

• 
  Chilchefassad mit Vorhalle
• 
  Blick uf Orgleempore un s Hauptportal
• 
  Gnadekapäll
• 
  Pontifikalväschper in dr Abteichilche

1. Maurus (Rudolf) Wolter vu Bonn (1825–1890): Grinderprior 1863, Abt 1868–1890, Erzabt 1885
2. Placidus (Ernst) Wolter vu Bonn, Brueder vum Grinder (1828–1908): 1890–1908
3. Ildefons (Friedrich) Schober vu Pfulledorf (1849–1918): 1908–1917
4. Raphael (Josef) Walzer vu Raveschburg (1888–1966): 1918–1937
5. Benedikt (Karl Borromäus) Baur vu Mengen (1877–1963): 1938–1955
6. Benedikt II. (Johannes) Reetz vu Ripsdorf/Eifel (1897–1964): 1957–1964
7. Damasus (Josef) Zähringer vu Ibach (1899–1977): 1965–1967
8. Ursmar (Johannes) Engelmann vu Jena (1909–1986): 1970–1980
9. Hieronymus (Gerhard) Nitz vu Flensburg (* 1928): 1980–2001
10. Theodor (Klaus) Hogg vu Kirchen-Hausen (* 1941): 2001–2011
11. Tutilo (Hans) Burger vu Seppenhofen (* 1965), seit 2011

D Erzabtei Beira isch au ne Wallfahrtsort. S Fescht Mariä Himmelfahrt isch z Beira näb em Annadag im Juli ain vu dr Hauptwallfahrtsdäg. Grindet wore isch d Liechterprozässion zue Ehre vu dr Gottesmueter Mareie 1954 zum Marianische Johr, wu dr Papscht Pius XII. zum Dänken an s 100. Jubiläum vu dr Verchindigung vum Dogma vu dr Uugfläckten Empfängnis vu Mareie uusgruefe ghaa het. Bi schenem Wätter wird Mareiefyyr mit rund 2000 Glaibige bi dr Lourdesgrotte im Liebfrauedal abghalte. Doderby lyychte ne Hufe Cheerze im Mareiehailigdum in dr felsige Waldschlucht. Dr wytverbraitet Bruuch vu m Säägne vu Chryter un Bluemen an Mariä Himmelfahrt wird au doo bflägt. D Chryterbusch wären in dr Andacht am Sundigoobe im Liebfrauedal un no dr Wallfahrtsmäss am Mendig gsägnet.^[3]

Zum Chloschterkompläx ghert di barock Chloschter- un Wallfahrtschilche an dr Via Beuronensis mit wärtvolle Deckegmälde, un au d Gnadekapäll mit dr Uusmolige im Beiremer Stil.

Abteichilche

Di barock Abteichilche isch 1872 inne no dr Beiremer Schuel iberformt wore. E Reschtaurierig vu 1947 het s meescht dervu wider ruckgängig gmacht. D Fassad wyst Räscht vun ere hischtorische Barockussemoolig uf. Im Hochaltarblatt het dr Beiremer Chunschtstil iberduurt. S Altarbild vum Hochaltar chaa uusgwächslet wäre. S Wächselbild vu dr Chrenig vu Mareie wird all Johr an dr Wynäächte gege s Bild mit dr Chripfeszene uusduscht. Des Bild isch e Wärch vum Gabriel Wüger vu 1867. Wäg Lagerigsschäde (s isch zämegrollt ufbhalte wore) het s vor e baar Johr mieße ufwändig reschtauriert wäre. Hit isch s drei mol sechs Meter groß Bild uf eme Holzrame ufgspanne. S Altarbild mueß iber dr Fridhof in d Chilche drait un mit eme Fläschezug iber em Hochaltar fescht gmacht wäre.^[4]D Abteichilche isch vu 1732 bis 1738 im Ufdrag vum Abt Rudolf II. vu Strachwitz vum Böumaischter Matthäus Scharpf vu Rottweil böue wore, dr Hochaltar isch e Hauptwärch vum Joseph Anton Feuchtmayer gsii, wu zäme mit dr Stuckateur Johann Georg Dirr un Franz Anton Dirr entstande gsii isch un d Himmelfahrt vu Mareie zaigt ghaa het. Di beede Sytenaltär un d Bychtstiel sin no erhalten un stammen au vum Feuchtmayer un Dirr. D Deckefresko het dr Joseph Ignaz Weegschaider vu Riadlinge gmolt. Anderi Stuckature stamme vum Johannes Schütz vu Wuuze un vum Pontian Gigl vu Wessobrunn.

Orgle

D Orgle vu dr Abteichilche isch anne 1984 vu dr Orgelböufirma Johannes Klais (Bonn) böue wore. Dr hischtorisierend Proschpäkt het d Barockorgle us em 18. Johrhundert zum Vorbild. S Inschtrumänt mit 57 Regischter uf drei Manual un Pedal het mechanischi Spiiltrakturen un elektrisch Regischtertrakture.^[5]

• Kopple: I/II, III/I, III/II, I/P, II/P, III/P
• Spiilhilfe: Tutti, Kombinatione A-F, Absteller (Zunge, Mixture), Crescendowalz

Krypta

D Beiremer Krypta isch syt em Abschluss vu Reschtaurierigsarbeten Ändi 2012 e fir d Effetligkait zuegänglige Chilchruum unter dr Gnadekapäll, eme Aaböu an d Beiremer Chloschterchilche. D Krypta isch d Grablegi vu dr Beiremer Erzäbt un isch bis Ändi 1980er Johr d Chilche fir d Bfaargmai Beira gsii. Dr mit Syylen uusgschmickt Ruum isch no dr Art vu dr Beiremer Chunschtschuel uusgmolt, isch aber kai eso wärtvoll Relikt vu dr Beiremer Chunscht wie zem Byschpel d Gnadekapäll oder d Maurus-Kapäll. Dr Inneruum vu dr Unterchilche vu dr Gnadekapäll isch nimi vollständig im Orginalzuestand wie in dr Zyt vum Böu vu dr Gnadekapäll ab 1898. Di beede Sytenaltär us Marmor sin bis Mitti 1960er Johr in dr Chloschterchilche gsii un sin erscht um die Zyt im Rame vu dr Neigstaltig vum Chilcheruum in d Krypta versetzt wore.^[6] Reschtauriert wore sin Gwelb, Wandmolereien un Grabblatte, dr Fueßboden isch mit Granitstaiblatte nei gmacht un e neii Belyychtig un e Fueßbodehaizig sin yyböue wore.

Glocke

D Abteichilche het e sechsstimmig Bronzeglyt, wu uf d Tonfolg c'-es'-f'-as'-b'-c" gstimmt isch un 1912/13 vum Glockegießermaischter Georg Wolfart vu Lauingen gosse woren isch.

Bibliothek

D Erzabtei Beira het mit rund 405.000 Bänd di grescht dytsch Chloschterbibliothek. Schwärpinkt sin alli theologische Diszipline, vor allem Liturgywisseschaft, Chunschtgschicht vum Mittelalter, d Gschicht vum Benediktinerorden un Patrology.

Pilger-Biro

Am Herrgottsdag 2009 isch in dr ehmolige Chloschterbuechhandlig z Beira s Pilger-Biro ufgmacht wore. S Pilger-Biro im erschte Stck vun eme Chloschteraaböu soll as Begegnigsstätt fir Jakobspilger uf dr Via Beuronensis diene. Offiziälli Pilgeruuswys chennen uusgstellt wäre, wu z Santiago de Compostela anerkännt wäre. S Pilger-Biro bstoht us zwee Biro-Arbetsryym un em Empfangsruum. Im Empfangsruum wäre Chunschtgwerb- un Antiksachen us em Chloschter aabote.^[7]

Duene-Wasserchraftwärch

Scho syter anne 1921 git s fir d Gwinnig vu Strom e chloschteraige Wasserchraftwärch an dr Duene im Wyler St. Maurus zwische Beira un em Dalhof bi Langebrunn. Noch ere umfassende Erneierig 2008/09 het d Laischtig chenne gstaigeret un verstetigt wäre.

Renovierig syter 1989

Syter anne 1989 sin (umgrächnet) zeh Millionen Euro in Böumaßnahmen inväschtiert wore. S Gäld isch dur Spänden un großi Sponsore zämechuu. Mittel us dr Landesdänkmolbfläg un Sundermittel vum Land sin in d Benediktinerabtei gflosse. D Diezese Rauteburg un d Erzdiezese Fryburg hän fir s ChloschterGäld bewilligt, drotz ass es kaire vu dr boode Diezesen unterstoht.

S sin unter anderem 770 Fäschter un 8.900 Quadratmeter Dach renoviert wore. All Johr sin kompakte Maßnahmen in Aagriff gnuu un abgschlosse wore. Zum Byschpel het dr Böuuusschuss 1989 aagfange, d Sidsyte vu dr Chilchefassad, dr Chilchevorblatz un d Fridhofsmuure z saniere, 1992 d Chilcheweschtfassad, 1997 s Chilchedach, 1998 s Archiv Beiremer Chunscht un 2000 di hischtorisch Holzbruck. Dr Neiböu vu dr Bibliothek isch 2001 chuu. 2003 sin Innenuusböuten im Refektoriumsböu gmacht wore, 2006 isch s Ekonomygebei z Sankt Maurus un 2008 s Klerikatsgebei saniert wore. 2009 sin s Chraftwärch Sankt Maurus un d Nordfassad vu dr Chilche vum Chilcheyygang bis zue dr Gnadekapäll aagstande. Dr Böuuusschuss het si im April 2009 uufglest.^[8] 2009 sin im Sanierigsberaich d Relikt vu dr urspringlige barocke Fassadegstaltig gfunde wore. Anne 2010 het im Nordoscht-Beraich mit em Chorruum no 20 Johr d Sanierig vu dr komplette hischtorische Chilchefassad chennen abgschlosse wäre. Doderby sin schadhafti Stellen im Butz uusbesseret un alli Fäschterbänk us Sandstai neig macht wore, di hischtorische Chilchefänschter hän e Zwaifach-Schutzverglasig un neii Farb iberchuu. Us praktischen un au us dänkmolbflägerische Grind isch s nit megli gsii, di barock Fassad widerhärzstelle. D Chilche mit ere Beiremer-Stilfassad an zwoo un dr barocke Fassad an aire Syte z gstalten isch nit in Frog chuu, un di booden andere Syten eso churz no dr Neigstaltig nomol nei aazmoole, wäre wirtschaftli nit darstellbar gsii. Us däm Grund het jetzt dr ganz Chloschterkompläx en ärdige Farbton. 2010 isch au fir s 380.000 Euro dr Beraich vu dr hischtorische Bforte saniert wore. Där Zwischeberaich zwisch em hischtorische Gebeikompläx, em Sidfligel un em speter böute Geschtfligel isch nume no vu me morsche Holzdach un eme böufellige Holz-Glasgang iberspanne gsii. Di alt Dachkonschtruktion un dr Holz-Glasgang, wu iber di alt Bforte fiert, sin nei gmacht wore. Jetz cha mer di barock Gibelfassade vum Sidfligel wider ganz sääne. Dr Beraich, wu hite di nei Bforte isch, isch erscht in dr 1950er Johr noch em Brand vum Ekonomydail entstande, di architäktonisch Qualitetvun em isch unter Fachlyt umstritte. 2011 isch mit dr Fassadenarbeten am aigetlige Chloschtergebei zwisch dr Chilche un dr Bibliothek aagfange wore.^[9]

Anne 1989 isch dr Verein der Freunde der Erzabtei St. Martin dur 13 Grindigsmitglider grindet wore. D Grindig isch dur dr Erzabt Hieronymus Nitz un dr domolig Inneminischter vu Bade-Wirttebärh, dr Dietmar Schlee, initiiert wore. Dr Verain versteht si as Partner vum Chloschter. Di wichtigscht Ufgab isch dr Eralt vu dr Böusubschtanz.^[10]

2008 het dr Verain 1.790 Mitglider ghaa. Erschti Vorsitzeri isch di ehmolig bade-wirttebärgisch Umwält- un Verchehrsminischteri Tanja Gönner. Ihri Vorgänger in däm Amt sin dr Dietmar Schlee un no däm sym Dod ab 2002 dr Friedhelm Repnik gsii.

• 150 Jahre Benediktiner in Beuron. Ein Kloster im Wandel, hrsg. von der Erzabtei St. Martin zu Beuron. Beuroner Kunstverlag, Beuron 2013, ISBN 978-3-87071-305-8.
• Den unberechenbaren Tod täglich vor Augen haben. Necrologium Beuronense 1863 - 2013. Hrsg. von Theodor Hogg OSB und Jakobus Kaffanke OSB, Beuroner Kunstverlag, Beuron 2013, ISBN 978-3-87071-307-2.
• Notburg Geibel / Stefan Petzolt OSB: Das Lied der Mönche, Beuroner Kunstverlag, Beuron 2006, ISBN 3-87071-147-7.
• Augustinus Gröger OSB: Das Kloster Beuron, in: Edwin Ernst Weber (Hg.): Klöster im Landkreis Sigmaringen in Geschichte und Gegenwart, (Heimatkundliche Schriftenreihe des Landkreises Sigmaringen, Band 9), Kunstverlag Josef Fink, Lindenberg 2005, S. 46–92, ISBN 3-89870-190-5.
• Notker Hiegl OSB: Beuron und seine Heiligen, Beuroner Kunstverlag, Beuron 1996.
• Manfred Krebs: Der älteste Besitzrodel des Klosters Beuron, in: „Freiburger Diözesan-Archiv“, Neue Folge, 36 (1935), S. 217-244.
• Hubert Krins: Die Kunst der Beuroner Schule. „Wie ein Lichtblick vom Himmel“, Beuroner Kunstverlag, Beuron 1998, ISBN 3-87071-078-0. [Wichtiges Überblickswerk zur Beuroner Kunst]
• Hubert Krins: Beuron an der Donau. Geschichte, Kirche und Kloster, Mönche und Werke, Ort und Umgebung. Beuroner Kunstverlag / Kunstverlag Josef Fink, Beuron /Lindenberg im Allgäu 2004, ISBN 3-87071-115-9 oder ISBN 3-89870-167-0.
• Johannes Schaber OSB: Phänomenologie und Mönchtum. Max Scheler, Martin Heidegger, Edith Stein und die Erzabtei Beuron; in: Holger Zaborowski & Stephan Loos (Hg.): Leben, Tod und Entscheidung. Studien zur Geistesgeschichte der Weimarer Republik. Berlin 2003, S. 71–100.
• Benedikt Schwank OSB: Benediktiner im allgemeinen und Beuroner Benediktiner im besonderen. Ein Vortrag vor Jesuiten, in: Erbe und Auftrag, 72 (1996), S. 482-490

 Commons: Chloschter Beuron – Sammlig vo Multimediadateie

• Erzabtei Beuron in dr Datebank Klöster in Baden-Württemberg vum Landesarchiv Baden-Württemberg
• Websyte vu dr Erzabtei Beuron
• Schott-Mässbuech
• Vetus-Latina-Institut

48.0514288.96973648° 3′ 5,1″ N, 8° 58′ 11″ O

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Erzabtei_Beuron“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.