Karelischi Sproch
| Karelisch karjala | ||
|---|---|---|
| Verbreitig: |  Finnland,  Russland | |
| Sprecher: | ca. 138.000 | |
| Linguistischi Klassifikation: | ||
| Sproochchürzel | ||
| ISO 639-1 | — | |
| ISO 639-2 | krl | |
| ISO 639-3 | krl | |
Karelisch (Eigebezeichnig: karjala) isch äng mit em Finnische verwandt und wycht vo sällem hauptsächlig insofern ab, wie's syni Entwicklige im 19. und 20. Johrhundert nit mitgmacht hät. Es git kei Standardsproch, d'Basis vo de gschribene Sproch isch de Dialäkt vom jewylige Autor siner Region. Gschribe wird mit em finnische Alphabet, wo durch e baar Büechstabe ergänzt worre isch.
S ghört zum ostseefinnische Sprochzwyg vo de finno-ugrische Sproche und isch dodemit e uralischi Sproch. Vo de insgsamt rund 138.000 Sprächer läbe 85.000 in de Republik Karelie (Russland), wyteri sin z Finnland z finde. Amtssproch vo de Republik Karelie sin aber Finnisch und Russisch, Karelisch isch aber als Minderheitssproch aerkännt.
S git drei Hauptdialekt:
- s eigetlich Karelisch
- Olonetzisch
- Lüdisch
Schrybig und Ussproch
Di karelische Schrybige leite sich normalerwis vo de finnische ab, wyche aber in sälle Pünkt devo ab:
- Es git meh Affrikata und Frikativ, während Finnisch numme ei s-Lut kännt.
- D'Palatalisierig isch bybhalte worre, was oft mit me Apostroph azeigt wird (z. B. d'uuri).
- S finnisch y [y] wird deilwis au mit me ü widdergee.
- S c wird als [t͡s] usgsproche. Deilwis wird sälle Lut aber au mit me ts widdergee, während in russische Lehnwörter s c wyter verbreitet isch.
Sälli Underschid chömme nit vo russische Yflüss, sondern existiere scho länger.
Alphabet
| A a | B b | Č č | D d | E e | F f | G g |
| H h | I i | J j | K k | L l | M m | N n |
| O o | P p | R r | S s | Š š | Z z | Ž ž |
| T t | U u | V v | Y y | Ä ä | Ö ö | ' |
Affrikata und Frikativ
| Büechstabe | Alemannisch | Phonetisch | Karelisch | Finnisch |
|---|---|---|---|---|
| c | z | [t͡s] | kuccu | kutsu |
| č | tsch | [tʃ] | šoma, seiččemän | soma, seitsemän |
| s | ß | [s] | se | se |
| š | sch | [ʃ] | niškoi | niskoihin |
| z | s[1] | [z] | tazavalda | tasavalta |
| ž | [2] | [ʒ] | kiža, liedžu | kisa, lietsu |
Füeßnote
Externi Site
- www.prokarelia.net (dütschsprochigi Version)
| Finno-ugrischi Sproche | |||
| Ugrisch | Ungarisch | Chantisch (Ostjakisch) | Mansisch (Wogulisch) | ||
| Finnopermisch | Permisch | Komi | Komi-Permjakisch | Udmurtisch | |
| Wolgafinnisch | Mari | Mordwinisch | ||
| Samisch | Inarisamisch | Kildinsamisch | Lulesamisch | Ostsamisch | Pitesamisch | Skoltsamisch | Südsamisch | Tersamisch | Umesamisch | ||
| Ostseefinnisch | Estnisch | Finnisch | Meänkieli | Ischorisch | Karelisch | Livisch | Wepsisch | Wotisch | Võro | ||
 | Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Karjalai_nyelv“ vu de ungarische Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |