Katalanischi Sproch
| Katalanisch (català) | ||
|---|---|---|
| Verbreitig: | Spanie (z Katalonie, Valencia, uff de Balearische Insle, in de Franja de Ponent und im Carxe), Andorra, Idalie (z Alghero uff Sardinien), Frankrych (z Nordkatalonie) | |
| Sprecher: | 7,7 Millione (passiv: 10,4 Millione) | |
| Linguistischi Klassifikation: |
| |
| Unterteilige: | Ost- und Westkatalanisch | |
| Offizieller Status | ||
| Amtssprooch vo: | Katalonie, Valencia, Balearischi Insle, Andorra | |
| Anerkannti Minderheitesprooch vo: | Südfrankrych, Idalie | |
| Sproochchürzel | ||
| ISO 639-1 | ca | |
| ISO 639-2 | cat | |
| ISO 639-3 | cat | |
| SIL | cat | |
Katalanisch (català) isch e italischi Sproch, also eini vo de romanische Sproche und de indogermanische Sproche.
Verbreitig
Katalanisch isch Amtssproch vo Andorra und usserdem näbe Spanisch au die vo e paar Regione vo Spanie. Wältwit chönne 10,4 Millione Lüt Katalanisch; die sin gröschtedeils an de Ostküste vo Spanie und z Katalonie un uf den Insle Mallorca, Menorca, Ibiza un Formentera. Usserdem git s z Südfrankrych und Idalie (Sardinie) katalanischi Minderheite. Alli die Länder bezeichnet mer au als Països Catalans (=Katalanischi Länder).
Dialäkt
Mer deilt in zwei Dialäktgruppe y:
- Ostkatalanisch: D Regione Oschtkatalonie (Zentralkatalanisch, català central), Südfrankrych (Roussillonesisch, rossillonès), Baleare (Balearisch, balear) und Alguer (Algueresisch, alguerès).
- Westkatalanisch: S Land Valencia (Valenzianisch, valencià) un Weschtkatalonie yschließlich Andorra (Nordweschtkatalanisch, català nord-occidental).[1]
Die beide Dialäktgruppe werre anhand vo de Lut a, e und o unterschyde. Uff Westkatalanisch werde si immer eso usgsproche, wie mer sie au schribt, im Ostkatalanische sin si in re unbetonte Silbe e Schwa [ə].
Ussproch
Büechstabe, wu in derre Liste nit uffgfiehrt sin, were gliich usgsproche wie im Hochdütsche. D'Büechstabe k, w un y chömme numme in Främdwörter vor. In de Kombinatione tl, tll, tm, tn wird s t nit usgsproche, de zweit Bstanddeil wird dehnt: [ll], [ʎʎ], [mm], [nn].
| Vokal, Diphthong un Triphthong | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| a | e | è | é | i | o | ò | ó | u | |
| a, ə[U 1] | e, ɛ, ə[U 1] | ɛ | e | i ̯, i | o, ɔ, u[U 1] | ɔ | o | u̯, u | |
| ai | au | ei | eu | oi | ou | ieu | uai | ||
| ai | au | ei | eu | oi | ou | ieu | uai | ||
| Konsonante | |||||||||
| b | c | ch | ç | d | g | gu | gü | h | j |
| b, β | s + <e, i> sust k | k | s | d, ð | dʒ, ʒ + e, i sust g | g + e, i sust gu, gw[U 2] | gu | – | dʒ, ʒ |
| ll | ŀl | ny | qu | r | s | ss | tg/tj | v | w |
| ʎ | lː[U 3] | ɲ | k | r, ɾ[U 4] | s, z | s | dʒ | v, β | w |
| x, ix | y | z | |||||||
| ʃ[U 5] | j | z | |||||||
Orthografy
Akzänt
In de Orthografy wird uff de betonte Silbe e Akzänt gsetzt, wenn snit di zweitletschti isch. Dodeby gilt:
- u und i kriege de Akzänt Akut (´)
- a kriegt de 'Gravis (`)
- e und o könne beidi kriege[2]
Trema
Uff em u wird e Trema gsetzt, wenn s usgsproche wird. Dodeby blibt aber d Ussproch [u], s katalanische "ü" isch kei [y] wie z. B. im Dütsche und Alemannische.
Punt volat
De Punt volat (e Punkt uff halber Höchi) wird zwüsche zwei l gsetzt, we mer zeige will, dass [l] gsait wird: l•l [l(l)]. So-n-e Mittelpunkt gits in keinre andere Sproch.
Grammatik
S git vyli Ähnligkeite zu de spanische und französische Grammatik. Bispyl dodefür sin under anderem de Subjunktiv (etwa wie de Konjunktiv im Dütsche), s Perfekt und s Futur. Allerdings git s zimlig vyli Usnahme; mer unterscheidet 120 Konjugationstabelle.
Lueg au
Quelle
Weblink
D Wikipedia uff Katalanisch
S Wiktionary uff Katalanisch — e freis Wörterbüech
Wikinews uff Katalanisch — Aktuälli Nochrichte
Wikiquote uff Katalanisch — Zitate
Wikisource uff Katalanisch — Quälletekscht
Wikibooks uff Katalanisch — Lern- und Lehrmaterialie
Commons: Katalanisch – Sammlig vo Multimediadateie
Wikibooks: Katalanisch — Lern- und Lehrmaterialie
 | Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Katalanische_Sprache“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |