Niue

Niue (ùff Anglisch /ˈnjuːeɪ/(info)^[8] odd’r /niːˈjuːeɪ/(info), niueànisch Niuē; àlter Nàmma Savage Island, „wìlda Ìnsla“) ìsch a àbglaaganer Ìnselschtààt ìm Süüdpàzifik ìn dr Neecha vu Tonga, äbb 2.400 km nordeschtlig vu Näiseelànd. Ar lìegt süüdlig vu Samoa un wäschtlig vu da Cookìnsla.

Niuē (niueànisch) Niue (anglisch)
Niue / Niuë
Fahne Wappe
Amtsspraach	Niueànisch, Anglisch[1]
Hauptstadt	Alofi
Regierigssischtem	Pàrlàmantàrisch Syschtääm, Salbschtverwàltet Territorium ìn fräijer Àssoziiarung mìt Näiseelànd[1]
Staatsoberhaupt	Keenig vu Näiseelànd Charles III.
Regierigschef	Premierminìschter Dalton Tagelagi
Flächi	261,46[2] km²
Iiwohnerzahl	1784 (Zänsüs vu 2017)[3]
Bevölkerigsdichti	6,82 Iiwohner pro km²
Bruttoinlandsprodukt Total (nominal) BIP/Einw. (nom.)	2016[4] 24,7 Mio. USD 15.586 USD
Währig	Näiseelànd-Dollar (NZD)
Gründig	29. Septamber 1903 (aiga Territorium)
Unabhängigkeit	19. Oktoower 1974 (ìnnera Otonomii)[5]
Nationalhimne	Ko E Iki He Lagi
Nationalfiirtig	6. Hornung (Waitangi Day, Nàzionààlfiirtig vu Näiseelànd)[1] 19. Oktoower (Verfàssungstààg)[6]
Zitzone	UTC−11
Kfz-Kennzeiche	NZ
ISO 3166	NU, NIU, 570[7]
Internet-TLD	.nu[1]
Vorwahl	+683[1]
Niue

Niue-n-ìsch äbb 261 Kwàdrààtkilomääter grooss un ìsch domìt aina vu da greeschta Korààlìnsla vu dr Walt. D’ Làndflächa vu dr Ìnsla-n-ìsch ìn zwai bemärkbààra Gebiater untertailt. S’ hoocha Gebiat bschteht üss’ra Kàlkschtai-Fàlsawànd, wo sìch vor àm See ärschträckt, mìt’ra äbb 60 Määter hoocha-n-Eewana ìm Zäntrum vum Ìnsla. S’ nììdriga Gebiat ìsch a äbb 0,5 km brait un äbb 25–27 Määter hooch kìschtlig Flàchlànd, wo fàllend verlàuift un vor àm See klaina Fàlsawand bìldet. Um d’ Ìnsla umma-n-ìsch a Koràllarìff, mìt’ma Bruch àn dr zäntrààl-wäschtliga Kìschta bii dr Hàuiptschtàdt Alofi. Ùff dr Ìnsla laawa 1.784 Iiwoohner (Schtànd: 2017), wo vor àllem Polyneesier sìnn.

Niue-n-ìsch a salbschtverwàlteter Schtààt ìn fräijer Àssoziiarung mìt Näiseelànd. D’ Ìnsla-n-ìsch Tail vum näiseelandischa Hoochhaitsgebiat. Wagadam sìnn àlla Niueàner näiseelandischa Bìrger, un dr Keenig Charles III. ìsch àls Keenig vu Näiseelànd Schtààtsowerhàuipt vu Niue. Äbb 90 Prozant vu da Niueàner laawa-n-ìm Näiseelànd, wia àui 70 Prozant vu da Reedner vu dr Niueànischa Schprooch. Niue-n-ìsch a zwaischproochig Lànd. 30 Prozant vu da Iiwoohner reeda d’ baida-n-Àmtsschproocha Niueànisch un Anglisch. 11 Prozant känna numma-n-Anglisch, un 46 Prozant numma Niueànisch.

Niue-n-ìsch kää Mìtglìed ìn da Verainta Nàzioona (UNO), àwwer d’ UN-Orgànisàzioona betràchta’ne gliich wia-n-a salbschtandiga Schtààt ìm internàzionààla Racht. Domìt ìsch Niue Mìtglìed vun ainiga UN-Sùnderorgànisàzioona, wia dr UNESCO un dr Waltgsundhaitsorgànisàzioon. Sitter 1980 ìsch Niue Mìtglìed ìn dr Pàzifischa Gmainschàft.

Untertailt ìsch Niue ìn 14 Gmainda, wo aifàch „Därfer“ haissa (villages ùff Anglisch). Ìn jeedem Dorf ìsch a Dorfroot, wo sii Vorsìtzender wählt. Jeeds Dorf ìsch àui a Wàhlbezirk mìt jewills ainem Àbgoordneter ìm Niue Fono Ekepule, dr „Niue-Versàmmlung“. Niue-n-ìsch a demokrààtischa Nàzioon; doo fìnda jeeda dräi Joohra Wàhla schtàtt.