Wolodymyr Selenskyj

Dr Wolodymyr Oleksandrowytsch Selenskyj[N 1] (ukràinisch Володимир Олександрович Зеленський [ʋoloˈdɪmɪr olekˈsɑndrowɪdʒ zeˈlɛnʲsʲkɪj], rüssisch Владимир Александрович Зеленский Wladimir Alexandrowitsch Selenski [vlɐˈdʲimʲɪr zʲɪˈlʲenskʲɪj]; * 25. Janner 1978 z’ Krywyj Rih, Ukràinischa SSR, Sowjetunion) ìsch a ukràinischer Politiker un ehamooliger Schàuispììler, Filmproduzänt un Farnsahmoderàtoor. Zitter Mai 2019 ìsch’r dr Presidànt vu dr Ukràina.

Dr Wolodymyr Selenskyj ànna 2023
Ìm Wolodymyr Selenskyj siina Unterschrìft
Ìm Wolodymyr Selenskyj siina Unterschrìft
Dialäkt: Mìlhüüserdiitsch

siina Jugend

Dr Wolodymyr Oleksandrowytsch Selenskyj ìsch àm 25. Janner 1978 ìn’ra jìddischa Fàmilia z’ Krywyj Rih ìm Süüda vu dr Ukràina uff d’ Walt kumma — àn dara Zitt ìsch’s ìn dr Ukràinischa Soziàlìschta Sowjetrepüblik gsìì, wo zär Sowjetunioon gheert hàt.[1][2] Sii Vàtter Oljeksandr Selenskyj ìsch Profasser un Informàtiker gsìì un hàt àn dr Schtààtsüniwärsiteet fìr Wìrtschàft un Täcknologii z’ Krywyj Rih gschàfft. Siina Müatter Rymma Selenska ìsch Inscheniööra gsìì.[3][4][5] Sii Groossvàtter Semen Selenskyj ìsch Soldààt gsìì un ìsch wahrem Zwaita Waltkriag ìn dr Roota-n-Àrmee zem Owerscht b’fäärdert worra.[6][7] Ìm Semen sii Vàtter un siina dräi Briader sìnn ìn dr Schoa geteedet worra.[8][9][10][11] Ìm März 2022 hàt dr Selenskyj gsajt, àss siina Ürgroossäältra-n-umbrocht worra sìnn, wu d’ diitscha Truppa wahrend’ma Màssàker ìhr Hüüs verbrännt hann.[12]

Vor äbb’r ìn d’ Grundschüala gànga-n-ìsch, hàt dr Selenskyj viar Joohra làng ìn dr mongoolischa Schtàdt Erdenet glabt, wu sii Vàtter gschàfft hàt.[13] Ìm Selenskyj siina Müatterschprooch ìsch Rüssisch.[14][6] Mìt 16 Joohra hàt dr Selenskyj a Priafung vum Anglischa b’schtànda un hàt a Schtüpändium bikumma, fìr ìn Israel geh schtudiara. Sii Vàtter hàt àwwer’na nìt ärlàuibt, ìn Israel z’ geh.[15] Dr Selenskyj hàt schpeeter àm Wìrtschàftsìnschtitüüt Krywyj Rih a Hochschüalàbschluss vu da Rachtswìssaschàfta bschtànda. Ar hàt jedoch nia ìm Braich Juschtiz gschàfft.[13][16]

siina Kàrriar àls Koomiker

Mìt 17 Joohra hàt dr Selenskyj mìt’ra lokààla Mànnschàft àm sowjeetischa Farhsah-Luschtschpììlwättbewarb KVN mìtgmàcht.[17] Ar hàt d’rnooh mìt dr verainigta ukràinischa Mànnschàft „Saporischschja-Krywyj Rih-Transit“ àn dr Groossa Liiga vu KVN mìtgmàcht, wo sa ànna 1997 gwunna hann.[13][18][19] Ìm saalwa Joohr hàt dr Selenskyj fìrs Wättbewarb d’ Mànnschàft „Kvartal 95“ grìnda, wo schpeeter a salbschtandiga Komediigruppa worra-n-ìsch. Vu 1998 bis 2003 hàt Kvartal 95 àn dr groossa Liiga so wia àn dr ukràinischa Liiga vu KVN mìtgmàcht. D’ Mànschàftsmìtglììder hann vììl Zitt z’ Moschkàui verbrocht un hann Tournee ìn da ehamooliga Sowjetlander gmàcht.[13][18] Ànna 2003 hàt Kvartal 95 ìhra äärschta Sandunga fìr dr ukràinischa Farnsahsander 1+1 produziart. Àb 2005 hàt d’ Gruppa fìr dr ukràinischa Fanrsahsander Inter gschàfft.[13]

Ànna 2008 hàt dr Selenskyj ìm Film Lyubov v bolshom gorode („Liawa ìn dr groossa Schtàdt“) aina vu da Hàuiptrolla gschpììlt, wia àui ìm Noohschpììl Lyubov v bolshom gorode 2.[13] Witterscht ìsch’r ànna 2011 ìm Film Sluzhebnyy roman. Nashe vremya ufftratta, un ìm Joohr druff ìsch’r ìm Film Rzhevsky Versus Napoleon z’ sah gsìì.[13] Ìm Janner 2014 hàt’r a Rolla ìm Noohschpììl Lyubov v bolshom gorode 3 gschpììlt.[13] Üsserdam hàt dr Selenskyj d’ Hàuiptrolla ìm Film 8 erste Dates gschpììlt, wo ànna 2012 ärschììna ìsch, wia àui ìn da Noohschpììler, wo ànna 2015 un 2016 üssagànga sìnn.[13] Ìn dr ukràinischa Wärsioon vum Film Paddington (2014) un Paddington 2 (2015) hàt’r d’ Schtìmma vum Paddington-Baar ìwwernumma.[20]

dr Selenskyj z’ Prààg ànna 2009

Vu 2010 bis 2012 ìsch dr Selenskyj Vorschtàndsmìtglììd un Genrààlproduzänt vum Farnsahsander Inter gsìì.[16] Ìm Àuigscht 2014 hàt s’ ukràinischa Kültüürminìschterium wälla, àlla rüssischa Kunschtwark ìn dr Ukràina verbiata. Dr Selenskyj hàt sìch d’rgeega-n-üssgedruckt.[21] Zitter 2015 därfa rüssischa Kìnschtlera un Schurnàlìschta nìt ìn d’ Ukràina iinageh.[22] Ànna 2018 ìsch dr Film Lyubov v bolshom gorode 2 ìn dr Ukràina verbotta worra, dänn’r hàt geega s’ ukràinischa Filmgsätz verschtoossa.[23] Wahrem Rüssisch-Ukràinischa Kriag hàt Kvartal 95 ìm ukràinischa Heer aina Millioon Hrywnji gaa. Wagadam hann rüssischa Politiker wälla, àss àlla Wark vu Kvartal 95 ìn Rüsslànd verbotta wara.[24][25] S’ ukràinischa Kütlüürminìschterium hàt nochamol d’ rüssischa Kunschtwark ìn dr Ukràina wälla verbiata, un nochamol hàt sìch dr Selenskyj d’rgeega-n-üssgedruckt.[21]

d’ Gruppa Kvartal 95 ànna 2018

Ànna 2015 hàt dr Selenskyj ìn dr Farnsahseria Sluha narodu („Dianer vum Volk“) d’ Rolla vum ukràinischa Presidant gschpììlt.[16] Ìn dr Seria hàt a aifàcher Gschìchtslehrer ìn da driisiiger Joohra d’ Presidantswàhl gwunna, nohdam àss a Video vun em wirààl worra-n-ìsch, ìn wällem’r sìch geega d’ Korrupzioon ìn dr Ukràina ämpöört hàt.

D’ Komediiseria Swaty, wu dr Selenskyj z’ sah ìsch, ìsch ànna 2017 ìn dr Ukràina verbotta worra.[26] Dia Äntschaidung ìsch jedoch ìm März 2019 ruckgàngig gmàcht worra.[27]

Dr Selenskyj hàt vor àllem àn Produkzioona uff Rüssisch mìtgmàcht. Siina äärschta Rolla-n-uff Ukràinisch hàt’r ìn dr Liaweskomedii Ya, Ty, On, Ona gschpììlt,[28] wo ìm Dezamber 2018 ìn dr Ukràina üssagànga-n-ìsch.[29] S’ Dräihbüach ìsch urschprìnglig uff Ukràinisch gschrììwa worra, àwwer ìsch schpeeter ìns Rüssischa-n-ìwwersätzt worra, fìr àss d’ litàuijischa Schàuischpììlera Agnė Grudytė ìm Film kààt schpììla. Schpeeter ìsch dr Film ìn Ukràinisch sünkronisiart worra.[30]

siina politischa Kàrriar

Ìm März 2018 hann Mìtàrwaiter vu Kwartal 95 a politischa Pàrtäi grìnda mìt’m gliicha Nàmma wia d’ Seria. Siina Bewarwung fìr d’ ukràinischa Presidàntschàftswàhl vu 2019 hàt dr Selenskyj àm Oowa vum 31. Dezamber 2018 verkìndet, grààd wu dr Presidànt Petro Poroschenko àm Farnsah a Reed zem Näijoohr hàt düa hàlta. Àls Kàndidààt hàt’r sìch àls Bìrgerschrack un Beschtaachungsbekampfer vorgschtällt un hàt ìmmer mehr Wàhlàbsìchta bikumma. Àn dr zwaita Wààhlrunda hàt’r dr Poroschenko mìt 73,23 Prozant vu da iigaawena Schtìmma gschlààga.

Àls Presidànt hàt dr Zelensky a Àrt vun „eläktroonischer Regiarung“ befäärdert, so wia d’ Ainhait zwìscha dr ukràinisch- un rüssischschproochiga Beväälkerung vum Lànd.[31] Fìr kommuniziara düet’r hüüfig d’ soziààla Nätzwarker, bsunders Instagram, nutza.[31] Kurz noh siinera Àmtsiifiahrung àls Presidànt hàt siina Pàrtäi d’ vorgezoogana Pàrlàmantswààhl gwunna. Àls Presidant hàt’r gaaga d’ Beschtaachung ìm Lànd kampft un hàt müassa mit dr COVID-19-Pandemii un iira Folga umgoo.

Obwohl’r versüacht hàt, mìt’m rüssischa Presidànt Wladimir Putin z’ reeda, sìnn àb 2021 d’ Beziihunga zwìscha da baida Lander noch gschpànnter worra, un àb Hornung 2022 hàt Rüsslànd dr Ààgrìffskriag geega d’ Ukràina gfiahrt. Noh-n-em Ààfàng vum Kriag hàt dr Selenskyj s’ Schtàndracht ìn dr Ukràina un a generààla Mobilmàchung verkìndet. Waga siinera Fiahrung wahrend dr Kriisa ìsch’r waltwitt globt worra un gìlt àls Sìmbool vu dr ukràinischa Wììderschtànd.[32][33] Noh mehrera Mainungsumfrooga wìrd dr Selenskyj vu dr aigena Beväälkerung àls ainer vu da bediitendschta ukràinischa Presidanta ààgluegt.[34][35][36][37]

a pààr Bìlder vun em

siina Filmogràfii

àls Schàuischpììler

  • 2005: Tri muschketjora (Farnsahfilm)
  • 2009: Ljubow w bolschom gorode
  • 2010: Ljubow w bolschom gorode 2
  • 2011: Sluschebnyj roman. Nasche wremja
  • 2012: Rschewskij protiw Napoleona
  • 2012: 8 erste Dates
  • 2012: Skasotschnaja Rus (Farnsahseria)
  • 2014: Ljubow w bolschom gorode 3
  • 2014: Ljubow w bolschom gorode 3 (Farnsahseria)
  • 2015: 8 novych swidanij
  • 2015: Diener des Volkes (Sluha narodu, Farnsahseria)
  • 2016: 8 lutschschich swidanij
  • 2016: Diener des Volkes 2 (Sluha narodu 2, Farnsahseria)
  • 2018: Me You He She (post-production)

àls Produzänt

  • 2009: Swaty 2 (Farnsahseria)
  • 2009: Swaty 3 (Farnsahseria)
  • 2010: Swaty 4 (Farnsahseria)
  • 2009–2010: Swaty (Farnsahseria, 3 Folga)
  • 2011: Nowogodnie swaty (Farnsahseria)
  • 2011: Sluschebnyj roman. Nasche wremja
  • 2011: Swaty 5 (Farnsahseria)
  • 2012: Rschewskij protiw Napoleona
  • 2012: Papaschi (Farnsahseria)
  • 2012: 8 erste Dates
  • 2012: Tschempiony is podworotni (Farnsahseria)
  • 2012: Ja budu rjadom
  • 2013: 1+1 doma (Farnsah)
  • 2013: Swaty 6 (Farnsahseria)
  • 2014: Ljubow w bolschom gorode 3 (Farnsahseria, 8 Folga)
  • 2016: Diener des Volkes 2 (Sluha narodu 2, Farnsahseria)

àls Dräijbüachàuitoor

  • 2005: Tri muschketjora (Farnsahfilm)
  • 2006: Kuschat podano!
  • 2008: Swaty (Farnsahseria)
  • 2009: Ljubow w bolschom gorode (idea)
  • 2011: Sluschebnyj roman. Nasche wremja
  • 2011: Legenda. Ljudmila Gurtschenko (Farnsahfilm)

àls Sünkroonschpraacher

  • 2008: Horton hört ein Hu! (Schtìmma vum Bìrgermaischter Ned McDodd)
  • 2014: Paddington (Schtìmma vum Paddington)
  • 2016: Angry Birds – Der Film (Schtìmma vum Red)
  • 2017: Paddington 2 (Schtìmma vum Paddington)

d’ Üsszaichnunga un Eehrunga, wo-n-’r bikumma hàt (Üsswàhl)

  • Deutschland  Diitschlànd:
    • Ààchaner Kàrlspriis, àm 14. Mai 2023 (zamma mìt’m ukràinischa Volk)[38]
    • Fräihaitspriis vu da Meedia, àm 22. Àwrìl 2022 waagem Fräihaitkàmpf ìn Oschtöiropà àn dr Wolodymyr Selenksyj (Presidant vu dr Ukràina), d’ Sviatlana Tsikhanouskaya (wiissrüssischa Bìrgerrachtlera, Opposizioonsfiahrera un Presidantschàftskàndidààtin) un àn d’ Marina Owsjannikowa (rüssischa Schurnàlìschta) – „As sìnn Ukràinerinna un Ukràiner, Wiissrüssinna un Wiissrüssa un àui Rüssinna un Rüssa, wo ìn Oschtöiropà àn dr Front geega s’ Beesa, geega Kriag un Gwàlthärrschàft schtehn un ìhra, àwwer àui unsra Fräihait tàpfer vertaidiga. Mìt Worta, mìt Tààta, mìt’ma groossa Müat – un mìt ìhrem Laawa. Diitschlànd, Öiropà un d’ Walt hann a Zittawanda-n-ärlaabt, wo zitter’m And vum Zwaita Waltkriag amol mehr ìwwer Frììda un Fräihait, ìwwer Woohrhait un Unracht äntschaidet. Un sa màhnt’s uns: ÌndiwidüPalla Fräihait, Demokràtii un Woohlschtànd sìnn nìt salbschtverschtandlig“[39]
    • Öiropäischer Kàrlspriis vu dr Südeetadiitscha Làndsmànnschàft — daa Priis ìsch noh-n-em bööhmischa Keenig un reemisch-diitscher Kaiser Kàrl IV. gnännt un ìsch nìt mìt’m Ìnternàzionààla Kàrlspriis z’ Ààcha z’ verwacksla, wo noh-n-em Kàrl em Groossa gnännt ìsch
  • Frankreich  Frànkrììch Groosskriiz vu dr Eehralegioon, àm 9. Hornung 2023, Verlaihung dur dr Schtààtspresidant Emmanuel Macron ìm Élysée-Pàlàscht[40]
  • Itschkeeria: Oorda „Qoman Sij“ (Eehra vu dr Nàzioon) un Oorda „Dschochar Dudajew“, àm 12. Àwrìl 2023 — dàs sìnn d’ zwai heechschta-n-Oorda vu dr Tschetscheenischa Repüblik Itschkeeria — dia wìrd ìnternàzionààl numma vu dr Ukràina àls Schtààt àànärkännt
  • Lettland  Lettlànd: Groosskriiz vum lettischa Westhard-Oorda[41]
  • Litauen  Litàuija: Oorda vum Vytautas em Groossa mìt Hàlsbànd — ’s ìsch d’ greeschta-n-Üsszaichnung vum Litàuija[42]
  • Polen  Poola: Nagroda Orła Jana Karskiego (Jan-Karski-Ààdler-Priis) „fìr d’ häldahàfta Vertaidigung vu dr Ukràina un vu da morààlischa Warta vu dr wäschtliga Ziwilisàzioon“ àm 17. März 2022[43]
  • Polen  Poola: Oorda vum Wiissa-n-Ààdler — ’s ìsch s’ heechschta-n-Eehrazaicha vu dr Drìtta Repüblik Poola, àm 11. Àwrìl 2022, Verlaihung dur dr Schtààtspresidant Andrzej Duda[44]
  • Tschechien  Tscheechia: Oorda vum Wiissa Leeb, ìm März 2022 dur dr Schtààtspresidant Miloš Zeman verlììha — ’s ìsch d’ heechschta-n-Üsszaichnung ìn dr Tscheechischa Repüblik[45]
  • Ukraine  Ukràina: Ìn da Joohra 2010 bis 2013 hàt dr Selenskyj mehrmols dr Nàzionààla Farnsahpriis vu dr Ukràina Телетріумф (Teletriumph) gwunna.[46]
  • Vereinigte Staaten  USA:
    • dr Ronald Reagan Freedom Award, verlììha àm 7. März 2022 dur d’ Ronald Reagan Presidential Foundation and Institute fìr ìm Selenskyj sii Kàmpf geega Gwàlthärrschàft un sii Engaschment fìr Demokràtii un Fräihait[47]
    • Priis „Legend in Leadership Award“ vum Chief Executive Leadership Institute vu dr Üniwärsiteet Yale[48]
    • Global Citizen Award vum Atlantic Council àm 20. Septamber 2023[49]
    • Sir Winston Churchill Leadership Award àm 26. Jüüli 2022, verlììha dur d’ International Churchill Society – „a Fiahrungspärseenlikait fìr unsra Zitt“.[50]
    • Üsserdam ìsch dr Selenskyj dur d’ Zittschrìft Time àls „Pärsoon vum Joohr“ (Person of the Year) üsszaichent worra.[51]
  • Öiropäischa Unioon: Sacharow-Priis vum Öiropäischa Pàrlàmant (àls Vertratter vum ukràinischa Volk)[52]

Ìm Jüüli 2022 hann Forscher vu dr Üniwärsiteet Kattowitz dr fossiila Hààrschtarn Ausichicrinites zelenskyyi noh-n-em Selenskyj bnännt.[53]

Lüag àui

Lìteràtüür

Weblìnks

 Commons: Wolodymyr Selenskyj – Sammlig vo Multimediadateie

Ainzelnoohwiisa

Füassnoota

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Volodymyr_Zelenskyy“ vu de änglische Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.