Zweisprochiga Stroßatàfla ìm Elsàss

Dialäkt: Mìlhüüserisch

Zitter a pààr Johrzehnta gìtt's ìm Elsàss ìmmer mehr zweisprochiga Stroßatàfla ("zweisprochig" heisst do: uf Frànzeesch, d offiziella Sproch, un uf Elsassisch, dr regionàla Dialekt).

S elsassischa Sprochàmt (s OLCA) un verschìedena Vereiner wann durch dia Stroßanamma dr elsassischa Dialekt unterstìtza.

Dr Nàmma uf Elsassisch ìsch nìt unbedìngt d Ìwersetzung vum frànzeescha Nàmma. 's gìtt Fall wo d Stroß vu jehar a ältra Bezeichnung ghàà hàt, do ìwernìmmt s Elsassischa dr tràditionella Nàmma, aui wenn's uf Frànzeesch ìn da letschta Zitta gwachselt hàt.

Uf derra Lìscht wara dia Tàfla ufglìschtet, wo mìt em Bìld dokumentiert sìn.

Anze

BìldElsassischFrànzeeschDitschBemerkung
BockgasslaRue du Cerf
BreitgassRue des Alliés
FuchsgasslaRue du Renard
KerchgassRue de l'ÉgliseKirchgasse
KerchplatzPlace de l'ÉgliseKirchplatz
KronagasslaRue Jacques BaldeDer Jacob Balde vo Anze isch im 18. Joorhundert en berüemte Dichter gsi.
RampergasslaRue du RempartD Reschte vo de alte Stadtmuure (frz.: remparts) vo Anze sind hischtoorischi Monumänt.[1]
SchüelgasslaRue de la Liberté
SiasswinckelRue de la BonbonnièreSüß Winkel

Barge

BìldElsassischFrànzeeschDitschBemerkung
JudagassRue des JuifsJudengasseZ Barge isch ziter em 14. Joorhundert e jüdische Gmeind gsi.

A der Judagass Nummer 19 isch d Synagoog, wo ziter 1990 unter Dänkmolschutz als monument historique stoot.[2]

KerichgasselPetite Rue de l'EgliseKirchgasse
LeimagassPetite Rue du Haut Koenigsbourg

Bìschwiller

BìldElsassischFrànzeeschDitschBemerkung
"Gasgässel"Rue de l'Usine à Gaz
"Herregass"Rue du Château
MairieplätzelPlace de la Mairie
RàtgàssRue du Conseil
"Ratzegass"Rue des Prés
"Rhinstross"Rue du Rhin
"Scheergässel"Rue de l'Abattoir
SöigàssRue des Pharmaciens
"Spritzegass"Rue des Pompes
"Wawnergass"Rue des Charrons

Buxwiller im Unterelsàss

BìldElsassischFrànzeeschDitschBemerkung
HerregassRue des SeigneursDo cha me no heerschaftlichi Hüüser sit em Middelalter gseh. Es sind schöni alte Fachwärchgebäu.
JudegassRue de JuifsSid 1300 läbe Jude z Buxwiller. Die letscht Synagoge isch jetz es Museum.[3]
KerichgässelRue de l'ÉgliseBi der Kerich us em Johr 1614.
SandgassRue du Sable

Eerstain

BìldElsassischFrànzeeschDitschBemerkung
KatzegassRue du Chat

Fortschwihr

BìldElsassischFrànzeeschDitschBemerkung
GrossgardawajRue du Grand Jardin

Hàwenàu

BìldElsassischFrànzeeschDitschBemerkung
EntelachMare aux CanardsEntenlache
GaertnermaerikPlace Joseph ThierryGärtnermarkt/Gärtnersmarktfranzösisch ufe Joseph Thierry (1857–1918) vo Hàwenàu]
LandwajGrand'RueLandweg
MetzjergassRue du Général GérardMetzgergasse
ParadeplatzPlace d'ArmesParadeplatz
StallgassRue G. ClemenceauStallgasseuf französisch füre Georges Clemenceau (1841–1929)

Hìrzbàch

S Dorf Hìrzbàch hàt zweierlei Stroßaschìlder: ältera Schìlder uf Frànzeesch un Hoochditsch, un nèiera Schìlder uf Frànzeesch un Elsassisch. D Namma uf Hoochditsch sìn Ìwerstezunga vum Frànzeescha; d Namma uf Elsassisch schiina mehr historischa Bezeichnunga z'sìì.

BìldElsassischFrànzeeschDitschBemerkung
Aneri StrossRue PrincipaleD „Aneri Stross“ ìsch a Nawagassla vu dr „Hàiptstross“. Uf Frànzeesch galta àwer dia zwei Gàssa fer a einziga Gàssa, àls „Rue Principale“.
HàiptstrossRue PrincipaleHauptstrasse
Schlossgàrta-AlleeRue du ChâteauSchloss-Strasse
SchmìdgàssRue de CarspachCarspacherstrasse
ZeglaplàtzRue de la Gare

Ìllfert

BìldElsassischFrànzeeschDitschBemerkung
EichwàgRue du Chêne
Em WinkelRue des Vergers
FrippiergàsslàImpasse du Rail
GrossgassGrand’Rue
HaupstrossRoute d'Altkirch
KerchplatzPlace de l’Abbé Bochelen
KrummàgassRue de la Barrière
KühgassRue du 21 Novembre
NedergassRue de Spechbach
TotàwàgRue Burnkirch

Ìngwiller

BìldElsassischFrànzeeschDitschBemerkung
RöemerstrossRoute des Romains

Kaiserschbàrig

BìldElsassischFrànzeeschDitschBemerkung
Brunnagàssel
PairisgàssRue de Pairis

Làmpertschloch

BìldElsassischFrànzeeschDitschBemerkung
HintergàssRue du Général de Gaulemaanet an Charles de Gaulle (1890–1970)

Màtzene

BìldElsassischFrànzeeschDitschBemerkung
d'LàndstrossRue du Chanoine MERTIAN

Menschter

Ortsschéld - eins mit zwei Nàmma
BìldElsassischFrànzeeschDitschBemerkung
die àlt StrossLa vieille RueAlte Straße
KupferschmedtgassRue des ChaudronniersKupferschmiedgasse
StosswihrstrossRue du 9ème ZouavesStossweierstraßeDi alt Hauptstross uf Stosswihr isch en Deil vo der Bergstross, wo vo Colmer us em Elsass über d Vogese is Moseltaal goot. Vom Berg her isch s 9. Zuavenregiment vo der franzeesche Armee am 5. Februar 1945 uf Menschter cho.[4]
WàseplàtzPlace du 11 NovembreWasenplatz

Milhüüsa

Iigàng vu dr Stàdt

Ànna 1991 hàt sìch a Verein ufgstellt fer z Milhüüsa zweisprochiga Stroßaschìlder ànamàcha. D erschta Stroßaschìlder sìn àm 23. Marz 1991 ufgstallt worra. S sìn d gànz erschta zweisprochiga Stroßaschìlder ìn era großa Stàdt ìm Elsàss gsìì.

D elsassischa Tàfla steht ìmmer unter dr Frànzeescha, sa wìrd àls nochhar derzüe gmàcht. As sìn nìt unbedìngt Ìwersetzunga vum Frànzeescha, àwer aui vìelmols d historischa Namma vu da Gàssa uf Elsassisch, wia sa ìn da àlta Text ìwer Milhüüsa stehn, zum Beispiel ìn da Gedìchta vum Auguste Lustig[5].

Ìm Novamber 2016 sìn's 215 zweisprochiga Stroßatàfla gsìì, un d Plàkàter àm Iigàng vu dr Stàdt sìn aui zweisprochig worra. Un àb un züe kämma wìder nèia Stroßa derzüe.

BìldElsassischFrànzeeschDitschBemerkung
Finster GàsslàRue de la LanterneLaternengasse
GàntzeplàtzlePlace des VictoiresGänseplatzUf dam Plàtz hàt ma friahier d Gans zamma brocht, vor ebb ma sa uf d Wiida gfiahrt hàt.
GàrwergassRue des TanneursGerbergasse(Ìwersetzung)
GüàtàlitstrossRue des Bonnes GensGuteleutstraße
Es git en alti zweisproochigi Poschtcharte vo der Strooss (rächts).
Do isch bis is 19. Johrhundert s Güàtàlithuus für Ussätzigi gstande; d Brugg übere Rhy-Rhone-Kanaal het zerscht Güàtàlitbrugg (uf französisch: Pont des bonnes Gens) gheisse.
HàfelemàrktPlace LambertLambertplatzUff em Hàfelemàrkt stoot zit 1828 s Dänkmool vom Milhüüser Wisseschaftler und Filosoof Johann Heinrich Lambert mit ere Steisüüle und em Himmelsglobus obedra. Vo 1858 bis 1912 ischs amen andre Ort gsi.[6][7]
HoffnungstrossAvenue Robert SchumanHoffnungsstraßeHoffnungstraße (uf Ditsch) oder Rue de l'Espérance (uf Frànzeesch) ìsch dr Ursprung-Nàmma vu dara Stroß.
KleschterlastrossRue Saint SauveurDidenheimer StraßeZitter 1856 hàt d Alphonse Marie Eppinger, Grìndera vu dr Kongregàzion du Très Saint Sauveur, s Hüss fer Krànkapflaga gfiahrt. D Milhüüser han dam eifàch s Kleschterla gsait.[8]
OchsegàsslàImpasse des BoeufsOchsengasse
RothüsdurgangPassage de l'Hôtel de VilleRathausdurchgang
SchindergasslaRue de la JusticeGerechtigkeitsgasseFriahier hàr dr Schìnder vu dr Stàdt do gwoht.
Siass WinkelRue BonbonnièreSüßer Winkel's ìsch nìt direkt a Ìwersetzung, àwer 's hàt ungfahr dr gliicha Sìnn: do ìsch friahier a Bordel gsìì.
Uf der SinnàRue de la SinneSinnestraße / An der SinneD Sinna isch e Sytebach vum Ill bi der Altstadt. Hüt isch er under der Stross ime Kanal.
Das alte alemannische Wort sinne bedütet es Mässinschtrumänt für Bhälter und en Eichstett am Wasser; das het s i vil Stedt gä.[9]
Der Name Rue de la Sinne isch eso eigetlich us zwei Sprooche zämegsetzt.
WildemanngassRue du SauvageWildemannsgasseBis ànna 1870 ìsch ìn dara Stroß a Gàschthoff gsìì, wo "Zum Wìlda" gheißa hàt. Wahren dm Zweita Waltkriag ìsch dia Stroß a kurza Zitt uf "Adolf Hitlerstraße" umtaift worra, wàs zum Làcha gsìì ìsch wenn ma dr Zammahàng zwischa dr Wìldamànn un dr Adolf Hitler gmàcht hàt.[10]
ZighüsgassRue de l'ArsenalZeughausgasse

Nìdermodere

BìldElsassischFrànzeeschDitschBemerkung
KirchgasselRue de l'Église

Ràppschwihr

BìldElsassischFrànzeeschDitschBemerkung
BockplatzPlace du Bouc
GoldgassRue de l'Or
KleinkirchgassRue du Temple
RotabarigassRue du Rotenberg

Üffholz

BìldElsassischFrànzeeschDitschBemerkung
EichgassRue de la Scierie
TurmhoffwàgRue des Vergers
VerdergassRue du Ballon

Stroßburi

Àm 3. Septamber 2010 ìsch z Stroßburi d Adrien Zeller-Plàtz (Place Adrien Zeller) igwèiht worra.

BìldElsassischFrànzeeschDitschBemerkung
Adrien Zeller-PlatzPlace Adrien ZellerAdrien-Zeller-Platz
Alter FischmärikRue du Vieux Marché aux PoissonsAlter Fischmarkt
Am Verbrennte HofPlace du Marché GayotAuf dem Verbrannten Hof / Verbrannter Hof
AnkergässelImpasse de l’AncreAnkergäßchen/Ankergässlein
Em Kleine FrankrichQuai de la Petite FranceIm Kleinen Frankreich
FejgassRue des BalayeursFeggasse
FlachsgassRue du DévidoirHaspelgasse
GuteberriplatzPlace GutenbergGutenbergplatz
HirtegässelRuelle du PâtreHirtengäßchen/Hirtengässlein
JudegassRue des JuifsJudengasse
JumpfergassRue des PucellesJungferngasse / Jungfrauengasse
KuppelhofgassRue des CouplesKuppelhofgasse
LangstrossGrand’RueLange Straße / Langstraße
MählgassRuelle de la FarineMehlgäßchen/Mehlgässlein
MüensterplatzPlace de la CathédraleMünsterplatz
Nejer FischmärikPlace du Marché aux PoissonsNeuer Fischmarkt
Nejer MärikPlace du Marché NeufNeumarkt / Neuer Markt
NussbaumgassRue du NoyerNussbaumgasse
RiebisegassRue de la RâpeReibeisengasse
RosebadgassRue du Bain-aux-RosesRosenbadgasse
SandplätzelQuai au SableSandplätzchen / Sandstaden
SchnidergraweRue du Fossé des TailleursSchneidergraben
Spittelgässelrue du Vieil-Hôpital
Wasserzoll / BrischstadeQuai de la BrucheWasserzoll/Breuschstaden

Sulzbach

BìldElsassischFrànzeeschDitschBemerkung
d'BàdgàssRue des Bains(Ìwersetzung)
D'r HelbschtaRue de l'EgliseGrònd für e Name ònbekànd
d'HendergàssRue du Rempart
d'GrossgàssGrand Ruefriaïer esch's d'Verdergàss gse, wàss meder Hendergàss oï Sen màchd
d'SchlòssgàssImpasse du Chateauesch a Sàckgàss wora

Wàlbàch

BìldElsassischFrànzeeschDitschBemerkung
FellsackerwajRue de la Grotte

Waldighooffa

BìldElsassischFrànzeeschDitschBemerkung
HerrawagRue de la République-(Republikànisch Umbenennig)

Werth

BìldElsassischFrànzeeschDitschBemerkung
KirichgassRue de l'Église

Externa Lìnks

Referanz

D Syte „Zweisprachige Straßennamen im Elsass“ isch eini vo de inträssante Lischte.

Churz zämmegfasst, isch die Lischt vollständig oder d Kriterie sin klar aagee, si bietet en Zuesatznutze zunere reine Uffzäälig, un si isch mit Quelle belait.

Alli sin härzlich yglade wyter aa derre Lischt z schaffe, z erwiitre un z verbessre!