Vientián
Vientián[1] (del francés Vientiane; en laosianu ວຽງຈັນ, Viangchan /ʋíəŋ tɕàn/) ye la capital de Laos. Atopar nel valle del ríu Mekong. La ciudá cuntaba con una población d'unos 200.000 habitantes en 2005, ente que l'área metropolitana, ye dicir tola Prefeutura de Vientián, tien unos 700.000 habitantes. La ciudá foi sede de los Xuegos 25a del Sureste Asiáticu n'avientu de 2009, celebrando los 50 años de los Xuegos del Sureste Asiáticu.
 Vientián | |
|---|---|
 | |
| Alministración | |
| País |  Laos |
Conurbación (es)  | Vientián (es) |
| Tipu d'entidá | conurbación (es) |
| Nome oficial | ວຽງຈັນ (lo) |
| Nome llocal | ວຽງຈັນ (lo) |
| Xeografía | |
| Coordenaes | 17°59′N 102°38′E / 17.98°N 102.63°E |
  Vientián Vientián (Laos)  | |
| Superficie | 3920 km² |
| Altitú | 174 m |
| Demografía | |
| Población | 948 487 hab. (2020) |
| Porcentaxe | 100% de Vientián (es) |
| Densidá | 241,96 hab/km² |
| Más información | |
| Fundación | 1560 |
| Estaya horaria | UTC+07:00 |
| Llocalidaes hermaniaes | |
 | |
Vientián ta na prefeutura homónima (kampheng nakhon Vientiane). Tamién esiste la provincia de Vientián, de la cual dixebróse la prefeutura en 1989.
Etimoloxía
La pallabra "Vientiane" ye una romanización d'orixe francés. Otra treslliteración ye "Viangchan", o dacuando "Wiangchan".
Nel cartafueyu normativu espublizáu pola Academia de la Llingua encamiéntase l'usu de Vientián, forma afecha a la ortografía y pronunciación asturianes.[1]
Historia
En 1354, cuando Fa Ngum fundó'l reinu de Lan Xang, Vientián volvióse una importante ciudá alministrativa, anque nun yera la capital oficial.El rei Setthathirath convertir en capital de Lan Xang en 1560. En 1707 Lan Xang convertir en reinu independiente. En 1779 foi conquistáu por Phraya Chakri, convirtiéndolo en vasallu de Siam.
El rei Anouvong lideró una fallida rebelión en 1827. En 1893 convertir en protectoráu de Francia. Vientián convertir na capital del protectoráu francés de Laos en 1899.
Vientián foi'l anfitrión de los Xuegos del Sureste Asiáticu de 2009.
Climatoloxía
 Parámetros climáticos permediu de Vientián  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mes | Xin | Feb | Mar | Abr | May | Xun | Xnt | Ago | Set | Och | Pay | Avi | añal |
| Temperatura máxima media (°C) | 28.4 | 30.3 | 33.0 | 34.3 | 33.0 | 31.9 | 31.3 | 30.8 | 30.9 | 30.8 | 29.8 | 28.1 | 31.1 |
| Temperatura mínima media (°C) | 16.4 | 18.5 | 21.5 | 23.8 | 24.6 | 24.9 | 24.7 | 24.6 | 24.1 | 22.9 | 19.3 | 16.7 | 21.8 |
| Lluvia (mm) | 7.5 | 13.0 | 33.7 | 84.9 | 245.8 | 279.8 | 272.3 | 334.6 | 297.3 | 78.0 | 11.1 | 2.5 | 1660.5 |
| Díes de lluvia (≥ 1 mm) | 1 | 2 | 4 | 8 | 15 | 18 | 20 | 21 | 17 | 9 | 2 | 1 | 118 |
| Hores de sol | 254.4 | 214.3 | 216.8 | 226.3 | 207.1 | 152.9 | 148.6 | 137.1 | 137.7 | 247.7 | 234.3 | 257.5 | 2434.7 |
| Humedá relativa (%) | 70 | 68 | 66 | 69 | 78 | 82 | 82 | 84 | 83 | 78 | 72 | 70 | 75 |
| Fonte nº1: World Meteorological Organization[2] | |||||||||||||
| Fonte nº2: NOAA (sol y mugor)[3] | |||||||||||||
Arte
Como nel restu de Laos, na ciudá de Vientian destaca a lo más esponente artísticu les artes decoratives de vivos colores, aplicaes a l'arquiteutura. Talles pintaes, escultures afaten los particulares edificios históricos de la ciudá.Tres l'espoliu de 1827 Vientián sufrió l'abandonu hasta ser redescubierta polos franceses en 1860. Les restauraciones empezaron col protectoráu francés.[4] Asina ye como la ciudá caltién abondoses representaciones d'arquiteutura colonial.
Dientro de l'arquiteutura de Vientian destaquen templos, monesterios y stupes, la mayoría anteriores al Sieglu XVI. Toos estos monumentos sufrieron intervenciones a lo llargo de los sieglos polo que nun presenten el so aspeutu orixinal.
Na ciudá destaquen
la Stupa de That Luang
y los siguientes monesterios:
- el Vat Sri Saketel templu más antiguu de Vientiane, construyíu en 1818;
- l'oratoriu real Vat Ho Pra Keo, güei muséu relixosu. Llar de l'antigua imaxe de Buda, Pra Bang.
- el Vat Ong El to
- el Vat In Peng
- el Vat Xieng Khuan
Llugares d'interés
- Parque Buda, a 25 km al sur de la ciudá.
- mercáu de Thong Kham Kham
- Haw Phra Kaew, templo escuela, muséu y pequeños comercios.
- Muséu Nacional de Laos.
- Patuxai, monumental arcu de trunfu construyíu pa conmemorar la independencia.
- Pha That Luang, el santuariu más veneráu de Laos col so stupa budista de 45 metros d'altor;
- Talat Sao mercáu central diariu
- That Dam, gran stupa.
- Vat Ong Teu Mahawihan
- el templu Vat Si Muang, cola so famosa columna de piedra qu'indica'l llugar, onde la ciudá de Vientián foi fundada.
- Vat Si Saket, templu budista.
- Vat Sok Pa Luang, templu budista.
- la ribera del ríu Mekong
Economía
Vientián ye'l centru de la economía de Laos y el principal motor del so cambéu. Nos últimos años esperimentó una fuerte crecedera gracies a la inversión estranxera.[5] En xineru de 2011 empezó a operar la Bolsa de Valores de Laos.[6] La sede central de Lao Airlines allugar na capital.[7] Tamién Lao Air tien la so sede central equí, nes instalaciones del Aeropuertu Internacional de Wattay.[8]
Distribución alministrativa
Vientián alcuéntrase entamada en cinco distritos:
- Chantabuly
- Hadxaifong
- Sikhottabong
- Sisattanak
- Xaysetha
Deporte
La mayoría de los equipos de la Lao League son de Vientián. Esta lliga foi creada en 1990, y en 2013, de los 12 equipos que pertenecíen nella, nueve yeren de la capital: Ezra Football Club, Friends Development Football Club, Lao Airlines Football Club, Lao-American College Football Club, Lao Army Football Club, Lane Xang Intra Football Club, Vientiane Football Club y Yothatikan Football Club. Toos estos equipos xueguen o nel Nuevu Estadiu Nacional de Laos o nel Estadiu Chao Anouvong.
Ciudaes hermaniaes
Bangkok, Tailandia.
Chittagong, Bangladex.
Phnom Penh, Camboya.
Orlando, Estaos Xuníos.
Ciudá Ho Chi Minh, Vietnam.
Cirebon, Indonesia
Referencies
Fontes
Gabriele Fahr-Becker (ed.) "Arte asiático"" editorial Könemann ISBN 3-8331-2052-5
Notes
Enllaces esternos
Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Vientián.
