Hari (Apganistan)
An Salog Hari (Persiyano: هریرود or Dari: هری رود, translit. Harī Rōd; Pashto: د هري سیند) inaapod man na Salog Herat o Salog Tejen sarong salog na minabulos nin 1,100 kilometres (680 mi) hali sa mga kabukidan nin central Afghanistan hanggan Turkmenistan, kun sain ini nagigin oasis kan Tejen bago padagos na mawara sa Disyerto nin Karakum. Sa pan-ibaba kaining binubulusan, an salog minabilog kan norteng ramusol kan girurunan nin Afghanistan asin Iran, asin kan sur-sirangan na parte kan girurunan nin Turkmenistan asin Iran.
| Salog nin Hari | |
|---|---|
 | |
| Apganistan, Iran, asin Turkmenistan | |
| Pinagkukuanan | |
| - kinamumugtakan | Koh-i-Baba |
| Bunganga | |
- kinamumugtakan | Disyerto nin Karakum |
| Laba | 1,100 km (680 mi) |
| Sukol kan basin | 39,300 km² |
An ngaran kan salog kinua sa tataramon nin Lumang Persia na Harawaiah na boot sabihon, 'salog na mayaman sa tubig'.[1]
Sa Turko ini inaapod na salog nin Tejen o Tedzhen asin nag-aagi harani sa siyudad nin Tejen. Sa Suanoy na mga Griego iyan inapod na Ario.[2] Sa Latin, inapod man ining Tario.
Kasaysayan
[3] Sarong teoriya pigmimidbid an salog nin Rigvedic Sarayu na iyo man an salog Hari.[4]
An sarong monasteryo nin Budista na yaon sa linderos kan salog na Harirud kaidtong enot na mga siglo durante kan pagigin lakop kan Budismo. Sa mga artipisyal kaining mga lungib mahihiling an patotoo kan pang-aroaldaw na buhay kan mga mongheng Budhista.[5]
Bulos
An salog guminikan sa subangan na parte kan Probinsya nin Ghor sa kabukidan nin Baba, kabtang kan mga sugpon kan sistemang Hindu Kush, asin minasunod nin medyo tanos na kurso pasiring solnopan.
Alagad sa 200 kilometro (120 milya) pataas sa payuhan kan salog haleng Herat, nagsasabatan ini asin an Salog Jam sa lugar kan Minaret nin Jam, an ikaduwang pinakahalangkaw na suanoy na minaret sa kinaban sa 65 metro (213 piye) na taas.
Sa solnopan na Apganistan an Hari Rud minabulos sa sur kan Herat. An kababan palibot kan Herat sa Kabukidan nin Paropamiso (Selseleh-ye Safēd Kōh) sa toong pampang salog bantog sa historya huli sa tanayad asin mahibog kaining kultibasyon..Pakahali sa Herat, an salog mabirik pa-norte-subangan, dangan norte, nabibilog an norteng parte kan pag-oltan kan Apganistan asin Iran. An ruso' pang norte minabilog sa sur-subangan na parte kan giruronan kan Iran asin Turkmenistan. Nasa salog man an Dam kan Pag-inamigo nin Iran-Turkmenistan.[6]
An Dam nin Pag-inamigo nin Afghan-India (Salma Dam) sarong hydroelectric asin proyekto na patubig namumugtak sa Hari Rud sa Distrito kan Chishti sharif kan Probinsyang Herat sa solnopan na Apganistan.
An promedyong taonan na pagluwas kan Hari Rud mga 55 kubiko metros kada segundo (m³/s), alagad durante nin pagbaha sa tigsoli kan 1939 an pagpaluwas uminabot sa 1090 m³/s.
Kan 2000, biyong nagalang an salog durante nin 10-bulan na tigmara.[7]
Mga Tulay
Tulay nin Pulkhatyn
An dai ginagamit gapong tulay na may limang mga arko, ini nakamogtak sa Rehiyon Ahal nin Turkmenistan.[8] Ini nasa 2.2 kilometres (1.2 mi) sa norte kan Dam kan Pag-inamigo nin Iran-Turkmenistan.[8]
An Pulkhatyn ipinapalis na "wealthy woman."[8] Sa mga urusip-usip sa Turkmeniko, an tumatawo sa tulay sarong babaye na yuminaman sa pag-buwis kan mga biahero; Si Alejandro Magno pigtutubudan na garo nagsayuma sa pagbayad kaini asin nag-ibong sa ilawodan pa.[8]
Hilngon pa
- 2020 pagkaralamos kan mga dulag na Afghan sa Salog nin Hari
- Reserba Natural kan Estado nin Badhyz
- Salog nin Kushk
- Mga salog na Rigvedic
Reperensya
Panluwas na mga takod
- UNESCO: Minaret nin Jam (Paluwas sa Press No.2002-41) asin Minaret asin Arkeolohikal na Labi kan Jam (entra sa Lista kan Pamanang Pangkinaban[World Heritage]).
- Unibersidad nin Texas: Sarong mapa na nagpapaheling kan salog (bilang 'Hariru').
- An pagsambit kan salog nin Tedzhen (dai na naabtan puon kan 2013-06-26).
66°43′E / 34.650°N 66.717°E
