Mga Bisaya
An mga Bisaya sarong multilingwal na etnikong grupo sa kapuroan kan Filipinas. Mananagboan sinda sa Kabisayaan, mga kapuroan sa Sur ka Luzon asin mahiwas na parte kan Mindanao. Sinda an pinakadakol sa mga etnikong grupo sa nasyon na may haros 33.5 milyon. Kadaklan kan mga Bisaya mga parataram kan saro o mga tataramon na Bisaya, kun sain an pinakatinataram iyo an Cebuano, sinusundan kan Hiligaynon asin Waray-Waray.[2]
| Mga Bisaya |
|---|
| Kabilugan na populasyon |
33,463,654 |
| Mga rehiyong igwang importanteng mga bilang |
| Kabisayaan, mahiwas na parte kan Mindanao, pinaka-sur na parte kan Luzon, iba pang parte kan Filipinas asin balyo-dagat |
| Mga tataramon |
| mga tataramon na Bisaya, iba pang mga tataramon sa Filipinas, Ingles asin Espanyol |
| Pagtubod/Debusyon |
| Kristianismo: 85% Romano Katoliko, 2% Aglipayan, 1% Evangelicals, natatadang 5% kabali sa United Church of Christ in the Philippines, Iglesia ni Cristo, 8% Sunni Islam, Animism asin iba pang relihiyon[1] |
| Katakod na mga grupo-etniko |
| mga Tausūg, mga Zamboangueño, mga Tagalog, mga Austronesiano asin iba pang Filipinos |
Poon kan makatalingkas sa Estados Unidos an Filipinas, nagkaigwa nang tulong Presidente gikan sa Kabisayaan: an Sebwanong si Sergio Osmeña, an Kapisnon na si Manuel Roxas asin an Boholanong si Carlos P. Garcia. Siring man, nagkaigwa na man nin tulong Bise Presidente gikan digdi, apat na Presidente kan Senado, walong Ispiker kan Kongreso, anom na Hepe Ehekutibo, asin limang esposa kan presidente kabilang si Imelda Marcos, sarong Waray.
An pinakaenot na Bisaya asin ikaduwang Filipino na kanonisado iyo si An pinakaenot na Bisaya asin ikaduwang Filipino na kanonisado iyo si Pedro Calungsod.
Terminolohiya
Sa Norteng Mindanao, an mga Bisaya (katutubong Mindanao asin mga dayo) inaapod man kan mga Lumad bilang dumagat ("tawong dagat", iba pa sa Dumagat Aeta). Ini tanganing maiba sa mga Bisaya na nag-iistar baybayon asin bakong taga-bulod asin marshlands.[3]
Sosog ki H. Otley Beyer asin iba pang mga antropologo, an terminong Bisaya (Kastia: bisayo) inot na ginamit para sa mga taga-Panay sana asin pasubangan sa isla kan Negros asin saradit na isla pa-norte, ngunyan iyo an probinsya kan Romblon. Sa katunayan, kan kapinonan kan kolonisasyon kan mga Kastila sa Filipinas, ginamit kan mga Espanyol an terminong Bisaya para sa mga tawo sa mga nasambit na lugar[4] mantang an mga taga-Cebu, Bohol asin sulnopan kan Leyte inapod sa halawig na panahon bilang mga Pintados.[5]
Tataramon
An mga etnikong Bisaya nagtataram nin dai mababa sa sarong tataramon na Bisaya, kadaklan kaini inaapod na Binisaya o Bisaya. Ipinapahiling sa ibaba an mga tataramon sa Filipinas na klasipikadong Bisaya sosog sa Summer Institute of Linguistics. Dawa na an mga tataramon na kabali digdi sa komparatibong linggwistika inaapod na Bisaya, bakong gabos na parataram kaini minimidbid an sadiri bilang Bisaya, kun etniko o kultura an ulayon. An Tausūg, sarong etnikong grup nin Moro, ginagamit an Bisaya sa mga katutubo na nabunyagan bilang Kristyano.[6] Siring man ini sa Ati, na dai ibinibilang an mga Negrito sa mga Bisaya. Siring pa, an mga Bisaya sa Capul sa Northern Samar nagtataram nin Abaknon, sarong tataramon na Sama–Bajaw bilang saindang inang tataramon.
| Tataramon | Mga parataram | Taon/ginikanan |
|---|---|---|
| Aklanon | 394,545 | 1990 census |
| Ati | 1,500 | 1980 SIL |
| Bantoanon(Asi) | 200,000 | 2002 SIL |
| Butuanon | 34,547 | 1990 census |
| Caluyanon | 30,000 | 1994 SIL |
| tataramon na Capiznon | 638,653 | 2000 |
| Cebuano 1 | 20,043,502 | 1995 census |
| Cuyonon | 123,384 | 1990 census |
| Hiligaynon 1 | 7,000,000 | 1995 |
| Inonhan | 85,829 | 2000 WCD |
| Kinaray-a | 377,529 | 1994 SIL |
| Malaynon | 8,500 | 1973 SIL |
| Masbatenyo | 350,000 | 2002 SIL |
| tataramon na Porohanon | 23,000 | |
| tataramon na Ratagnon | 2 | 2000 Wurm |
| Romblomanon | 200,000 | 1987 SIL |
| tataramon na Sorsogon Masbate | 85,000 | 1975 census |
| tataramon na Sorsogon Waray | 185,000 | 1975 census |
| Surigaonon | 344,974 | 1990 census |
| Tausug 2 | 2,175,000 | 2012 SIL |
| Waray-Waray | 2,437,688 | 1990 census |
| Kagabsan | 33,463,654 |
1Sa Filipinas sana.
2Sa Filipinas sana; 1,022,000 sa bilog na kinaban.
Toltolan
Mga panluwas na takod
- Visayan Languages
- Visayan
- The issues on the use of the word 'Bisaya' by Henry Funtecha, PhD The News Today. August 28, 2009 Iloilo City, Philippines.
Sarong saringsing an artikulong ini. Makakatabang ka sa Bikol Wikipedia sa pagparambong kaining pahina.