Башкирийчоь (башк. Башҡортостан Республикаһы, йоца цӀерш: Башкортоста́н, Башки́ри, кхин лелош йу аббревиатура РБ) — Российн субъект, республика (пачхьалкх). Ийдалйистан федералан гуо, Уралан экономикин кӀоштан дакъа. Коьрта гӀала — Уфа.

Кхоьллина 1917 шеран 15 ноябрехь [28 ноябрехь] къоман-территорин автономи Башкурдистан аьлла, 1919 шеран 20 мартехь, центран Советийн Ӏедало Башкирийн Правительствоца биначу бартаца, цӀе йара Башкирийн АССР цул совнах таханлерчу Россехь дуьххьара къоман автономин республика йу. 1990 шеран 11 октябрехь дуьйна Башкирийн Советийн Социалистийн Республика — Башкортостан йара, 1992 шеран 25 февралехь дуьйна Республика Башкортостан аьлла цӀе йу. Российн республикашна йуккъахь бахархойн барамца хьалхарчу меттигехь йу.

Башкирийчоь цӀе йолу историко-географин мехкан дакъа ду. Дозанаш ду Пермийн мехкаца, Свердловскан а, Челябинскан а, Оренбурган а областашца, ГӀезалойчоьца а, Удмуртица а.

Мухьа́ммад (Ӏаьр. ٌمُحَمَّد‎‎; 22 апрель 570, Макка — 8 июнь 632, Мадинат, Хьиджаз) — иза АллахӀан пайхамар а, элча а ву, ислам дин даржо а, дӏакхачо а массо адамашка а, жинашка а ваийтина. И ваийтина Ӏаламаш АллахӀ цхьаъ варе а, Цунна Ӏибадат даре а йухадерзо. Цуьнан гӀуллакх массо пайхамарийн а, элчанийн а гӀуллакх хилла, царах тӀаьххьарниг а ву иза. АллахӀа доссийна цуьнга Джибрил маликехула Сийлахь долу Къуръан.

Вайнах махкахбахар йа (нохчий а, гӀалгӀай а махкахбахар) (операци «Чечевица») — 1944 шеран 23 февралехь долина 9 март кхаччалц Нохч-ГӀалгӀайн а, ДегӀастанан а АССР-шкара вайнах Йуккъера Азе а, Кхазакхстане а бахийтар.

• 1800 — Конгрессан библиотека кхоьллина.
• 1867 — коьртехь Кауфман Константин волуш Туркестанан инарла-губернаторалла кхоьллина.
• 1877 — Российс рогӀера тӀом кхайкхийна Туркойчоьнан.
• 1880 — барк-кема «Вега» (сурт тӀехь) Къилбаседа хӀордан новкъа исторехь дуьххьара шаш йукъахула чекхдаьлла Стокгольме йухадирзина.
• 1916 — Пасхан гӀаттам Ирландехь.
• 1926 — ССРС а, Германис а куьг йаздира вовшашна тӀе ца латаран а, нейтралитетан а Берлинан барт кӀелахь.
• 1961 — хӀордан бухара хьаладаьккхина 333 шо хьалха бухадахна тӀеман кема «Кхаба».
• 2005 — корейцо Хван У Сока аьттонца клон йина жӀаьлин.
  ↪ кхин дlа ››› • Проект

• Нохчийчоьнан нах беха меттигаш
• Нохчийчоьнан физикин географи
• Массо а маттахь хилайеза 1000 агӀо
• ГӀарабевлла нах: йаздархой, Ӏилманчаш, и. к. д.
  Харжам