â işareti
â işaretiniñ yerine a arfi ya da ya birikmesini yazmaq mümkün degil.
| Doğru | Yañlış | |
| selâm | selam, selyam |
| kâğıt | kağıt, kyağıt |
| ilâc | ilac, ilyac | |
с arfi
c (kiril elifbesinde дж) arfiniñ yerine dj birikmesini yazmaq mümkün degil.
| Doğru | Yañlış | |
| can | djan |
| olacaq | oladjaq |
| ilâc | ilâdj | |
h arfi
h arfi tek [x] sesini (eski arap elifbemizde خ) ifade ete. Şunıñ içün “oqulmağan h” (arap elifbesinde ح ve ﻩ) yazılmaz.
| Doğru | Yañlış | |
| er | her |
| uquq | huquq |
| areket | hareket | |
| şeer | şeher |
| eali | ehali |
| paalı | pahalı |
| qave | qahve | |
| saba | sabah | |
| Doğru | Yañlış | |
| cumhuriyet | cumuriyet | |
| ilham | ilam |
| levha | leva |
| mahsul | masul | |
| ruh | ru |
| sulh | sul | |
ilk ecada mu- ve mü- birikmeleri
Türk tiliniñ imlâsından farqlı olaraq arap tilinden keçme sıfatfiiller ald yalğaması olğan ötreli mimniñ ötresi (u,ü) tañlay çekimine tabiy tutulır, şöyleki:
- ekinci sozuq sesi qalın (a, ı, o, u) ise mu- yazılır,
- ekinci sozuq sesi ince (e, i, ö, ü) ise mü- yazılır.
| Doğru | Yañlış | |
| mubarek | mübarek | |
| mudafaa | müdafaa | |
| munasebet | münasebet |
| mustaqil | müstaqil |
| mücize | mucize |
| müsibet | musibet |
| müteber | muteber |
| müthiş | muthiş | |
ilk ecada ö ve ü arifleri
Kiril imlâsımızdan farqlı olaraq sözniñ başında ya da б, г, к, м, п, ш, дж ariflerinden soñ ince (yani yımşaq) ecalar ögünde ö ve ü yazmaqtır.
| Doğru | Yañlış | |
| öz | oz | |
| böyle | boyle | |
| göl | gol | |
| kök | kok | |
| mögedek | mogedek | |
| şöyle | şoyle | |
| cönk | conk |
| ürmet | urmet | |
| bütün | butün | |
| gül | gul | |
| külmek | kulmek | |
| mümkün | mumkün | |
| cümle | cumle | |
| şübe | şube | |
İstisnalar
Rus tilinden alınma sözler ve daa bir qaç söz.
| Doğru | Yañlış | |
| komissiya | kömissiya | |
| kulminatsiya | külminatsiya | |
sözniñ soñunda c, d, v ve nk
- Soñunda c bulunğan Arapça-Farsça sözler Türk tilinden farqlı olaraq ç ile yazılmazlar.
| Doğru | Yañlış | |
| tac | taç |
| turunc | turunç |
| ilâc | ilâç | |
- Soñunda d tutuğı bulunğan Arapça-Farsça sözlerde d yerine t yazıla. Bu çeşit sözlernıñ çoqları sozuq ile b aşlanğan eklenti alganlarında yañıdan t > d dönüşimi körüle.
| Doğru | Yañlış | |
| maqsat | maqsad |
| azat | azad |
| Aqmescit | Aqmescid |
| maqsadı | maqsatı |
| azadı | azatı | |
- Fars tilinden alınma sözler soñundaki nk birikmesi sozuqnen başlanğan eklenti arttırğanda nk > ng dönüşimi olmaz.
| Doğru | Yañlış | |
| renki | rengi |
| Frenki | Frengi | |
- Ğarbiy halqlar tillerinden alınma sözler soñunda kelgen v söylevde f kibi eşitilse de aslında olğanı kibi yazılır.
| Doğru | Yañlış | |
| aktiv | aktif |
| kollektiv | kollektif |
| pozitiv | pozitif | |
sözniñ soñunda -iy birikmesi
Arapça nisbiy sıfatlarnıñ soñunda kelgen uzun [i:] eski latin ve kiril elifbelerimiz adetine köre –iy şeklinde yazılır. Qırımtatar imlâsında î işareti yoqtır.
| Doğru | Yañlış | |
| siyasiy | siyasi, siyasî |
| milliy | milli, millî |
| samimiy | samimi, samimî | |
dudaq aenki: I, İ vs U, Ü
3-nci, 4-nci, 5-nci, ... ecada
Dudaq aenki söz başında olğan tek EKİ eca iş köre. Aşağıda yazılğan istisnalarnı esapqa almayıp, söz başından üçünci, dörtünci, beşinci, ... ecalarda tek I ve İ arifleri yazıla.
| Doğru | Yañlış | |
| davulcı | davulcu |
| tütünci | tütüncü |
| tütüncilik | tütüncülük |
| doğrulıq | doğruluq |
| duyğulı | duyğulu |
| yuqusız | yuqusuz |
| rayonım | rayonum |
| buyurıñız | buyuruñız, buyuruñuz |
| öldüriñiz | öldürüñiz, öldürüñüz | |
| telefоnım | telefоnum |
İstisnalar
- -uv, -üv yalğamaları sözniñ er bir ecasında tek u, ü ariflerinen yazıla. Meselâ: tüşünüv, tüşündirüv, oqutuvnıñ, toplaşuv, ayıruv, becerüvim.
- qoşma sözlerdeki tamırlarnıñ er biri bu qaidege ayrı-ayrı tabi olur. Meselâ: açközlük (aç + közlük), yalıboylu (yalı + boylu); yalıboylusı.
- arapçadan alınma sözler bu qaidege tabi degil. Meselâ: teşekkür, teessüf, tebessüm.
2-nci eca
Ekinci ecada I, İ şöyle affikslerde yazıla:
- -nıñ, -niñ
- -nı, -ni
- -ım, -im (MENİM degil de, MEN manasında)
- -mız, -miz (BİZİM degil de, BİZ manasında)
- -sıñ, -siñ
- -dır, -dir, -tır, -tir
- -dı, -di, -tı, -ti
- -ıp, -ip
- -çıq, -çik
- -mı, -mi
| Doğru | Yañlış | |
| onıñ | onuñ |
| köyniñ | köynüñ |
| bunı | bunu |
| közni | köznü |
| men dostım | men dostum |
| men ürim | men ürüm |
| biz dostmız | biz dostmuz |
| biz ürmiz | biz ürmüz |
| sen dоstsıñ | sen dоstsuñ |
| sen ürsiñ | sen ürsüñ |
| oldım | oldum |
| kördik | kördük |
| uçtı | uçtu |
| tüştiñ | tüştüñ |
| toydır | toydur |
| yоqtır | yоqtur |
| sözdir | sözdür |
| tüştir | tüştür |
| оlıp | оlup |
| körip | körüp |
| buzçıq | buzçuq |
| gölçik | gölçük |
| çoqmı? | çoqmu? |
| gölmi? | gölmü? |
Başqa affikslerde ve sözniñ tamırında ekinci ecada U, Ü yazıla:
| Doğru | Yañlış | |
| dоğru | dоğrı |
| çükündir | çükindir |
| yolcu | yolcı |
| topçu | topçı |
| dostluq | dostlıq |
| çöplük | çöplik |
| pullu | pullı |
| köylü | köyli |
| unsuz | unsız |
| yüzsüz | yüzsiz |
| оnuncı | оnıncı, оnuncu |
| üçünci | üçinci, üçüncü |
| menim dostum | menim dostım |
| bizim dostumız | bizim dostımız, bizim dostumuz |
| közüñ | köziñ |
| közüñiz | köziñiz, közüñüz |
| yolu | yolı |
| özü | özi |
| oluñız | olıñız, oluñuz |
| bölüñiz | böliñiz, bölüñüz |
| dоğulmaq | dоğılmaq |
| bölünmek | bölinmek |
| yоrğun | yоrğın |
| özgün | özgin |
| olsun | olsın |
| külsün | külsin |
Daimiy kelecek zaman fiilleri
Er vaqıt deyerlık -r, -ar/-ır, -er/-ir yalğamaları qoşuluvınen yapıla, bir ecalı tamır-negizlerde sozuq ses dudaqlanğan olsa da. Meselâ: uçar, körer, öler.
-mı, -mi affiksi
Türk imlâsından farqlı olaraq -mı, -mi affiksi sözlernen qoşıp yazmaqtır.
| Doğru | Yañlış | |
| barmı? | bar mı? |
| bilesiñmi? | bilesiñ mi? |
| añladıñmı? | añladıñ mı? |
| ocadırmı? | ocadır mı?, oca mıdır? |
|
Arap ve Fars izafeti
Arabiy izafet
| Doğru | Yañlış | |
| Dar ül-İslâm | Dar ul-İslâm, Dar-ül-İslâm, Dar ü'l-İslâm, Darül-İslâm |
| Dar üs-Selâm | Dar us-Selâm, Dar-üs-Selâm, Dar ü's-Selâm, Darüs-Selâm, Dar ül-Selâm |
|
Farsiy izafet
| Doğru | Yañlış | |
| noqta-i nazar | noqtai nazar, noqtai-nazar, noqta-i-nazar |
| Deşt-i Qıpçaq | Deşti Qıpçaq, Deşti-Qıpçaq, Deşt-i-Qıpçaq |
| Quran-ı Kerim | Quranı Kerim, Quranı-Kerim, Quran-ı-Kerim, Quran-i Kerim |
| Kitab-ı Mübin | Kitabı Mübin, Kitabı-Mübin, Kitab-ı-Mübin, Kitap-i Mubin |
|
Menbalar
- A. Garkavets "Qırımtatar tili fonetikası, morfologiya ve imlâsınıñ qısqa tasviri."
- S.M. Üseinov, V.A. Mireyev, S.Y. Sahaciyev "Qırımtatar tilini ögreniñiz"
- A.V. Veliullayeva "Qırımtatar tili grammatikasından cedveler"
- А. Меметов, К. Мусаев "Крымтатарский язык"