Αντιτορπιλικό

Σύμφωνα με τη ναυτική ορολογία, τα αντιτορπιλικά (Α/Τ, αγγλικά destroyer) είναι τύπος πολεμικών πλοίων, συνήθως ταχυκίνητων, ευέλικτων και μεγάλης αντοχής, που σχεδιάστηκαν και κατασκευάστηκαν με κύριο σκοπό τη συνοδεία μεγαλύτερων σκαφών ενός πολεμικού στόλου, νηοπομπής ή μάχιμης ομάδας, με σκοπό την υπεράσπισή τους εναντίον μικρότερων, αλλά (σχετικά) ισχυρών επιτιθέμενων μονάδων μικρής ακτίνας δράσης. Αρχικά αναπτύχθηκαν κατά τα τέλη του 19ου αιώνα, με σκοπό την άμυνα εναντίον των τορπιλοβόλων. Μάλιστα, μέχρι την εποχή του Ρωσοϊαπωνικού Πολέμου του 1904, η πλήρης ονομασία του τύπου αυτού ήταν αρχικά «καταστροφείς τορπιλοβόλων» (Torpedo Boat Destroyers, TBDs), που αποδόθηκε στα ελληνικά με τον τότε νεολογισμό ως «αντιτορπιλικά». Τα πρώτα αντιτορπιλικά ήταν και τα ίδια τορπιλοβόλα, αλλά (σχετικά) μεγαλύτερα, αρκετά γρήγορα (ώστε να είναι εφικτή η καταδίωξη) και ισχυρότερα οπλισμένα από τον μέσο όρο των τότε τορπιλοβόλων, που ανέλαβαν τον ρόλο της άμυνας του στόλου έναντι των εχθρικών τορπιλοβόλων. Ο όρος TBD εμφανίστηκε περίπου το 1892, αλλά συντομεύθηκε για μεγαλύτερη ευκολία σε σκέτο destroyer και υιοθετήθηκε με παρόμοιους όρους από το πολεμικό ναυτικό όλων των κρατών μέχρι την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.^[1]

Πριν από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα αντιτορπιλικά ήταν ελαφρά σκάφη με μικρή αντοχή για ωκεάνιες επιχειρήσεις. Τυπικά, ένας αριθμός αντιτορπιλικών και ένα σκάφος διοικητικής μέριμνας αντιτορπιλικών επιχειρούσαν μαζί.

Με την εμφάνιση των υποβρυχίων και των αεροσκαφών στα θέατρα του πολέμου, τα αντιτορπιλικά ανέλαβαν επίσης τον ανθυποβρυχιακό και τον αντιαεροπορικό ρόλο, τον τελευταίο κυρίως από τα μέσα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Εξελίχθηκαν δηλαδή σε πολεμικά πλοία μέσου μεγέθους και γενικών καθηκόντων. Επίσης, μεγάλωσαν σταδιακά σε μέγεθος και ισχύ. Χαρακτηρίζονταν γενικά από μεγάλη ευελιξία και ταχύτητα σε σχέση με άλλα πλοία του μεγέθους τους. Έφεραν (αρκετά) βαρύ οπλισμό για την αντιμετώπιση τόσο θαλάσσιων, υποβρύχιων και εναέριων στόχων όπως πυροβόλα (4–5,5 ιντσών ως κύριο οπλισμό και έναν αριθμό από μικρότερα σε αντιαεροπορικό ρόλο), βόμβες βυθού, τορπιλοσωλήνες και ρουκέτες.

Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο τα αντιτορπιλικά εξελίχθηκαν σε ολοένα μεγαλύτερα αντιτορπιλικά κατευθυνόμενων βλημάτων, γεγονός που επέτρεψε στα νέου τύπου σκάφη τη δυνατότητα να έχουν και ρόλο κύριων μαχητικών σκαφών επιφανείας (ενώ προηγουμένως αυτός ο ρόλος ανήκε στα θωρηκτά και στα καταδρομικά), επιτρέποντάς τα να είναι πιο ικανά για ανεξάρτητες επιχειρήσεις. Κάποια μεγάλα αντιτορπιλικά ορισμένων χωρών μεταφέρουν και ελικόπτερα.

Στις αρχές του 21ου αιώνα, τα αντιτορπιλικά, με τα νέα παγκόσμια πρότυπα, αποτελούν τον κύριο τύπο πολεμικών πλοίων επιφανείας των σημαντικότερων ναυτικών δυνάμεων, ενώ πλέον μόνο οι ΗΠΑ και η Ρωσία διαθέτουν και καταδρομικά, τα οποία τυπικά θεωρούνται βαρύτερος τύπος πολεμικών πλοίων, και έχουν πάψει να υπάρχουν ενεργοί εκπρόσωποι των ακόμη βαρύτερων τύπων των θωρηκτών και των αληθινών καταδρομικών μάχης.^[2]

Τα σύγχρονα αντιτορπιλικά κατευθυνόμενων βλημάτων έχουν ισοδύναμο εκτόπισμα με τα καταδρομικά του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ έχουν σαφώς πολύ μεγαλύτερη δύναμη πυρός από τα τελευταία, εφόσον μπορούν να μεταφέρουν ακόμη και πυραύλους με πυρηνικές κεφαλές. Μάλιστα τα αντιτορπιλικά της κλάσης Arleigh Burke, με μήκος 160 μέτρα, εκτόπισμα 9.200 τόνων και συνολικό οπλισμό μεγαλύτερο από 90 πυραύλους,^[3] είναι μεγαλύτερα και βαρύτερα οπλισμένα από κάποιες προηγούμενες κλάσεις πολεμικών που ταξινομούνταν στα καταδρομικά κατευθυνόμενων βλημάτων.

Σε κάποιους ευρωπαϊκούς στόλους, όπως το γαλλικό, το ισπανικό ή το γερμανικό, θεωρούν φρεγάτες τα αντιτορπιλικά τους, γεγονός που οδηγεί σε κάποια σύγχυση.

Το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό έχει πάψει να χρησιμοποιεί αντιτορπιλικά, που αντικαταστάθηκαν από φρεγάτες τύπου Standard και MEKO 200HN, στον ίδιο ακριβώς ρόλο και με εκτόπισμα μεγαλύτερο από τις κλάσεις αντιτορπιλικών του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.