Κατάλογος Κάστρων Νομού Ρεθύμνης

Ο παρακάτω κατάλογος των κάστρων, των φρουρίων και των λοιπών οχυρωματικών μνημείων του Νομού Ρεθύμνου,^[1][2][3][4] είναι ταξινομημένος κατά ουσιαστική αλφαβητική σειρά (χωρίς δηλαδή τα προθέματα ακρόπολη, κάστρο, καστέλι, πύργος, μπούρτζι κλπ).Σημαντικό ρόλο στην ανεύρεση, ανασκαφή, ανάδειξη, κήρυξη ως ιστορικά διατηρητέων και τη συντήρηση των οχυρωματικών μνημείων του νομού εκτελούν οι εξής υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού: ΚΕ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (ΚΕ’ ΕΠΚΑ),^[5] που έχει έδρα τα Χανιά και αρμοδιότητα που εκτείνεται στους Νομούς Ρεθύμνου και Χανίων, η 28η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων (28η ΕΒΑ),^[6] που έχει γραφεία στο Ρέθυμνο και στα Χανιά και αρμοδιότητα που εκτείνεται στους Νομούς Ρεθύμνου και Χανίων και η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Κρήτης (ΥΝΜΤΕ Κρήτης), που έχει έδρα το Ηράκλειο Κρήτης και είναι αρμόδια για τους Νομούς Ρεθύμνου, Ηρακλείου, Λασιθίου και Χανίων.^[7]

1. Επαρχία Ρεθύμνης

• Ακρόπολη Αμνάτου,^[8] θέση Περισάκια, ρωμαϊκή πόλη, Δήμος Ρεθύμνης
• Φρούριο Αμπελακίου Ρεθύμνου,^[9] θέση Μαντράκια, Τοπική Κοινότητα Καρές, Αμπελάκιον ή Αμπελάκι Ρεθύμνου
• Μονή Αρκαδίου,^{[10][11][12][13][14]} Τοπική Κοινότητα Αμνάτου, Κρητική Επανάσταση (1866-1869) & Μουσείο Μονής Αρκαδίου^[15]
• Καστροπολιτεία Αρκούδαινας ή Καστροπολιτεία Αρχοντικής,^[16] παραδοσιακός οικισμός ενετοκρατίας, Δήμος Ρεθύμνης, Αρχοντική Ρεθύμνου
• Πύργος του Γερανίου Ρεθύμνου ή Πύργος Στ. Κωστάκη,^[17][18] Τοπική Κοινότητα Γερανίου, Δημοτική Ενότητα Νικηφόρου Φωκά, Δήμος Ρεθύμνης, Γεράνι Ρεθύμνου
• Πύργος του Γιαννουδίου Ρεθύμνου ή Πύργος του Γιαλούντα,^[19][20] Δήμος Ρεθύμνης, Γιαννούδι Ρεθύμνου
• Οχύρωμα του Κακαβέλλα Ρεθύμνου,^[21] θέση "Κακαβέλλα", μινωικός οικισμός, Τοπική Κοινότητα Χαμαλευρίου, Δημοτική Ενότητα Αρκαδίου, Δήμος Ρεθύμνης
• Οχύρωμα στο Καστρί Πρασιών Ρεθύμνου,^[22] θέση ύψωμα Καστρί, μινωικός & κλασσικός οικισμός, Τοπική Κοινότητα Πρασιών, Δήμος Ρεθύμνης
• Ακρόπολη Κορίου & Κόριο^[23] ή Κόριον,^[24] θέση: Βούλγαρη Αρμοκάστελλα, Τοπική Κοινότητα Μελάμπων, Δήμος Αγίου Βασιλείου, Νομός Ρεθύμνου ή κοντά στη Λίμνη Κουρνά Χανίων, Νομός Χανίων
• Ακρόπολη Λάππας & Λάππα,^[25][26] (οι κάτοικοι: «Λαππαῖοι»),^[27] ή Στίμπολις (κατά τον Μεσαίωνα) ή σήμερα Αργυρούπολη Ρεθύμνης, Δήμος Ρεθύμνης, Λάππα Ρεθύμνου & Αργυρούπολη Ρεθύμνου
• Ακρόπολη Λασού & Λασός,^[28] Λάππα, Λάππα Ρεθύμνου & Αργυρούπολη Ρεθύμνου
• Οχύρωμα στις Μανουσές Ρεθύμνου,^[29] θέση Μανουσές, μινωικός & κλασσικός οικισμός, Τοπική Κοινότητα Χαμαλευρίου, Δημοτική Ενότητα Αρκαδίου, Δήμος Ρεθύμνης
• Καστροπολιτεία Μαρουλά,^[30] παραδοσιακός οικισμός ενετοκρατίας, Μαρουλάς Ρεθύμνου
• Ακρόπολη Μαραθούσας & Μαραθούσα,^[31] πιθανόν η Λάππα, Λάππα Ρεθύμνου & Αργυρούπολη Ρεθύμνου
• Φρούριο του Μονοπαρίου, ή Καστέλλι Μπονριπάρο (Bonriparo) ή Μονοπάρι,^[32] 35°17′22.07″N 24°25′57.20″E / 35.2894639°N 24.4325556°E / 35.2894639; 24.4325556 (Φρούριο του Μονοπαρίου),^[33] Μονοπάρι Ρεθύμνου, Βαλσαμόνερο Ρεθύμνου
• Ακρόπολη Οσμίδας^[34] & Οσμίδα,^[35] θέση Ονιθέ ή Ονιθές, Τοπική Κοινότητα Γουλεδιανών, κοινότητας Όρους Ρεθύμνου
• Οχύρωμα στην Παπούρα Ρεθύμνου,^[36] θέση "Παπούρα", κοντά στην περιοχή Μισίρια, μινωικός οικισμός, Δήμος Ρεθύμνης
• Πύργος αδελφών Πολιουδάκη,^[37] ή Πύργος αδελφών Πωλιουδάκη,^[38] περίοδος ενετοκρατίας, Τοπική Κοινότητα Χαμαλευρίου, Δημοτική Ενότητα Αρκαδίου, Δήμος Ρεθύμνης, Χαμαλεύρι Ρεθύμνου
• Φρούριο των Πρασιών,^[39] Τοπική Κοινότητα Πρασιών, Δήμος Ρεθύμνης
• Ακρόπολη Ρίθυμνας & Ρίθυμνα,^[40][41] Ριθυμνία, Ρέθυμνο
• Ακρόπολη Ριθυμνίας & Ριθυμνία,^[40][42] Ρέθυμνο
• Καστροπολιτεία Ρεθύμνου,^[43][44] διάφορα σημεία στη πόλη,^{[45][46][47][48][49][50][51][52][53][54][55][56][57][58][59][60][61][62][63]} και καταλύματα των Stratioti ή Stradioti (οδός Κουντουριώτη),^[45][64] Ρέθυμνο
• Λότζια του Ρεθύμνου ή Ενετική Λέσχη Ρεθύμνου,^[65] οδός Αρκαδίου Κων. Παλαιολόγου, Ρέθυμνο
• Πύργος Ωρολογίου του Ρεθύμνου,^[66] οδός Αρκαδίου, Ρέθυμνο
• Οχύρωμα του Ρεθύμνου,^[67] θέση: 7ο χιλιόμετρο, οδού Ρεθύμνου - Ηρακλείου, μινωικός & κλασσικός οικισμός, Δήμος Ρεθύμνης, Ρέθυμνο
• Ενετικό Κτιριακό Συγκρότημα Ρισβάν Μετόχι Α’ & Πύργος του Ρισβάν Μετόχι,^[68][69] θέση Ιρφάν Μετόχι, περίοδος ενετοκρατίας, Δήμος Ρεθύμνης, Ρέθυμνο, Ρισβάν Μετόχι Ρεθύμνου
• Ενετικό Κτιριακό Συγκρότημα Ρισβάν Μετόχι Β’,^[69][70] θέση Ρισβάν Μετόχι, 3 χιλιόμετρα από το Ενετικό Κτιριακό Συγκρότημα Ρισβάν Μετόχι Α’, εξουσιαστικό & διοικητικό κέντρο (Βενετός Τοπάρχης), υστεροβυζαντινή περίοδος & περίοδος ενετοκρατίας, Δήμος Ρεθύμνης, Ρέθυμνο, Ρισβάν Μετόχι Ρεθύμνου
• Ενετικό Κτιριακό Συγκρότημα Ρισβάν Μετόχι Γ’,^[71] ή Μετόχι Ρωμανιδάκη - Ψαραδέλλη, περίοδος ενετοκρατίας, Δήμος Ρεθύμνης, Ρέθυμνο, Ρισβάν Μετόχι Ρεθύμνου
• Πύργος του Συγγέλω ή Πύργος στο Κάτω Μαλάκι,^[72][73] θέση Κάτω Μαλάκιον, περίοδος ενετοκρατίας, Δήμος Ρεθύμνης, Κάτω Μαλάκι Ρεθύμνου
• Οχυρώματα Σφακακίου - Παγκαλοχωρίου Ρεθύμνου,^[74] μινωικοί οικισμοί, Τοπική Κοινότητα Παγκαλοχωρίου, Δημοτική Ενότητα Αρκαδίου, Δήμος Ρεθύμνης, Σφακάκι Ρεθύμνου & Παγκαλοχώρι Ρεθύμνου
• Φορτέτζα^[75] ή Φορτέτζα Ρεθύμνου ^[76] ή Φρούριο του Ρεθύμνου ή Καστέλλι του Ρεθύμνου ή Fortezza,^[77] 35°22′21.61″N 24°28′11.97″E / 35.3726694°N 24.4699917°E / 35.3726694; 24.4699917 (Φορτέτζα),^[78] θέση Φορτέτζα,^[79] Ρέθυμνο
• Φρούριο του Φράγματος,^[80][81] θέση: περιοχή Φράγματος ποταμών Αμαρίου, Τοπική Κοινότητα Αμαρίου, Δημοτική Ενότητα Σιβρίτου, Δήμος Αμαρίου
• Οχύρωμα του Χαμαλευρίου Ρεθύμνου,^[82] θέσεις "Μπλάνη" και "Τσικουργιανά", μινωικός & κλασσικός οικισμός, Τοπική Κοινότητα Χαμαλευρίου, Δημοτική Ενότητα Αρκαδίου, Δήμος Ρεθύμνης
• Οχύρωμα Παλαιοκάστρου Χαμαλευρίου Ρεθύμνου,^[83] θέση "Παλαιόκαστρον" και "Βάρδια", προϊστορικός οικισμός & ελληνορωμαϊκή πόλη, Τοπική Κοινότητα Χαμαλευρίου, Δήμος Ρεθύμνης
• Οχύρωμα του Χατζαμέτη Ρεθύμνου,^[84] θέση: ύψωμα "Χατζαμέτης", μινωικός & κλασσικός οικισμός, Τοπική Κοινότητα Χαμαλευρίου, Δημοτική Ενότητα Αρκαδίου, Δήμος Ρεθύμνης
• Καστροπολιτεία Χρωμοναστηρίου,^[85] παραδοσιακός οικισμός ενετοκρατίας, Τοπική Κοινότητα Χρωμοναστηρίου, Δήμος Ρεθύμνης, Χρωμοναστήρι Ρεθύμνου

2. Λοιπές επαρχίες Νομού Ρεθύμνης

• Οχύρωμα των Αγγελιανών Ρεθύμνου,^[86] βόρεια του οικισμού Αγγελιανά Ρεθύμνου
• Οχύρωμα του Αγίου Μάρκου Σακτουρίων Ρεθύμνου,^[87] θέση Αγ. Μάρκος - Αγ. Ιωάννης, μινωικός οικισμός, Δήμος Αγίου Βασιλείου
• Οχύρωμα του Αγίου Ονουφρίου Ρεθύμνου,^[88] θέση Άγιος Ονούφριος, προϊστορικός οικισμός, Μεσονήσια Ρεθύμνου
• Ακρόπολη Αλλαρίας ^[89] & Αλλαρία,^[90] (οι κάτοικοι: «Ἀλλαριῶται»),^[27] θέση Σταυρωμένος Μυλοποτάμου, μινωικός οικισμός, ελληνορωμαϊκή πόλη, Σταυρωμένος & Χαμαλεύρι
• Ακρόπολη Αξού^[91] & Αξός,^[92] (οι κάτοικοι: «Ἄξιοι»),^[27][93] θέση Αξός Μυλοποτάμου
• Ακρόπολη Αποδούλου,^[94][95] θέση Καστρί, αρχαία ελληνορωμαϊκή πόλη, Τοπική Κοινότητα Αποδούλου, Δημοτική Ενότητα Κουρητών, Δήμος Αμαρίου, Αποδούλου Ρεθύμνου
• Μινωικό Μέγαρο Αποδούλου,^[95][96] Τοπική Κοινότητα Αποδούλου, Δημοτική Ενότητα Κουρητών, Δήμος Αμαρίου, Αποδούλου Ρεθύμνου
• Ακρόπολη Απολλωνίας Κρήτης Β’^[97] & Απολλωνία Κρήτης Β’ ^[98][99] ή Ελεύθερνα ή Απολλωνία (Ν. Κρήτης), (οι κάτοικοι: «Ἐλευθερναῖοι»),^[93] Αρχαία Ελεύθερνα, Τοπική Κοινότητα Αρχαίας Ελεύθερνας (Πρινέ), Δημοτική Ενότητα Αρκαδίου, Δήμος Ρεθύμνης, Ελεύθερνα
• Ακρόπολη Αστάλης^[100] & Αστάλη^[101] ή Ατάλη, θέση "Πυροβολόπετρα",1,5 χιλιόμετρο ανατολικά από το Μπαλί Μυλοποτάμου
• Ακρόπολη Αώρου^[97] & Άωρος,^[98][102] Αρχαία Ελεύθερνα, Τοπική Κοινότητα Αρχαίας Ελεύθερνας (Πρινέ), Δημοτική Ενότητα Αρκαδίου, Δήμος Ρεθύμνης, Ελεύθερνα
• Ακρόπολη Βιώννου & Βιώννος^[103] ή Βίωννος ή Κιονία,^[104][105] θέση Πύργος, Τοπική Κοινότητα Κεραμέ, Δημοτική Ενότητα Λάμπης, Δήμος Αγίου Βασιλείου, Κεραμές
• Ακρόπολη Βήνης & Βήνη,^[106] Τοπική Κοινότητα Βενίου, Δημοτική Eνότητα Κουλουκώνα, Δήμος Μυλοποτάμου
• Ακρόπολη Βιζαρίου,^[107] αρχαία ελληνική πόλη, Τοπική Κοινότητα Βιζαρίου, Δημοτική Ενότητα Κουρητών, Δήμος Αμαρίου
• Οχύρωμα της Βισταγής Ρεθύμνου,^[108] ρωμαϊκός οικισμός, Τοπική Κοινότητα Βισταγής, Δημοτική ενότητα Σιβρίτου, Δήμος Αμαρίου, Μονή Ασωμάτων Ρεθύμνου
• Οχύρωμα Βιρανεπισκοπής,^[109] μινωικός οικισμός & αρχαία πόλη, Τοπική Κοινότητα Έρφων, Δημοτική ενότητα Αρκαδίου, Δήμος Ρεθύμνης, Βιράν Επισκοπή Ρεθύμνου
• Πύργος των Βρυσών,^[110][111] θέση Βρύσαι, Τοπική Κοινότητα Ακουμίων, Δημοτική Ενότητα Λάμπης, Δήμος Αγίου Βασιλείου, Βρύσες Ρεθύμνου
• Πύργος του Γερωνυμάκη ή Πύργος του Κρασούνα,^[112][113] στον Κρασούνα, περίοδος ενετοκρατίας, Τοπική Κοινότητα Χουμερίου, Δημοτική ενότητα Γεροποτάμου, Δήμος Μυλοποτάμου, Κρασούνας Ρεθύμνου
• Ενετική Βίλα των Γκλόντιο,^[114][115] διοικητικό κέντρο, περίοδος ενετοκρατίας, Τοπική Κοινότητα Αμνάτου, Δημοτική Ενότητα Αρκαδίου, Δήμος Ρεθύμνης, Πίκρης Ρεθύμνου
• Οχύρωμα Γρίβιλα Ρεθύμνου,^[116] θέση Γρίβιλα ή Γρίβαλα, προϊστορικός οικισμός, Τοπική Κοινότητα Περάματος, Δημοτική ενότητα Γεροποτάμου, Δήμος Μυλοποτάμου
• Ακρόπολη Ελευθερών Κρήτης, Ελευθεραί,^[97] Αρχαία Ελεύθερνα,^[98] Τοπική Κοινότητα Αρχαίας Ελεύθερνας (Πρινέ), Δημοτική Ενότητα Αρκαδίου, Δήμος Ρεθύμνης, Ελεύθερνα
• Ακρόπολη Ελευθέρνων^{[97][117][118]} & Ελεύθερνα,^[98][119] ή Απολλωνία Κρήτης Β’, (οι κάτοικοι: «Ἐλευθερναῖοι»),^[27][93] Αρχαία Ελεύθερνα, Δήμος Ρεθύμνης, Ελεύθερνα
• Ακρόπολη Ελληνικών Αμαρίου Ρεθύμνου,^[120] θέση "Ελληνικά", ελληνο-ρωμαϊκή & πρωτοχριστιανική πόλη, Τοπική Κοινότητα Βιζαρίου, Δημοτική Ενότητα Κουρητών, Δήμος Αμαρίου
• Ακρόπολη Ελληνικών Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνου,^[121] θέση "Ελληνικά", υστερονεολιθικός οικισμός, Τοπική Κοινότητα Αγίας Γαλήνης, Δήμος Αγίου Βασιλείου, Αγία Γαλήνη Ρεθύμνου
• Καστροπολιτεία Επισκοπής Κουλούκωνα Ρεθύμνου,^[122][123] έδρα ενετικής Επισκοπής Αυλοποτάμου,^[124][125] Δήμος Μυλοποτάμου, Επισκοπή Κουλούκωνα Ρεθύμνου
• Ακρόπολη Ζωμίνθου, Ανάκτορα Ζωμίνθου^[126] & Ζώμινθος,^{[127][128][129][130]} 35°14′55.44″N 24°53′13.01″E / 35.2487333°N 24.8869472°E / 35.2487333; 24.8869472 (Ζώμινθος), θέση Ζώμινθος, οροπέδιο Νίδας, οικονομικό, θρησκευτικό & παραγωγικό κέντρο. 10 χιλιόμετρα από τα Ανώγεια. Σε υψόμετρο 1300 μ. βρίσκεται η πηγή Ζώμινθος. Η Ζώμινθος είναι και οροπέδιο στους πρόποδες του Ψηλορείτη, Δήμος Ανωγείων, Ανώγεια
• Ακρόπολη Θεραπνών & Θέραπναι,^[131] μεταξύ Ελεύθερνας και Κυδωνίας
• Ιδαίο Άντρο,^[132] θέση: οροπέδιο Νίδας, φυλάκιο Κουρητών στο κέντρο θρησκευτικής εξουσίας της μινωικής Κρήτης (χώρος ανατροφής του Δία), στο όρος Ίδη (Ψηλορείτης) της Κρήτης
• Ακρόπολη Ιλλατίας & Ιλλατία,^[133] μεταξύ Αλλαρίας και Συβρίτου
• Οικία Σταύρου Καλλέργη στο Χουμέρι Ρεθύμνου,^[134][135] επαναστατικό & διοικητικό κέντρο, όπου έζησε & έδρασε ο πρωτοπόρος σοσιαλιστής ηγέτης Σταύρος Καλλέργης (1865-1926), Τοπική Κοινότητα Χουμερίου, Δημοτική ενότητα Γεροποτάμου, Δήμος Μυλοποτάμου, Χουμέρι Ρεθύμνου
• Οικία Σταύρου Καλλέργη στο Πέραμα Ρεθύμνου,^[136][137] θέση "Μπραχήμω", επαναστατικό & διοικητικό κέντρο, όπου έζησε & έδρασε ο πρωτοπόρος σοσιαλιστής ηγέτης Σταύρος Καλλέργης (1865-1926), Τοπική Κοινότητα Περάματος, Δημοτική ενότητα Γεροποτάμου, Δήμος Μυλοποτάμου, Πέραμα Ρεθύμνου
• Μινωική έπαυλη στο Καρτσάλι Ρεθύμνου,^[138] θέση Καρτσάλι ή Λίμνη, περίοδος Χαλκοκρατίας, Τοπική Κοινότητα Αγίου Ιωάννου Αμαρίου, Δημοτική Ενότητα Κουρητών, Δήμος Αμαρίου
• Οχύρωμα Ακρωτηρίου Κάστελλος Ρεθύμνου,^[139][140] θέση: ακρωτηρίου Κάστελλος, Κοινότητας Ροδάκινου, μινωικός οικισμός, Δήμος Αγίου Βασιλείου
• Οχύρωμα στα Κεφάλια Πατσού Ρεθύμνου,^[141] θέση Κεφάλια, ρωμαϊκός οικισμός, Τοπική Κοινότητα Πατσού, Δημοτική Ενότητα Σιβρίτου, Δήμος Αμαρίου
• Ακρόπολη Κιονίας & Κιονία ή Βιώννος^[103] ή Βίωννος,^[104][105] θέση Πύργος, Τοπική Κοινότητα Κεραμέ, Δημοτική Ενότητα Λάμπης, Δήμος Αγίου Βασιλείου, Κεραμές Ρεθύμνου
• Φρούριο της Κοξαρέ,^[142][143] στη περιφέρεια του χωριού Κοξαρέ, Τοπική Κοινότητα Κοξαρές, Δημοτική Ενότητα Φοίνικα, Δήμος Αγίου Βασιλείου, Κοξαρέ Ρεθύμνου
• Οχύρωμα στην Κορφή του Κουκκογιάννη,^[144] θέσεις: Κορυφές Πετρί και Κορφή του Κουκκογιάνη, μινωικός οικισμός, Τοπική Κοινότητα Ελενών, Δημοτική Ενότητα Σιβρίτου, Δήμος Αμαρίου
• Οχύρωμα του Κωστέλη Ρεθύμνου,^[145] θέση Κωστέλη, μινωικός οικισμός, Τοπική Κοινότητα Μυξόρρουμα, Δημοτική Ενότητα Λάμπης, Δήμος Αγίου Βασιλείου
• Ακρόπολη Λάμπης & Λάμπη,^[25][146] Λάππα, Τοπική Κοινότητα Αργυρουπόλεως, Δημοτική ενότητα Λαππαίων, Δήμος Ρεθύμνης, Λάππα Ρεθύμνου & Αργυρούπολη Ρεθύμνου
• Ακρόπολη Λάμονος & Λάμων,^[147] θέση Πλακιάς,^[148] Δήμος Αγίου Βασιλείου, Πλακιάς Ρεθύμνου
• Οχύρωμα της Λαμπρινής Ρεθύμνου,^[149] ρωμαϊκός οικισμός, Τοπική Κοινότητα Λαμπινής, Δημοτική ενότητα Λάμπης, Δήμος Αγίου Βασιλείου
• Οχύρωμα στη Λαριά Ρεθύμνου,^[150] θέση Λαριά, ελληνορωμαϊκός οικισμός, Τοπική Κοινότητα Χουμερίου, Δημοτική ενότητα Γεροποτάμου, Δήμος Μυλοποτάμου
• Οχύρωμα του Μελιδονίου Ρεθύμνου,^[151] προϊστορικός οικισμός, Τοπική Κοινότητα Μελιδονίου, Δημοτική ενότητα Γεροποτάμου, Δήμος Μυλοποτάμου
• Σπήλαιο Μελιδονίου,^[152][153] πολεμικό καταφύγιο,^[154][155] (Οκτώβριος 1823 - Ιανουάριος 1824), ολοκαύτωμα αμάχων, Δήμος Μυλοποτάμου, Μελιδόνι Ρεθύμνου
• Καστέλι του Μυλοποτάμου, 35°25′6.61″N 24°41′29.01″E / 35.4185028°N 24.6913917°E / 35.4185028; 24.6913917 (Καστέλι του Μυλοποτάμου),^[156] Πάνορμο Ρεθύμνου
• Ακρόπολη Μύρινας Κρήτης^[157][158] & Μύρινα,^[159] Η πόλη πιθανολογείται ότι ταυτίζεται, είτε ως οι Μυκήναι ή Μυκήνες, δυτικά των Χανίων, Νομός Χανίων, είτε ως η Σύβριτος, Νομός Ρεθύμνου
• Ακρόπολη ‘Οαξου^[91] & ’Οαξος,^[160] Αξός Μυλοποτάμου
• Ακρόπολη Ολοπύξου & Ολόπυξος,^[161] (ασαφείς πηγές), πιθανόν κοντά στον Πατσό Αμαρίου
• Ακρόπολη Ορίου^[109] & Όριον^[162] & Όριον, μινωικός οικισμός, αρχαία πόλη, βυζαντινή πόλη, Βίραν επισκοπή Ρεθύμνης, Τοπική Κοινότητα Έρφων, Δημοτική Ενότητα Αρκαδίου, Δήμος Ρεθύμνης, Βιράν Επισκοπή Ρεθύμνου
• Ακρόπολη Πανόρμου Κρήτης^[163] & Πάνορμος,^[164] επίνειο της αρχαίας Ελεύθερνας, σήμερα Πάνορμος, Τοπική Κοινότητα Πανόρμου, Δήμος Μυλοποτάμου, Πάνορμος Ρεθύμνου
• Οχύρωμα στους Πέρα Γαληνούς,^[165] θέση: "Πέρα Γαληνοί", μινωικός οικισμός, Τοπική Κοινότητα Σισών, Δημοτική ενότητα Γεροποτάμου, Δήμος Μυλοποτάμου, Σίσες
• Οχύρωμα των Πέρα Γαληνών Ρεθύμνου,^[166] θέση "Πέρα Γαληνοί" Σεισών, Δήμος Ανωγείων, Ανώγεια
• Οχύρωμα στις Πλάκες Ρεθύμνου,^[167] θέση Πλάκες ή Χάρακες, μινωικός οικισμός, Τοπική Κοινότητα Πατσού, Δημοτική Ενότητα Σιβρίτου, Δήμος Αμαρίου
• Νέα Μονή Πρέβελης,^[168] Η Νέα Μονή Πρέβελη ονομάζεται και Πίσω Μονή Πρέβελη, δες και Παλαιά Μονή Πρέβελης, Πρέβελη ^[169][170]
• Παλαιά Μονή Πρέβελης,^[171] επαναστατικό κέντρο (Κρητική Επανάσταση (1866-1869)). Η Παλαιά Μονή Πρέβελη ονομάζεται και Κάτω ή Πόδε Μ. Πρέβελη, δες και Νέα Μονή Πρέβελης, Πρέβελη ^[169][170]
• Ακρόπολη Σάτρας^[97] & Σάτρα,^[98][172] Αρχαία Ελεύθερνα, Τοπική Κοινότητα Αρχαίας Ελεύθερνας (Πρινέ) Ελεύθερνα
• Ακρόπολη Σαώρου^[97] & Σάωρος,^[98][173] Αρχαία Ελεύθερνα, Τοπική Κοινότητα Αρχαίας Ελεύθερνας (Πρινέ) Ελεύθερνα
• Ακρόπολη Σιπιλήνος & Σιπηλήν,^[174] μεταξύ Ελεύθερνας - Κυδωνίας
• Ακρόπολη Σισαίας & Σισαία,^[175] ή Σείσες^[176] Τοπική Κοινότητα Σισών, Δημοτική Ενότητα Γεροποτάμου, Δήμος Μυλοποτάμου, Σίσες
• Φρούριο των Σισάρχων ή Φρούριο Σαντίρι,^[177] θέση "Σαντίρι", Δήμος Ανωγείων, Σίσαρχα Ρεθύμνου
• Ακρόπολη Σουλήνας^[178] & Σουλήνα ή Σουλίνα,^[179] Σουλία, Τοπική Κοινότητα Αγίας Γαλήνης, Δημοτική Ενότητα Λάμπης, Δήμος Αγίου Βασιλείου, Αγία Γαλήνη
• Ακρόπολη Σουλίας^[178] & Σουλία,^[180] Τοπική Κοινότητα Αγίας Γαλήνης, Δημοτική Ενότητα Λάμπης, Δήμος Αγίου Βασιλείου, Αγία Γαλήνη
• Ακρόπολη Σουλίνας & Σουλίνα,^[178] Σουλία, Τοπική Κοινότητα Αγίας Γαλήνης, Δημοτική Ενότητα Λάμπης, Δήμος Αγίου Βασιλείου, Αγία Γαλήνη
• Οχύρωμα στις Στέρνες Μουρί Ρεθύμνου,^[181] θέση Στέρνες Μουρί, κλασσικός οικισμός, Τοπική Κοινότητα Χώνου, Δημοτική Ενότητα Κουλουκώνα, Δήμος Μυλοποτάμου, Δροσιά Ρεθύμνου
• Ακρόπολη Συβρίτων^[157][158] & Σύβριτα,^[182] Σύβριτος, στις ρίζες του Ψηλορείτη, στη θέση των σημερινών χωριών Θρόνος Αμαρίου και Αγία Φωτεινή
• Ακρόπολη Συβρίτου^[157][158] & Σύβριτος,^[183] (οι κάτοικοι: «Συβρίτιοι»),^[27] θέση Θρόνος,^[184] στις ρίζες του Ψηλορείτη, στη θέση των σημερινών χωριών Θρόνος Αμαρίου και Αγία Φωτεινή
• Κάστρο της Συβρίτου, Επάνω Σύβριτος, Κάστελος^[184] Καλογέρου Ρεθύμνου και Σύβριτος Ρεθύμνου
• Ακρόπολη Τριπόδου & Τρίποδος,^[185] Τριπόδω Μυλοποτάμου, Άνω Τριπόδο Ρεθύμνου
• Συγκρότημα Τσουδερών,^[186][187] διοικητικό κέντρο, Τοπική Κοινότητα Σπηλίου, Δημοτική ενότητα Λάμπης, Δήμος Αγίου Βασιλείου, Σπήλι Ρεθύμνου
• Ακρόπολη Φαλάννας ή Ακρόπολη Φαλάννων & Φάλαννα ή Φαλάνναι,^[188] επίσης Κλασικό ιερό, οικοδομήματα και αγροικία,^[189] Τοπική Κοινότητα Αποστόλων, Δημοτική Ενότητα Σιβρίτου, Δήμος Αμαρίου, Γένη Αμαρίου & Βένη ή Βένι ή Βενί Αμαρίου
• Ακρόπολη Φαλανναίας & Φαλανναία,^[190] Φάλαννα, Δημοτική Ενότητα Σιβρίτου, Δήμος Αμαρίου, Γένη Αμαρίου & Βένη ή Βένι ή Βενί Αμαρίου
• Ακρόπολη Φοίνικος Λαμπαίων^[191][192] ή Ακρόπολη Φοίνικος Κρήτης & Φοίνιξ Λαμπαίων,^[193] Αρχαιολογικός Χώρος Φοινικιάς - Σούδα - Βουκελάρης, Τοπική Κοινότητα Σελλίων,^[194] Πλακιάς Αγίου Βασιλείου, Τοπική Κοινότητα Σελλίων, Δημοτική Ενότητα Φοίνικα, Δήμος Αγίου Βασιλείου, Πλακιάς Ρεθύμνου
• Οχύρωμα του Χάρακα Μοναστηρακίου Ρεθύμνου,^[195] θέση Χάρακας, μινωικός οικισμός, Τοπική Κοινότητα Μοναστηρακίου, Δημοτική Ενότητα Σιβρίτου, Δήμος Αμαρίου
• Ακρόπολη Ψυχίου Κρήτης & Ψυχίον,^[196] Ακρωτήριο Μέλισσα Αγίου Βασιλείου, Δήμος Αγίου Βασιλείου