Μάρπησσα Πάρου
25°14′55″E / 37.04417°N 25.24861°E
Η Μάρπησσα (μέχρι το 1926 Τσιπίδος[2]) είναι χωριό της Πάρου, κτισμένο σε λόφο στην ανατολική πλευρά του νησιού. Απέχει 19 χιλιόμετρα από την Παροικιά και βρίσκεται κοντά στα χωριά Μάρμαρα και Πρόδρομος.[3] Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 582 κατοίκους. Η Μάρπησσα έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός.
| Μάρπησσα | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα[1] |
| Περιφέρεια | Νοτίου Αιγαίου |
| Δήμος | Πάρου, Τοπική Κοινότητα Μαρπήσσης |
| Δημοτική Κοινότητα | Μαρπήσσας |
| Γεωγραφία | |
| Νομός | Κυκλάδων |
| Υψόμετρο | 65 μέτρα |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 740 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Τσιπίδος |
| Ταχ. κώδικας | 844 00 |
| Τηλ. κωδικός | 2284 |
Ιστορικά στοιχεία
Στις δυτικές πλαγιές του όρους Προφήτης Ηλίας, κοντά στην Μάρπησσα, βρίσκεται η σπηλιά των Δαιμόνων. Στην σπηλιά έχουν βρεθεί ευρήματα από την ύστερη νεολιθική περίοδο μέχρι την πρώιμη κυκλαδική περίοδο, που αντιστοιχεί περίπου στην πέμπτη με την τρίτη χιλιετία π.Χ., καθώς και ευρήματα από την ύστερη κυκλαδική περίοδο και τους μυκηναϊκούς χρόνους. Τα ευρήματα περιλαμβάνουν κεραμική, κυρίως κωνικά κύπελλα, όστρακα, κόκκαλα ζώων και ίχνη πυράς.[4]
Κοντά στην Μάρπησσα βρίσκεται ο λόφος Κέφαλος στην κορυφή του οποίου κτίστηκε από τους Βενετούς κάστρο, το τρίτο στο νησί μετά από αυτή στην Παροικιά και στη Νάουσα. Το κάστρο με βάση τα αρχαιολογικά δεδομένα άρχισε να κτίζεται στα τέλη του 13ου αιώνα. Το κάστρο ήταν έτοιμο στις αρχές του 15ού αιώνα, όταν αναφέρεται από τον Κριστόφορο Μπουοντελμόντι (1415-1420). Επίσης, η κτητορική επιγραφή του ναού του Ευαγγελισμού αναφέρει ως έτος κατασκευής το 1410. Το κάστρο επεκτάθηκε περί το 1500 από τον Νικολό Α΄ Σομμαρίπα, ο οποίος και μετέφερε την έδρα του νησιού από την Παροικιά στον Κέφαλο. Ο Μπαρμπαρόσα πολιόρκησε και κατέκτησε το κάστρο το 1537.[5]
Η Μάρπησσα φαίνεται ότι άρχισε να αναπτύσσεται στο δεύτερο μισό του 16ου αιώνα,[5] με τη δημιουργία ενός οικισμού με οχυρωματικό χαρακτήρα.[6] Πιθανόν η Μάρπησσα, τα Μάρμαρα και ο Πρόδρομος δημιουργήθηκαν από κατοίκους του κάστρου στον Κέφαλο και κοντινών μετοχιών. Η Μάρπησσα και τα Μάρμαρα αναφέρονται στις οθωμανικές πηγές των αρχών του 17ου αιώνα.[5]
Η Μάρπησσα ορίστηκε έδρα του δήμου Μαρπήσσης το 1835, και παρέμεινε έδρα του μέχρι το 1856, και μετά ξανά πάλι από το 1865 μέχρι το 1912, όταν και ο δήμος καταργήθηκε και η Μάρπησσα ορίστηκε έδρα ομώνυμης κοινότητας. Η κοινότητα καταργήθηκε το 1997, με το πρόγραμμα Καποδίστριας, και εντάχθηκε στον δήμο Πάρου.[7]
Αξιοθέατα
Η Μάρπησσα έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός, με πολλά σπίτια του χωριού να χρονολογούνται από τον 17ο και τον 18ο αιώνα. Στην κεντρική πλατεία του χωριού βρίσκονται τέσσερις ανεμόμυλοι.[8] Στο χωριό λειτουργεί το Μουσείο Γλυπτών Περαντινού και λαογραφικό μουσείο.[9] Στον λόφο Κάστελλο, στη θέση του ερειπωμένου κάστρου σήμερα βρίσκεται η μονή του Αγίου Αντωνίου.
Έθιμα
Κάθε καλοκαίρι γίνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις σε παραδοσιακά σπίτια , ποικίλες εκθέσεις αλλά και μαθήματα πλεξίματος
Κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας στη Μάρπησσα γίνεται αναπαράσταση των Παθών του Χριστού.[10][11]