Μανουέλ Σελάγια

Γεννήθηκε στο Κατακάμας του Ολάντσο στις 20 Σεπτεμβρίου του 1952. Το πλήρες όνομά του είναι Μανουέλ Σελάγια Μοράλες. Είναι επίσης γνωστός με το όνομα Mel Zelaya. Είναι νυμφευμένος με την Xiomara de Zelaya.

Έγινε μέλος του Φιλελεύθερου Κόμματος της Ονδούρας το 1970. Το κόμμα του (PLH) κέρδισε τις εκλογές του Νοεμβρίου του 2005 και ο ίδιος επικράτησε του υποψηφίου του Εθνικού Κόμματος της Ονδούρας, (PNH) Πορφίριο Πέπε Λόμπο. Ορκίστηκε Πρόεδρος στις 27 Ιανουαρίου του 2006. Το 2007 η κυβέρνησή του διέταξε τα ΜΜΕ να μεταδίδουν προπαγάνδα υπέρ της κυβέρνησης επί δίωρο σε καθημερινή βάση.^[6]

Τον Ιούνιο του 2009 μέσω συνταγματικής αναθεώρησης προσπάθησε να πετύχει την επανεκλογή του με αποτέλεσμα ο στρατός να επέμβει και να τον συλλάβει οδηγώντας τον σε άγνωστη τοποθεσία και δημιουργώντας παράλληλα κενό εξουσίας. Είχε προηγηθεί η παύση του αρχηγού των ενόπλων δυνάμεων από τον ίδιο τον πρόεδρο επειδή διαφωνούσε με την επικείμενη συνταγματική αλλαγή. Διαφωνία είχαν εκφράσει και τα δικαστήρια της χώρας, τα οποία είχαν θεωρήσει παράνομη την συνταγματική μεταβολή.

Μετά την σύλληψή του, ο Σελάγια οδηγήθηκε σε στρατιωτική βάση και έπειτα στην Κόστα Ρίκα ζητώντας άσυλο ενώ παράλληλα η βουλή, στην οποία το κόμμα του δεν ελέγχει την πλειοψηφία, αποφάσισε να δεχτεί ως γνήσια μια επιστολή παραίτησης του Σελάγια, την οποία ο ίδιος δεν αναγνωρίζει. Εκτός από τις καταγγελίες του Σελάγια, ο πρέσβης της Βενεζουέλας κατήγγειλε την απαγωγή από τον στρατό των πρέσβεων της Κούβας, της Βενεζουέλας και της Νικαράγουας. Την θέση του Σελάγια αναπληρώνει σύμφωνα με το σύνταγμα ο πρόεδρος του Κογκρέσου της Ονδούρας, Ρομπέρτο Μικελέτι^[7].

Λίγο μετά την ανατροπή του, ο Σελάγια μίλησε στα μέσα ενημέρωσης από το Σαν Χοσέ της Κόστα Ρίκα, όπου εξορίστηκε και περιέγραψε τα γεγονότα ως "πραξικόπημα" και "απαγωγή". Όπως δήλωσε, στρατιώτες τον έσπρωξαν από το κρεβάτι του, βιαιοπράγησαν εναντίον των φρουρών του και τον πήραν από το σπίτι με τις πιτζάμες.^[8] Το Εθνικό Κογκρέσο αποδέχθηκε φερόμενη επιστολή παραίτησης του Σελάγια, την οποία ο ίδιος αρνήθηκε ότι είχε συντάξει.^[9]Ο πρόεδρος του Κογκρέσου Ρομπέρτο Μικελέτι ανέλαβε προσωρινά την προεδρία^[10].

Όλα τα λατινοαμερικάνικα κράτη, όπως επίσης και οι ΗΠΑ, η Ισπανία και πολλά άλλα καταδίκασαν τα γεγονότα και χαρακτήρισαν αντιδημοκρατική την ανατροπή του Σελάγια. Οι περισσότερες χώρες έκαναν λόγο για πραξικόπημα, ενώ ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα δήλωσε ότι οι ΗΠΑ θεωρούσαν ότι παρέμενε πρόεδρος ο Σελάγια.^[11] Καμία χώρα δεν αναγνώρισε την νέα κυβέρνηση, παρά μόνο η ίδια η Ονδούρα. Μια αντιπολιτευόμενη οργάνωση της Βενεζουέλας, η UnoAmerica (Ένωση των Δημοκρατικών Αμερικανικών Οργανισμών) αναγνώρισε την κυβέρνηση του Μικελέτι. ^[12] Τα Ηνωμένα Έθνη ενέκριναν μονοσέλιδο ψήφισμα, στο οποίο καταδικάζεται η ανατροπή του Σελάγια ως πραξικόπημα και με το οποίο απαιτείται η άμεση και χωρίς όρους αποκατάστασή του στην προεδρία.^[13] Στο ίδιο ψήφισμα καλούνται όλα τα κράτη μέλη να μην αναγνωρίσουν καμία κυβέρνηση στην Ονδούρα ως νόμιμη παρά μόνο την ανατραπείσα του Σελάγια.^[14]

Ο Σελάγια ενώ είχε δηλώσει ότι θα επέστρεφε στη χώρα του στις 2 Ιουλίου αποφάσισε να καθυστερήσει την επιστροφή του^[15] έπειτα από την απόφαση του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών να δοθεί προθεσμία 72 ωρών στην κυβέρνηση που ανέλαβε έπειτα από το πραξικόπημα για να αποκαταστήσει την ανατραπείσα κυβέρνηση, ειδάλλως η Ονδούρα θα εκδιωχθεί από τον οργανισμό^[16]. Ο ανατραπείς πρόεδρος, μιλώντας στη Νέα Υόρκη για πρώτη φορά δήλωσε ότι δεν θα επεδίωκε νέα προεδρική θητεία και ότι θα εξαντλούσε απλώς τη θητεία του στις 27 Ιανουαρίου του 2010^[17]

Ο γενικός εισαγγελέας της Ονδούρας είχε δηλώσει ότι αν επέστρεφε ο Σελάγια θα συλλαμβανόταν αμέσως, καθώς κατηγορείται για 18 αδικήματα, μεταξύ των οποίων κατάχρηση εξουσίας και προδοσία.^[18] Ο ΓΓ του OAS, Χοσέ Μιγκέλ Ινσούλσα, μετέβη στην Ονδούρα στις 4 Ιουλίου ζητώντας την αποκατάσταση του Σελάγια την προεδρία.^[19] Η προσωρινή κυβέρνηση αρνήθηκε το αίτημα, με αποτέλεσμα να ανασταλεί η συμμετοχή της Ονδούρας στον Οργανισμό Αμερικανικών Κρατών (ΟΑS), στις 4 Ιουλίου.^[20]

Στις 5 Ιουλίου ο Σελάγια, συνοδευόμενος από αρκετούς πρεσβευτές και από τον πρόεδρο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, αναχώρησε από το αεροδρόμιο Ντάλλες της Ουάσιγκτον με αεροσκάφος που του παραχώρησε η Βενεζουέλα, ελπίζοντας να προσγειωθεί στην πρωτεύουσα της Ονδούρας.^[21][22]

Ωστόσο, το αεροσκάφος που μετέφερε τον Σελάγια εμποδίστηκε από το να προσγειωθεί από την πολεμική αεροπορία της χώρας.^[23] Σύμφωνα με τον Σελάγια, ο στρατός παρεμπόδισε την προσγείωση, τοποθετώντας εμπόδια στον διάδρομο προσγείωσης. Αυτό επιβεβαιώθηκε από εικόνες με άρματα στη μέση του διαδρόμου προσγείωσης, οι οποίες μεταδόθηκαν από το CNN. Έπειτα από στάση στη Μανάγουα, όπου συναντήθηκε με τον πρόεδρο Ορτέγα, ο Σελάγια προσγειώθηκε τελικά στο Σαν Σαλβαδόρ, από όπου παραχώρησε συνέντευξη Τύπου από κοινού με τους προέδρους του Ελ Σαλβαδόρ, του Ισημερινού, της Αργεντινής και της Παραγουάης, καθώς επίσης και από τους αρχηγούς του OAS και της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών.^[24] Στην περιοχή κοντά στο αεροδρόμιο έγινε διαδήλωση διαμαρτυρίας από τους οπαδούς του Σελάγια, παρά τα μέτρα ασφαλείας. Τουλάχιστον δύο άνθρωποι σκοτώθηκαν και αρκετοί ακόμα τραυματίστηκαν στις συμπλοκές των διαδηλωτών με τις δυνάμεις ασφαλείας. ^[25][26]

Επιστροφή στην Ονδούρα

Στις 21 Σεπτεμβρίου 2009 ο Σελάγια και η σύζυγός του έφτασαν στην πρεσβεία της Βραζιλίας στην Τεγουσιγάλπα. Ο ίδιος ο ανατραπείς πρόεδρος αρνήθηκε να αναφέρει το όνομα της χώρας από την οποία εισήλθε στην Ονδούρα. Τον υποδέχθηκαν χιλιάδες υποστηρικτές του κραυγάζοντας συνθήματα γύρω από την πρεσβεία.

Αρχικά ο επικεφαλής της προσωρινής κυβέρνησης Μικελέτι αρνήθηκε την επιστροφή του Σελάγια, τελικά όμως παραδέχθηκε ότι ο ανατραπείς ηγέτης είχε επιστρέψει και η κυβέρνηση επέβαλε απαγόρευση της κυκλοφορίας, ζητώντας παράλληλα από την κυβέρνηση της Βραζιλίας να της παραδώσει τον Σελάγια. Παράλληλα ανεστάλησαν όλες οι πτήσεις προς την Τεγουσιγάλπα.^{[27] [28]}Ο πρόεδρος της Κόστα-Ρίκα Όσκαρ Άριας και η Αμερικανίδα υπουργός εξωτερικών, Χίλαρι Κλίντον κάλεσαν και τις δύο πλευρές να προσέλθουν στο τραπέζι του διαλόγου και να βρουν μια λύση με ειρηνικά μέσα.^[29] Στο μεταξύ ο Σελάγια κατήγγειλε ότι υπέστη βασανιστήρια από "Ισραηλινούς μισθοφόρους".^[30]Στις 27 Σεπτεμβρίου η ντε φάκτο κυβέρνηση της Ονδούρας έδωσε στη Βραζιλία διορία 10 ημερών να αποφασίσει για την τύχη του Σελάγια, ο οποίος βρήκε καταφύγιο στην πρεσβεία της Βραζιλίας. Ο πρόεδρος Λούλα ντα Σίλβα της Βραζιλίας δήλωσε ότι θα αψηφούσε το τελεσίγραφο και απαίτησε συγνώμη. Στο κτήριο της πρεσβείας εστάλησαν εκατοντάδες στρατιώτες, οι οποίοι το περικύκλωσαν και ταυτόχρονα συνεχίστηκαν οι διαδηλώσεις εναντίον της ανατροπής του Σελάγια.^[31]

Συμφωνία 2009

Στις 29 Οκτωβρίου του 2009 ο Σελάγια και ο Μικελέτι υπέγραψαν συμφωνία για τον τερματισμό της κρίσης. Οι ΗΠΑ εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για την εξέλιξη. ^[32] Με βάση τη συμφωνία, η οποία ανακοινώθηκε από τον ίδιο τον Σελάγια μία ημέρα πριν, ^[33] προβλεπόταν μεταξύ άλλων η επιστροφή του Σελάγια στην εξουσία.

Όταν ο Μικελέτι ανακοίνωσε το σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας χωρίς τον Σελάγια, ο τελευταίος κήρυξε τη συμφωνία "νεκρή" το πρωί της 6ης Νοεμβρίου.^[34] Οι εκλογές διεξήχθησαν κανονικά το Νοέμβριο και πρόεδρος εξελέγη ο Πορφίριο Λόμπο.

Λίγο πριν την ορκωμοσία του, τον Ιανουάριο του 2010 ο νέος πρόεδρος, Πορφίριο Λόμπο δήλωσε ότι είχε συμφωνήσει με την Δομινικανή Δημοκρατία και τα πολιτικά κόμματα της Ονδούρας ο έκπτωτος πρόεδρος Σελάγια να ζήσει την υπόλοιπη ζωή του σε εξορία στον Άγιο Δομίνικο μαζί με την οικογένειά του^[35].

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Manuel Zelaya στο Wikimedia Commons