Νεκτάριος Ταβερναράκης
Ο Νεκτάριος Ταβερναράκης (Ηράκλειο, 2 Μαΐου 1967) είναι διακεκριμένος Έλληνας βιολόγος και πανεπιστημιακός, καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης και πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), ο οποίος έχει βραβευτεί με το ακαδημαϊκό αριστείο Ιατρικής και Βιολογίας του Ιδρύματος Μποδοσάκη.[29][33]
| Νεκτάριος Ταβερναράκης | |
|---|---|
 Ο καθηγητής Ν. Ταβερναράκης το 2020 | |
| Γέννηση | 02 Μαΐου 1967 Ηράκλειο Κρήτης |
| Εθνικότητα | Έλληνας  |
| Υπηκοότητα | Ελλάδα |
| Σπουδές | Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Πτυχίο, 1989) Πανεπιστήμιο Κρήτης (Διδακτορικό Δίπλωμα, 1995) |
| Γνωστός για | Γήρανση,[1][2] Κυτταρικός Θάνατος (Νέκρωση),[3][4], Μνήμη και Μάθηση,[5][6] Νευροεκφυλισμός[7][8] |
| Βραβεύσεις | Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου και της Εκτελεστικής Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας (European Institute of Innovation and Technology, EIT).[9] Διακεκριμένο Μέλος του Αμερικανικού Οργανισμού για την Προώθηση της Επιστήμης (AAAS).[10] Αντιπρόεδρος του Επιστημονικού Συμβούλιου του Ευρωπαϊκού Συμβούλιου Έρευνας (ERC).[11] Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου και της Εκτελεστικής Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας (EIT).[12] Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.[13] Μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών (EurASc).[14] Μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών της Γερμανίας-Leopoldina.[15] Μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών (EASA).[16] Μέλος του Επιστημονικού Συμβούλιου του Ευρωπαϊκού Συμβούλιου Έρευνας (ERC).[17] Μέλος της Βασιλικής Εταιρείας Βιολογίας (FRSB), Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο[18] Μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας (Academia Europaea).[19] Μέλος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Μοριακής Βιολογίας (EMBO).[20] Επιχορήγηση (δυο φορές) για Προχωρημένους Ερευνητές από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ERC).[21][22] Επιχορήγηση για την Προώθηση της Καινοτομίας (Proof of Concept Grant) από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ERC).[23] Βραβείο Έρευνας Friedrich Wilhelm Bessel του Ιδρύματος Alexander von Humboldt της Γερμανίας.[24] Αρεταίειο Βραβείο Ιατροβιολογικών Επιστημών της Ακαδημίας Αθηνών.[25] Ερευνητικό Βραβείο Galien Scientific Research Award.[26] Διεθνές Επιστημονικό Βραβείο Helmholtz International Fellow Award.[27] Βραβείο Νέου Ερευνητή του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Μοριακής Βιολογίας (EMBO).[28] Αριστείο του Ιδρύματος Μποδοσάκη.[29] Ακαδημαϊκό Βραβείο Ιατρικής και Βιολογίας του Ιδρύματος Μποδοσάκη.[30] Ακαδημαϊκό Βραβείο Επιστημονικής Αριστείας του Εμπειρίκειου Ιδρύματος.[31] Τιμητικό Βραβείο Education Business Award.[32] |
| Ιστοσελίδα | |
| https://tavernarakislab.gr/nektarios/nektarios_tavernarakis.html | |
| Επιστημονική σταδιοδρομία | |
| Ερευνητικός τομέας | Βιολογία, Γενετική, Φυσιολογία |
| Ιδιότητα | γενετιστής, μοριακός βιολόγος, νευροεπιστήμονας και βιολόγος |
| δεδομένα () | |
Είναι πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου και της εκτελεστικής επιτροπής του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας (European Institute of Innovation and Technology, EIT),[9] και αντιπρόεδρος του επιστημονικού συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (ERC).[11] Υπήρξε ο ιδρυτής και πρώτος διευθυντής του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών στη Βιοπληροφορική της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, και έχει διατελέσει και διευθυντής του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ).
Θεωρείται ως ένας από τους πιο δραστήριους Έλληνες ερευνητές της ημεδαπής[34][35][36], έχει δημοσιεύσει περισσότερες από 260 επιστημονικές εργασίες[37] και το ερευνητικό του έργο τυγχάνει ευρείας απήχησης με περισσότερες από 68.000 αναφορές και δείκτη αναγνώρισης, h-index, 102.[38]
Πρώτα χρόνια
Ο Ταβερναράκης γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Μεγάλη Βρύση, χωριό του Δήμου Γόρτυνας, περίπου 30 χλμ νότια του Ηρακλείου και αποφοίτησε με άριστα από το 1ο Λύκειο Ηρακλείου (Καπετανάκειο).
Σπουδές και σταδιοδρομία
Είναι απόφοιτος του Τμήματος Βιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου (με άριστα το 1989), και έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα στη Μοριακή Γενετική από το Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης το 1995, έχοντας τιμηθεί με το βραβείο καλύτερης διδακτορικής διατριβής. Στη συνέχεια εργάστηκε στο Πανεπιστήμιο Rutgers των Ηνωμένων Πολιτειών, πριν επιστρέψει το 2002, σε θέση ερευνητή στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας.
Το 2010 εκλέχθηκε τακτικός καθηγητής σε διακεκριμένη θέση αριστείας, στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης και το 2013 ορίστηκε Διευθυντής του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας. Το 2016 εκλέχθηκε Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου και Διευθυντής της Κεντρικής Διεύθυνσης του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας.
Ερευνητικό έργο και επιτεύγματα
Η ερευνητική του δραστηριότητα εστιάζεται κυρίως στην κατανόηση των μηχανισμών της Γήρανσης, της Νέκρωσης, του Νευροεκφυλισμού, καθώς και των μηχανισμών Μνήμης και Μάθησης. Μελέτες του έχουν δημοσιευτεί σε κορυφαία διεθνή επιστημονικά περιοδικά υψηλής απήχησης και σε βιβλία.[39][40] Στα πλαίσια της διδακτορικής του διατριβής μελέτησε την έκφραση και τον μηχανισμό λειτουργίας κομβικών μεταγραφικών ενεργοποιητών στο σακχαρομύκητα Saccharomyces cerevisiae. Η μελέτη αυτή αποκάλυψε ειδικούς μηχανισμούς ρύθμισης των ενεργοποιητών αυτών σε συνθήκες έλλειψης θρεπτικών, καθώς και το ρόλο του DNA στον καθορισμό των αλληλεπιδράσεων μεταξύ μεταγραφικών παραγόντων και συμπαραγόντων.[41] Ανάμεσα στα σημαντικότερα επιστημονικά επιτεύγματα της ερευνητικής του ομάδας συγκαταλέγονται η αποκάλυψη εξελιγμένων μοριακών μηχανισμών ρύθμισης του αριθμού των μιτοχονδρίων του κυττάρου,[42][43] καθώς και της σύνδεσης της μιτοχονδριακής ενεργειακής ομοιόστασης[44] και της διαδικασίας της πρωτεΐνοσυνθεσης με τη γήρανση.[45][46] Οι μελέτες αυτές ανέδειξαν κεντρικά σηματοδοτικά μονοπάτια που συντονίζουν τις κυτταρικές διεργασίες βιογένεσης και καταστροφής των μιτοχονδρίων (μιτοφαγία), καθορίζοντας το μιτοχονδριακό περιεχόμενο των κυττάρων σε συνθήκες στρες.[47][48][49]
Ανέπτυξε καινοτόμα πειραματικά μοντέλα θερμοπληξίας και ταυτοποίησε μηχανισμούς προστασίας των νευρικών κυττάρων από κυτταροτοξικές προσβολές και νευροεκφυλισμό.[7] Επίσης, ανάδειξε το ρόλο της αυτοφαγίας,[50] της λυσοσωματικής βιογένεσης και λειτουργίας,[51][52] της ομοιόστασης του ασβεστίου,[53] της ενδοκυττάρωσης και της ενδοκυτταρικής διακίνησης,[54] στο νευροεκφυλισμό και στο νεκρωτικό κυτταρικό θάνατο. Ήταν ο πρώτος που ταυτοποίησε πρωτεολυτικά ένζυμα που ρυθμίζουν την κυτταρική καταστροφή κατά τον νευροεκφυλισμό.[3]
Ανέπτυξε καινοτόμες μεθόδους παρεμβολής μέσω δίκλωνου RNA (RNAi) που επιτρέπουν την αποτελεσματική σίγαση γονιδίων σε νευρώνες,[55] και απομόνωσε ειδικά ιοντικά κανάλια που συμμετέχουν στην ρύθμιση της συμπεριφοράς μέσω ντοπαμινεργικής σηματοδότησης, στη συνειρμική εκμάθηση,[5][56] στην ιδιοδεκτικότητα και τη συντονισμένη κίνηση.[57] Η ομάδα του στο ΙΜΒΒ αποκάλυψε πρώτη το ρόλο και τους μηχανισμούς έλεγχου της αυτοφαγίας στη ρύθμιση της πλαστικότητας του νευρικού συστήματος και της συμπεριφοράς κάτω από συνθήκες νηστείας και στρες.[58][59] Ανέδειξε επίσης την πυρηνοφαγία (επιλεκτική στόχευση και αποικοδόμηση πυρηνικών συστατικών μέσω αυτοφαγίας), ως μηχανισμό διαφύλαξης της ακεραιότητας και της λειτουργίας του πυρήνα, και αποκάλυψε το ρόλο της στη ρύθμιση της σωματικής καθώς και της αναπαραγωγικής γήρανσης.[60][61]
Επιλεγμένες διακρίσεις
- Τον Ιούνιο του 2023 ο Νεκτάριος Ταβερναράκης εκλέχθηκε Μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών (EurASc).[14]
- Τον Μάρτιο του 2022 εκλέχθηκε Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου και της Εκτελεστικής Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας (European Institute of Innovation and Technology, EIT).[9]
- Τον Ιούλιο του 2020 εκλέχθηκε Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου και της Εκτελεστικής Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας (European Institute of Innovation and Technology, EIT),[12] και τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς, Αντιπρόεδρος του Επιστημονικού Συμβούλιου του Ευρωπαϊκού Συμβούλιου Έρευνας (ERC).[11]
- Τον Νοέμβριο του 2020 εκλέγεται Διακεκριμένο Μέλος (Fellow) του Αμερικανικού Οργανισμού για την Προώθηση της Επιστήμης (American Association for the Advancement of Science, AAAS).[10]
- Τον Ιούνιο του 2019 εκλέχθηκε αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών στην Έδρα της Νευροβιολογίας-Βιολογίας της Γήρανσης,[13] και τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς, μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών της Γερμανίας-Leopoldina.[15]
- Το 2018 εκλέχθηκε μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών (EASA).[16]
- Το 2014 εκλέχθηκε μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών (Academia Europaea)[19] και την ίδια χρονιά βραβεύθηκε με το Αρεταίειο Βραβείο Ιατροβιολογικών Επιστημών της Ακαδημίας Αθηνών.[25]
- Το 2016 εκλέχθηκε μέλος του Επιστημονικού Συμβούλιου του Ευρωπαϊκού Συμβούλιου Έρευνας (ERC).[17]
- Το 2009 εκλέχθηκε μέλος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Μοριακής Βιολογίας (EMBO),[20]
Είναι ο πρώτος Έλληνας επιστήμονας που πέτυχε να επιχορηγηθεί δυο φορές (το 2008 και το 2016) από το εξαιρετικά ανταγωνιστικό πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (ERC) για Εξέχοντες Ερευνητές (Advanced Investigator Grant),[21][62] και από το πρόγραμμα για την Προώθηση της Καινοτομίας (Proof of Concept Grant) του ERC (το 2016).[23] Έχει τιμηθεί με το Βραβείο Έρευνας Φρίντριχ Βίλχελμ Μπέσελ του Ιδρύματος Αλεξάντερ φον Χούμπολτ της Γερμανίας,[24] με το Βραβείο Νέου Ερευνητή του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Μοριακής Βιολογίας (EMBO),[28] με το Ερευνητικό Βραβείο Galien Scientific Research Award,[26] με το Διεθνές Επιστημονικό Βραβείο Helmholtz International Fellow Award,[27] με το Ακαδημαϊκό Βραβείο Επιστημονικής Αριστείας του Εμπειρίκειου Ιδρύματος,[31] με το Τιμητικό Βραβείο Education Business Award,[63] και με το Βραβείο Ερευνητικής Αριστείας του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας.
Έχει επίσης τιμηθεί με το Αριστείο για τις Ιατροβιολογικές Επιστήμες,[29] και το Ακαδημαϊκό Βραβείο Ιατρικής και Βιολογίας,[30] του Ιδρύματος Μποδοσάκη, τα οποία αποτελούν δυο από τα υψηλότερου κύρους βραβεία για Έλληνες επιστήμονες, στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Είναι μάλιστα ο μοναδικός Έλληνας επιστήμονας που έχει τιμηθεί και με τις δυο αυτές εξέχουσες επιστημονικές διακρίσεις.
Μέχρι τον Ιούνιο του 2024, ο Νεκτάριος Ταβερναράκης έχει δημοσιεύσει πάνω από 260 επιστημονικές εργασίες[64], πολλές από τις οποίες στα πιο έγκριτα διεθνή επιστημονικά περιοδικά, όπως το Nature. Το συνολικό ερευνητικό του έργο τυγχάνει ευρείας διεθνούς απήχησης με περισσότερες από 68.000 αναφορές, ενώ έχει δείκτη αναγνώρισης, h-index, 102.[65]
Προσωπική ζωή
Ο Νεκτάριος Ταβερναράκης είναι παντρεμένος και πατέρας δύο κορών.
Είναι αδειούχος ραδιοερασιτέχνης και δραστηριοποιείται κυρίως στις μπάντες ραδιοσυχνοτήτων VHF, UHF και SHF. Το διακριτικό κλήσης του είναι SV9IOR.[66][67]