Νοβιτσόκ
Το Νοβιτσόκ (ρωσικά: Новичо́к, "νεοφερμένος"[1], επίσης γνωστό ως παράγοντας Α[2]) είναι μια ομάδα επτά δυαδικών χημικών όπλων, τα οποία ανέπτυξε το κρατικό χημικό ερευνητικό ινστιτούτο ΓκοσΝΙΙΟΧΤ στην Σοβιετική Ένωση και στη Ρωσία από το 1971 έως το 1993.[3][4][5] Σε κανονικές συνθήκες, ορισμένες ουσίες νοβιτσόκ είναι στερεές, ενώ άλλες είναι υγρές. Πιστεύεται ότι η διασπορά των στερεών ουσιών είναι δυνατή με εξαιρετικά λεπτή σκόνη.[6]
| Παραλλαγή Α-234 του Νοβιτσόκ | |
|---|---|
 | |
 | |
| Γενικά | |
| Χημικά αναγνωριστικά | |
| Φυσικές ιδιότητες | |
| Χημικές ιδιότητες | |
| Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα αφορούν υλικά υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (25°C, 100 kPa). |
Ρώσοι επιστήμονες που ανέπτυξαν τις νευρικές ουσίες υποστηρίζουν ότι είναι οι πιο θανατηφόρες που έχουν δημιουργηθεί. Μερικές παραλλαγές είναι πέντε με οκτώ φορές πιο ισχυρές από το αγγλικό/αμερικάνικο παράγοντα VX (γνωστό ως παράγοντας V από το venomous),[7][8] ενώ άλλες είναι και δέκα φορές πιο ισχυρές από το γερμανικό σομάν (γνωστό ως παράγοντας G από το german).[2][9] Εκτός από τη Ρωσία, "αρκετά κράτη μέλη του ΝΑΤΟ"[10] και το Ιράν παράγουν τις ουσίες αυτές.[11] Τον Νοέμβριο του 2019, τέσσερις από τις παραλλαγές του νοβιτσόκ (Α-230, Α-232, Α-234, Α-242) προστέθηκαν στο Πρόγραμμα 1 του Οργανισμού για την Απαγόρευση Χρήσης των Χημικών Όπλων (ΟΑΧΟ).[12]
Στον 21ο αιώνα, οι ουσίες νοβιτσόκ έγιναν ευρέως γνωστές αφού χρησιμοποιήθηκαν για να δηλητηριάσουν αντιπάλους του ρωσικού καθεστώτος, συμπεριλαμβανομένων των Σκριπάλ και δύο άλλων στο Έιμσμπιουρι του Ηνωμένου Βασιλείου (2018) και του Αλεξέι Ναβάλνι (2020).
Αντιμετώπιση της δηλητηρίασης
Το γενικό πρωτόκολλο θεραπείας από τη δηλητηρίαση από τους νευρικούς παράγοντες περιλαμβάνει τόσο τις φαρμακολογικές όσο και τις μη φαρμακολογικές προσεγγίσεις. Ανάμεσα στις μη φαρμακολογικές προσεγγίσεις περιλαμβάνονται η παροχή οξυγόνου, η ανάνηψη και η απολύμανση. Η φαρμακολογική θεραπεία της δηλητηρίασης από νευρικούς παράγοντες περιλαμβάνει: (1) την εφαρμογή ενός αντιχολινεργικού φαρμάκου (κυρίως ατροπίνης) (2) τη χορήγηση ενός αντισπασμωδικού παράγοντα (συνήθως διαζεπάμη ή avizafone) και (3) τη χρήση αντιδραστηρίων επανενεργοποίησης που αντιπροσωπεύονται από αντιδραστήρια AChE (που ονομάζονται οξίμες). Εκτός από τη συμπτωματική θεραπεία, ένας εναλλακτικός τρόπος αντιμετώπισης της δηλητηρίασης από τον παράγοντα Α μπορεί να περιλαμβάνει τους βιοδιαχωριστές, καθώς απενεργοποιούν επιλεκτικά τους μη δεσμευμένους παράγοντες Α στην κυκλοφορία του αίματος.[2]