Πολωνία

Η προέλευση του ονόματος «Πολωνία» προέρχεται από τη Δυτική Σλαβική φυλή των Πολανών (Polanie) που κατοίκησαν τη λεκάνη του ποταμού Βάρτα, στην ιστορική περιοχή της Μεγάλης Πολωνίας, ξεκινώντας από τον 6ο αιώνα^[24]. Η προέλευση του ονόματος Polanie προέρχεται από την πρώιμη σλαβική λέξη "pole" (χωράφι). Σε μερικές γλώσσες, όπως στα ουγγρικά, τα λιθουανικά, τα περσικά και τα τουρκικά, το εξωνύμιο για την Πολωνία είναι Λεχίτες (Lechici), που προέρχεται από το όνομα ενός ημιθρυλικού άρχοντα των Πολανών, του Λεχ Α΄.

Μορφολογία

Η Πολωνία είναι πεδινή κυρίως χώρα, το οποίο μαρτυρά και η σλαβική ονομασία της χώρας (polska). Το πολωνικό ανάγλυφο παρουσιάζει τρεις μορφές: Τη μεγάλη Πολωνική πεδιάδα που καταλαμβάνει το μεγαλύτερο τμήμα της χώρας, τα κυματοειδή υψίπεδα στο βόρειο τμήμα, της Πομερανίας στα δυτικά και της Μαζουρίας στα ανατολικά, και τη λοφώδη περιοχή, που βρίσκεται νότια της πεδιάδας και ανυψώνεται προς τη ζώνη στα νότια σύνορα της Πολωνίας με την Τσεχία και τη Σλοβακία. Στην τελευταία αυτή περιοχή υψώνονται οι κορυφές των Δυτικών Καρπαθίων στα ΝΑ (όρη Τάτρα, υψ. 2.655 μ. και Μπεσκίντε, υψ. 1.725 μ.) και των Σουδητικών ορέων (υψ. 1.602 μ.) στα ΝΔ.

Κλίμα

Το κλίμα είναι ήπιο ηπειρωτικό εξαιτίας των δυτικών ωκεάνιων ανέμων που επικρατούν. Προς Α γίνεται περισσότερο ηπειρωτικό. Επικρατούν δυτικά ρεύματα υγρού και θερμού αέρα. Η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι 8 °C, ενώ οι μεγαλύτερες βροχοπτώσεις σημειώνονται το καλοκαίρι.

Στο χώρο, περίπου, της σημερινής Πολωνίας σημειώνονταν από τα πρώτα μεταχριστιανικά χρόνια εισβολές διάφορων λαών. Από τα τέλη του 5ου αι. και τις αρχές του 6ου σλαβικά κυρίως φύλα εγκαταστάθηκαν στα βαθύπεδα του Βιστούλα και του Όντερ και δημιούργησαν τις πρώτες οργανωμένες κοινωνίες. Από τον 9ο αι. σχηματίστηκε μια μορφή κράτους, που οριστικοποιήθηκε όμως μόνο στις τελευταίες δεκαετίες του 10ου αι., υπό την ηγεμονία του Μιέσκο Α' της Πολωνίας, που έγινε ιδρυτής της δυναστείας των Πιάστ.

Στα χρόνια της βασιλείας του Μιέσκο (960-992) το πολωνικό κράτος επεκτάθηκε στη Σιλεσία και στην Πομερανία και οι κάτοικοι εκχριστιανίστηκαν (Βάπτισμα της Πολωνίας). Ο γιος και διάδοχός του Βολέσλαος Α΄ ο Ανδρείος (992-1025) κατάφερε να του αναγνωριστεί ο τίτλος του βασιλιά από τον αυτοκράτορα της Γερμανικής Αυτοκρατορίας και επέκτεινε την κυριαρχία του. Με τους συνεχείς πολέμους όμως και κυρίως τις καταπιεστικές επιδρομές των Τευτόνων Ιπποτών, το κράτος εξασθένησε και βαθμιαία χωρίστηκε σε μικρά δουκάτα. Το 1333 ο Καζιμίρ Γ' ο Μέγας (1333-1370), από τη δυναστεία των Πιαστ, κατάφερε να ενώσει και πάλι το κράτος, να το επεκτείνει και να δημιουργήσει στους Πολωνούς το αίσθημα της εθνικής συνείδησης. Σε αυτόν οφείλεται και η ίδρυση του πανεπιστημίου της Κρακοβίας (1364). Τον Καζιμίρ διαδέχτηκε στον θρόνο ο Λουδοβίκος Α΄ ο Μέγας και αυτόν η κόρη του Εδβίγη, η οποία, μετά τον γάμο της με τον ηγεμόνα των Λιθουανών Γιογκάιλα, πέτυχε την ένωση του πολωνικού με το λιθουανικό βασίλειο. Ο Λαδίσλαος Β΄ Γιαγκελόν, όπως ονομάστηκε ως βασιλιάς της Πολωνίας, κατατρόπωσε στη μάχη του Γκρούνβαλντ το 1410 τους Τεύτονες Ιππότες και επέκτεινε το κράτος του προς τα ανατολικά.

Μετά το θάνατο του Λαδίσλαου ακολούθησαν δύο σχεδόν αιώνες στους οποίους οι Πολωνοί αντιμετώπισαν συνεχείς πιέσεις από μέρους των Οθωμανών Τούρκων, των Πρώσων και των Ρώσων και το κράτος τους συρρικνώθηκε κατά πολύ. Στο τέλος του 17ου αιώνα ο Ιωάννης Σομπιέσκι κατέβαλε υπεράνθρωπες προσπάθειες προκειμένου να σώσει την Πολωνία από την οριστική καταστροφή. Με τη νίκη του κατά των Οθωμανών στη Βιέννη (δεύτερη πολιορκία Βιέννης, 1683) και την εκδίωξή τους από την Ουγγαρία και το πολωνικό έδαφος, έφερε μία ευεργετική αναλαμπή στην ιστορική πορεία του κράτους. Όμως, ενώ τα άλλα κράτη της Ευρώπης είχαν δημιουργήσει ισχυρές κεντρικές εξουσίες και είχαν προχωρήσει σε νέες, εξελιγμένες μορφές κοινωνικής οργάνωσης και τεχνολογίας, η Πολωνία είχε παραμείνει ένα μεσαιωνικό, ουσιαστικά, κράτος με φεουδαρχική κοινωνική δομή, από όπου έλειπε η δημιουργική αστική τάξη. Έτσι, μετά το θάνατο του Σομπιέσκι (1696), τρομερή αναρχία, που προκλήθηκε κυρίως από τις αυθαιρεσίες των ευγενών, οδήγησε το κράτος στο χάος. Συνεχείς επεμβάσεις από μέρους των Μεγάλων Δυνάμεων επιτάχυναν τη διάλυση της χώρας, τα εδάφη της οποίας αποτέλεσαν το αντικείμενο των κατακτητικών διαθέσεων της Ρωσίας, της Αυστρίας και της Πρωσίας.

Στα τέλη του 18ου αιώνα άρχισε ο διαμελισμός της Πολωνίας, που βρισκόταν κάτω από ρωσική επιρροή. Το 1772, με τη συνθήκη της Πετρούπολης, μεγάλα τμήματά της διαμοιράστηκαν μεταξύ της Αυστρίας, της Πρωσίας και της Ρωσίας. Η απόφαση προκάλεσε την αφύπνιση της εθνικής συνείδησης των Πολωνών και την ψήφιση δημοκρατικού συντάγματος. Το κίνημα όμως είχε άδοξο τέλος. Η ρωσική επέμβαση με τα όπλα οδήγησε στο δεύτερο διαμελισμό του πολωνικού εδάφους (1793). Οι εξεγέρσεις των Πολωνών πατριωτών, με επικεφαλής τον Τ. Κοστσιούσκο, δεν έφεραν κανένα αποτέλεσμα. Δύο χρόνια αργότερα (1795) η Πολωνία διαμελίστηκε για τρίτη φορά και έπαψε να υπάρχει ως κράτος. Το 1807 ο Ναπολέοντας ανεξαρτητοποίησε ένα τμήμα της Πολωνίας δημιουργώντας το Μεγάλο Δουκάτο της Βαρσοβίας, από έδαφος που ανήκε στην Πρωσία. Με την πτώση του Ναπολέοντα Α΄ και το Συνέδριο της Βιέννης (1815) ο οριστικός διαμελισμός της Πολωνίας κατακυρώθηκε. Το μεγαλύτερο τμήμα της δόθηκε στη Ρωσία και αποτέλεσε το «Βασίλειο της Πολωνίας», με μια στοιχειώδη αυτονομία, αλλά βρισκόταν υπό την κυριαρχία του τσάρου, ο οποίος είχε και τον τίτλο του βασιλιά της Πολωνίας. Αλλά και αυτή η αυτονομία καταργήθηκε μετά την αποτυχία της εξέγερσης των Πολωνών το 1830^[26]. Από τότε επιχειρήθηκε συστηματικός εκρωσισμός και η χώρα έπεσε σε παρακμή. Ως αντίδραση, σε περιοχές που βρίσκονταν στη Ρωσική Αυτοκρατορία ιδρύθηκαν και λειτούργησαν έως το 1905 κρυφά σχολεία για καθολικούς Πολωνούς ^[27], στα οποία συχνά βρισκόταν αναμεμιγμένη και η τοπική Καθολική εκκλησία.^[28].

Με τη Συνθήκη των Βερσαλλιών (1919) τα πολωνικά σύνορα αποκαταστάθηκαν σε εκείνα του διαμελισμού του 1772 και η Πολωνία έγινε πάλι ανεξάρτητο κράτος. Αμέσως μετά η Πολωνία εισβάλλει στην Σοβιετική ένωση, επωφελούμενη από τα εσωτερικά προβλήματα και τον εμφύλιο που είχε να αντιμετωπίσει το νεοσύστατο Σοβιετικό κράτος και καταφέρνει να αποσπάσει μεγάλα τμήματα της Ουκρανίας, Λευκορωσίας και Λιθουανίας, ακόμη και την σημερινή πρωτεύουσα Βίλνιους, περιοχές όπου κατοικούσε σημαντικός αριθμός Πολωνών. Οι Σοβιετικοί που δεν ήταν εις θέσιν να αντιδράσουν επαρκώς υπέστησαν μεγάλες στρατιωτικές ήττες και εξαναγκάστηκαν να παραχωρήσουν τις περιοχές αυτές στην Πολωνία με την συνθήκη της Ρίγα, το 1920.

Οι κομματικές διενέξεις στο εσωτερικό και η δικτατορική διακυβέρνηση δεν επέτρεψαν την ανάπτυξη του νέου κράτους, που έγινε εύκολη λεία στην επίθεση των Γερμανών το 1939^[29]. Το πολωνικό κράτος έπαψε να υπάρχει στις 17 Σεπτεμβρίου 1939, με τη διαφυγή των μελών της κυβέρνησης στη Ρουμανία ως ιδιωτών. Ύστερα από σκληρή γερμανική κατοχή, στη διάρκεια της οποίας σημειώθηκε η εξέγερση της Βαρσοβίας (1944), που καταπνίγηκε στο αίμα, καθώς και η ίδρυση και λειτουργία Στρατοπέδων εξόντωσης, στα οποία βρήκαν το θάνατο εκατομμύρια Εβραίων, Πολωνών και Ρώσων, η Πολωνία βγήκε από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με μειωμένο το έδαφός της από τα ανατολικά (επέστρεψε τα τμήματα που είχε προσαρτήσει το 1919-1920 στη Λιθουανία, Λευκορωσία και Ουκρανία) και αυξημένο από τα δυτικά, με τα εδάφη που της παραχωρήθηκαν από τη Γερμανία.

Για δύο χρόνια η Πολωνία κυβερνήθηκε από την Πολωνική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης^[30] και στη συνέχεια από κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας. Τις εκλογές στις 19/1/1947 κέρδισε το Δημοκρατικό Μπλοκ, που αποτελούταν από το Εργατικό και το Σοσιαλιστικό Κόμμα, που το 1948 ενώθηκαν στο Πολωνικό Κόμμα Ενωμένων Εργατών, το Λαϊκό Κόμμα, το Δημοκρατικό Κόμμα και ανένταχτους^[31]. Το 1949 προσχώρησε στο Συμβούλιο Αμοιβαίας Οικονομικής Βοήθειας (ΚΟΜΕΚΟΝ) και το 1955 στο αμυντικό Σύμφωνο της Βαρσοβίας. Οι φιλοκαπιταλιστικές μεταρρυθμίσεις της δεκαετίας του '60 είχαν ως αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, το 85% της καλλιεργήσιμης γης το 1970 να είναι ιδιωτική περιουσία^[32]. Οι εργατικές κινητοποιήσεις το 1970, που έλαβαν χώρα με αφορμή μια μεγάλη αύξηση των τιμών ειδών πρώτης ανάγκης^[32] και υποστηρίχτηκαν από το παράνομο Κομμουνιστικό Κόμμα Πολωνίας^[32], που ιδρύθηκε το 1965 για να αντιπαλέψει τις φιλοκαπιταλιστικές μεταρρυθμίσεις, αν και αντιμετωπίστηκαν με ορισμένες παραχωρήσεις που βελτίωσαν το επίπεδο ζωής, επιβάρυναν όμως τον ήδη επιβαρυμένο κρατικό προϋπολογισμό.

Από τα μέσα του 1979 εκδηλώθηκε γενική αναταραχή στη χώρα, στην οποία πρωτοστατούσαν οι εργάτες του συνδικάτου «Αλληλεγγύη» με επικεφαλής τον Λεχ Βαλέσα. Μεγάλες απεργίες σημειώθηκαν στα ναυπηγία της Βαλτικής και ιδιαίτερα στο Γκντανσκ. Η οικονομική κρίση είχε οξυνθεί, η χώρα βαρυνόταν με μεγάλο εξωτερικό χρέος, ενώ οι ελλείψεις σε βασικά αγαθά ήταν μεγάλες. Οι απεργιακές κινητοποιήσεις δεν ήταν αναποτελεσματικές, αφού οδήγησαν στην αναγνώριση του δικαιώματος της απεργίας, στην ενίσχυση του ρόλου της Καθολικής Εκκλησίας και σε άλλες παραχωρήσεις. Οι εργάτες από τη μεριά τους θα δεχθούν την ηγεσία του Ενοποιημένου Εργατικού Κόμματος Πολωνίας και την παραμονή της χώρας στον ανατολικό συνασπισμό^[33]. Όμως τέτοιας έκτασης παραχωρήσεις ήταν πρωτόγνωρες για ανατολική χώρα και δημιουργούσαν το πλαίσιο εμφάνισης διεκδικήσεων και αλλού.

Το 1981, με επέμβαση της τότε Σοβιετικής Ένωσης, απομακρύνθηκε από την ηγεσία του Πολωνικού Κόμματος Ενωμένων Εργατών ο μετριοπαθής Στ. Κάνια και τη θέση του κατέλαβε ο στρατηγός και πρωθυπουργός Βόιτσεκ Γιαρουζέλσκι, ο οποίος έθεσε εκτός νόμου την «Αλληλεγγύη» και επέβαλε στρατιωτικό νόμο, προσπαθώντας να επαναφέρει τη χώρα στην ομαλότητα. Το 1983 ήρθη ο στρατιωτικός νόμος αλλά η «Αλληλεγγύη» δεν νομιμοποιήθηκε. Αν και μέχρι το 1984 η πολιτική κατάσταση ελεγχόταν, η οικονομική κατάσταση ήταν δυσχερής και λόγω των οικονομικών κυρώσεων που οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής είχαν επιβάλει-μονομερώς και χωρίς προηγούμενη ενημέρωση των Ευρωπαίων συμμάχων της στο ΝΑΤΟ- ως απάντηση στην κήρυξη του στρατιωτικού νόμου. Δυτικοί ηγέτες αρνήθηκαν να επισκεφθούν την Πολωνία με εξαίρεση, το 1984, τον Ανδρέα Παπανδρέου κάτι που αποδοκιμάστηκε από τα άλλα δυτικά κράτη και τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β΄.^[34]

Το 1989 η κυριαρχούμενη από μέλη του Ενοποιημένου Εργατικού Κόμματος Πολωνίας κυβέρνηση της Πολωνίας ήρθε σε συμφωνία με τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης, γεγονός που έγινε αιτία να επέλθουν μεγάλες αλλαγές στο πολιτικό και οικονομικό σύστημα της χώρας, ενώ σε σύντομο χρονικό διάστημα πραγματοποιήθηκαν ελεύθερες εκλογές. Στις πρώτες εκλογές με ανταγωνιστικά ψηφοδέλτια, γιατί από το 1952 συμμετείχαν όλα τα κόμματα σε ενιαίο ψηφοδέλτιο, τον Ιούνιο του ίδιου έτους, οι υποστηριζόμενοι από την «Αλληλεγγύη» υποψήφιοι εκλέχτηκαν πανηγυρικά στις περισσότερες επαρχίες. Τον Αύγουστο του 1989 ο Ταντέους Μαζοβιέτσκι έγινε ο πρώτος μη προερχόμενος από το Ενοποιημένο Εργατικό Κόμμα πρωθυπουργός της Πολωνίας μετά το 1950 και ο πρώτος στην Ανατολική Ευρώπη. Το 1990 άρχισε να εφαρμόζεται πρόγραμμα αποκρατικοποίησης, ο στρατηγός Γιαρουζέλσκι παραιτήθηκε και πρόεδρος της Πολωνίας εκλέχτηκε ο ηγέτης της «Αλληλεγγύης» Λεχ Βαλέσα. Στις προεδρικές εκλογές του 1995 ο Βαλέσα ηττήθηκε και νικητής αναδείχτηκε ο Α. Κβασνιέβσκι, ο οποίος επανεκλέχτηκε και το 2000.

Τον Απρίλιο του 1994 η χώρα υπέβαλε αίτηση για ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία εγκρίθηκε και, εννέα χρόνια αργότερα, τον Απρίλιο του 2003, υπογράφηκε η συμφωνία ένταξης. Το 2004 πραγματοποιήθηκε και η επίσημη ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν 78,3 χρόνια (74,5 χρόνια οι άνδρες και 81,9 οι γυναίκες).^[35]

Πρωτογενής παραγωγή

Σημαντικό παράγοντα για την οικονομία της χώρας αποτελούν η γεωργία και η κτηνοτροφία. Το μισό, περίπου, από το πολωνικό έδαφος είναι καλλιεργήσιμο, με κυριότερα προϊόντα τα δημητριακά, τις πατάτες, τα ζαχαρότευτλα, το λινάρι, το λυκίσκο, τον καπνό κ.ά. Η κτηνοτροφία περιλαμβάνει την εκτροφή προβάτων, χοίρων, βοοειδών, αλόγων κτλ. Αρκετά αναπτυγμένη είναι, επίσης, η αλιεία στα παράλια της Βαλτικής. Σημαντικό οικονομικό παράγοντα αποτελεί και η εκμετάλλευση του δασικού πλούτου της χώρας.

Βιομηχανία - Εμπόριο

Η Πολωνία είναι κατά κύριο λόγο χώρα βιομηχανική, γεγονός που οφείλεται κυρίως στις τεράστιες ποσότητες γαιανθράκων που περιέχει η περιοχή της Σιλεσίας στο νότιο τμήμα, και που χρησιμοποιούνται ως κύρια πηγή ενέργειας. Εκτός από τους γαιάνθρακες, το υπέδαφος της Πολωνίας προσφέρει σίδηρο, χαλκό, μόλυβδο, ψευδάργυρο, λιγνίτη, θείο, φυσικά αέρια, πετρέλαιο και ορυκτό αλάτι.

Οι σημαντικότεροι κλάδοι της πολωνικής βιομηχανίας είναι η μεταλλουργία, η χαλυβουργία, η μηχανουργία, η υφαντουργία και ακολουθούν οι βιομηχανίες χημικών προϊόντων, ειδών διατροφής, χαρτοποιίας, ηλεκτρικών ειδών, επεξεργασίας ελαστικού και τσιμέντου.

Επιπλέον, στην Πολωνία υπάρχει και μια απο τίς βιομηχανίες οχημάτων της Fiat στην περιοχή του Μπιέλσκο Μπιάλα.

Η Πολωνία εξάγει κυρίως γαιάνθρακες όπως ο ψευδάργυρος, μηχανήματα, υφάσματα και γεωργικά προϊόντα.

Το πολίτευμα της Πολωνίας είναι Ημιπροεδρικό σύστημα. Αρχηγός του κράτους είναι ο πρόεδρος της Δημοκρατίας. Την εκτελεστική εξουσία ασκεί η κυβέρνηση και τη νομοθετική η Δίαιτα, που αποτελείται από 460 μέλη, και η Γερουσία με 100 μέλη, τα οποία εκλέγονται με καθολική ψηφοφορία για τέσσερα χρόνια. Επίσημη γλώσσα του κράτους είναι η πολωνική και επικρατέστερη θρησκεία ο ρωμαιοκαθολικισμός. Νομισματική μονάδα είναι το ζλότι.

Εκτός από την πρωτεύουσα Βαρσοβία, οι μεγαλύτερες πόλεις της Πολωνίας είναι οι Κρακοβία (738.150 κάτ.), Λοτζ (800.110 κάτ.), Βρότσλαβ (636.785 κάτ.), Πόζναν (576.899 κάτ.), Γκντανσκ (461.300 κάτ.), Στσέτσιν (419.000 κάτ.), Μπίντγκοστς (363.468 κάτ.), Κατοβίτσε (363.000 κάτ.) κ.ά.

Διοικητική διαίρεση

Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω. Οι τελευταίες βουλευτικές εκλογές διεξήχθησαν στις 25 Οκτωβρίου του 2015 με νικήτρια τη δεξιά αντιπολίτευση.

Σήμερα οι μεταφορές στην Πολωνία παρέχονται σιδηροδρομικά, αεροπορικά, οδικά και ναυτιλιακά. Τοποθετημένη στην κεντρική Ευρώπη και με ανατολικά σύνορα που αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του χώρου Σένγκεν με την υπόλοιπη Ανατολική Ευρώπη, η Πολωνία εδώ και πολύ καιρό ήταν, και εξακολουθεί να αποτελεί, χώρα-κλειδί μέσω της οποίας περνούν οι εισαγωγές και εξαγωγές προς και από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Από την ένταξή της στην ΕΕ το 2004, η Πολωνία έχει επενδύσει μεγάλα χρηματικά ποσά για τον εκσυγχρονισμό των δικτύων μεταφορών της. Η χώρα έχει σήμερα ένα αναπτυσσόμενο δίκτυο αυτοκινητοδρόμων ταχείας κυκλοφορίας, όπως ο Α4, και οδών ταχείας κυκλοφορίας, όπως ο S7. Εκτός από αυτούς τους νεόκτιστους δρόμους, πολλές τοπικές και περιφερειακές οδοί ανοικοδομήθηκαν ως μέρος ενός εθνικού προγράμματος για την ανοικοδόμηση όλων των οδικών αξόνων της Πολωνίας. Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά.

Σε σχέση με τους σιδηροδρόμους, η κατάσταση είναι παρόμοια. Οι πολωνικές αρχές έχουν ξεκινήσει ένα πρόγραμμα με το οποίο ελπίζουν να αυξήσουν ταχύτητες που λειτουργεί το πολωνικό σιδηροδρομικό δίκτυο. Υπάρχει ένα σχέδιο για την εισαγωγή του σιδηροδρόμου υψηλής ταχύτητας στην Πολωνία από το 2014. Η πολωνική κυβέρνηση πρόσφατα αποκάλυψε ότι σκοπεύει να συνδέσει όλες τις μεγάλες πόλεις με υψηλής ταχύτητας σιδηροδρομικό δίκτυο από το 2020.

Οι αέριες και θαλάσσιες μεταφορές στην Πολωνία έχουν σε μεγάλο βαθμό αναπτυχθεί, αν και η κατασκευή νέων αερολιμενικών υποδομών και εγκαταστάσεων λιμένων βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη. Η Πολωνία έχει μια σειρά από διεθνή αεροδρόμια, το μεγαλύτερο των οποίων είναι το αεροδρόμιο της Βαρσοβίας Chopin Airport, η βάση της LOT Polish Airlines, η οποία είναι η μεγαλύτερη αεροπορική εταιρεία της Ανατολικής Κεντρικής Ευρώπης και μία από τις παλαιότερες αεροπορικές εταιρείες που εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται σήμερα στον κόσμο. Θαλάσσιοι λιμένες υπάρχουν σε όλο το μήκος της Βαλτικής Θάλασσας στις πολωνικές ακτές, με τις περισσότερες μεταφορές εμπορευμάτων να χρησιμοποιούν ως βάση τους τη Γκντίνια ή το Γκντανσκ.

Η Πολωνία συνέβαλε αποφασιστικά στην παγκόσμια κουλτούρα με πολλούς επιστήμονες και συγγραφείς. Τα χρονικά του 10ου αι., καθώς και η θρησκευτική φιλολογία, αποτελούν τα αρχαιότερα στοιχεία στον τομέα αυτό. Η Ακαδημία της Κρακοβίας ανέδειξε έξοχους θεολόγους, μαθηματικούς και αστρονόμους, όπως ο Κοπέρνικος. Όλοι οι συγγραφείς του 15ου αι. έγραψαν στη λατινική. Ο 16ος αι. ωστόσο θεωρείται ο χρυσός αιώνας της πολωνικής φιλολογίας. Συγκεκριμένα μεταξύ 1511 και 1514 εκδόθηκε στην Πολωνία το πρώτο έντυπο βιβλίο και από τους σημαντικότερους συγγραφείς της εποχής εκείνης, διακρίνουμε τον μεγάλο ποιητή Γιαν Κοχανόφσκι και τους φιλόσοφους Αντζεϊ Φριτς Μοντζέφσκι και Βαβζύνιετς Γκοσλίτσκι. Ο 17ος αι., και ιδιαίτερα το δεύτερο μισό αυτού, ήταν περίοδος πολέμων με καταστρεπτικά αποτελέσματα, καθώς διακόπηκε κάθε επαφή με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης. Ωστόσο εκείνη την περίοδο, σπουδαίο πολιτιστικό έργο άφησαν πίσω τους ο ποιητής Μάτσιεϊ Καζίμιες Σαρμπιέφσκι και ο αστρονόμος Εβέλιος. Τον 18ο αι. ο Πολωνικός Διαφωτισμός διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στις τότε εξελίξεις. Το 1773 ιδρύθηκε το πρώτο «Υπουργείο Παιδείας» στην ιστορία, ενώ το 1791, εμφανίστηκε το Πολωνικό Σύνταγμα, το πρώτο στην Ευρώπη και δεύτερο στον Κόσμο. Ο Χούγκο Κοουντάϊ, ήταν από τους μεγαλύτερους εκπροσώπους του Ευρωπαϊκου Διαφωτισμού. Μετά τη διάλυση του πολωνικού κράτους δεν έσβησε το δημιουργικό πνεύμα, αλλά είχε αντίθετα τρεις ανθηρές περιόδους, με το ρομαντισμό κατά το πρώτο μισό του 19ου αι., το ρεαλισμό κατά το δεύτερο μισό του και την περίοδο της «Νέας Πολωνίας».

Ξεχώρισαν λογοτέχνες παγκόσμιας εμβέλειας όπως ο Χένρικ Σιενκιέβιτς, γνωστός από τα έργα του «Κβο Βάντις» και «Οι Τεύτονες Ιππότες», ο Βουαντίσουαφ Ρέυμοντ, ο Τζόζεφ Κόνραντ και ο εθνικός ποιητής της Πολωνίας, Άνταμ Μιτσκιέβιτς.

Στον τομέα των φυσικών επιστημών μία από τις σημαντικές μορφές ήταν η Πολωνέζα Μαρία Κιουρί.

Σημαντική υπήρξε η συμβολή της Πολωνίας στον τομέα της ρομαντικής μουσικής. Ο Φρεντερίκ Σοπέν αποτελεί ένα από τα λαμπρότερα παραδείγματα.

Ιδιαίτερη ανάπτυξη γνώρισε στην Πολωνία το θέατρο αλλά και η τέχνη του κινηματογράφου, με σημαντικότερους εκπροσώπους τους παγκοσμίως γνωστούς σκηνοθέτες Ρόμαν Πολάνσκι, Κσίστοφ Κισλόφσκι, Αντρέι Βάιντα, Γιέζι Χόφμαν, Γιέζι Σκολιμόφσκι, Αγκνιέσκα Χόλαντ κ.ά.

Αθλητισμός

Η Πολωνία φιλοξένησε, μαζί με την Ουκρανία, το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου 2012 (Euro 2012).

• Γενικές πληροφορίες από την ιστοσελίδα της ΕΕ
• Portal για την Πολωνία Αρχειοθετήθηκε 2008-10-29 στο Wayback Machine. (Αγγλικά)
• Πολωνικός Οργανισμός Τουρισμού (Αγγλικά)
• Προφίλ της χώρας από το BBC (Αγγλικά)
• Πολωνία στο Curlie