Σούνι-Ζανατζιά

Η κοινότητα Σούνι-Ζανατζιά απέχει 23 περίπου χιλιόμετρα από την πόλη της Λεμεσού.^[14] Είναι κτισμένο σε υψόμετρο 420 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.^[15] Νοτιοανατολικά συνορεύει με το Καντού, νοτιοδυτικά με τη Σωτήρα, δυτικά με τις Πάνω Κυβίδες, βόρεια με τις Κάτω Κυβίδες και με τον Άγιο Θεράπων και βορειανατολικά με την Άλασσα.

Το Σούνι δεν αναφέρεται σε μεσαιωνικές πηγές. Φαίνεται ότι ο αρχικός οικισμός καταστράφηκε, άγνωστο πότε, και μετέπειτα επανιδρύθηκε ο σημερινός οικισμός.^[16][14]

Το γεγονός όμως ότι το Σούνι βρίσκεται κοντά στο αρχαίο βασίλειο του Κουρίου, στο οποίο πιθανός να υπαγόταν, οδηγεί στην υπόθεση ότι το Σούνι διασώζει στην ονομασία του αρχαίο τοπωνύμιο. Η περιοχή του χωριού, ήταν σημαντική για την πόλη του Κουρίου, γιατί από την περιοχή αυτή η αρχαία πόλη προμηθευόταν το πόσιμο νερό, τουλάχιστον κατά τα ρωμαϊκά χρόνια και πολύ πιθανών και νωρίτερα.^[16][14]

Στην περιοχή καλλιεργούνται κυρίως χαρουπιές, σιτηρά, νομευτικά φυτά, λίγα αμπέλια οινοποιήσιμων ποικιλιών, αμυγδαλιές, ελιές και φρουτόδεντρα.^[16][14]

Η Ζανατζιά είναι γνωστή με την ίδια ονομασία από την εποχή της Φραγκοκρατίας, οπότε πιθανότατα να αποτέλεσε κτήμα κάποιου άρχοντα με το όνομα Ζάνε, από το οποίο πήρε και την ονομασία Ζανατζιά. Μια άλλη εκδοχή αναφέρει ότι οφείλει το όνομα του στο πουλί Ζάνος που φωλιάζει στην περιοχή. Μια τρίτη εκδοχή, η οποία είναι και η πιθανότερη, είναι ότι το χωριό οφείλει το όνομα του στο φυτό Ζαλάτζιν.^[16][14]

Το 1600, την περίοδο της Τουρκοκρατίας, το χωριό καταστράφηκε από τους Τούρκους για άγνωστη αιτία. Στη συνέχεια αποτέλεσε τσιφλίκι της οικογένειας Χατζηπαύλου από τη Λεμεσού, οι οποίοι δημιούργησαν φυτείες αμπελιών με αποτέλεσμα την επανεγκαταστάση μικρού αριθμού κατοίκων. Στη Ζανατζιά δημιουργήθηκε και το πρώτο μικρό εργοστάσιο οινοποιίας του οίκου Χατζηπαύλου-ΕΤΚΟ, το οποίο σήμερα λειτουργεί σαν αποθήκη κρασιού.^[16][14]

Η Ζανατζιά είναι κτισμένη σε λοφώδη περιοχή. Η περιοχή είναι διαμελισμένη από το ποτάμιο σύστημα του ποταμού Κούρη. Στην περιοχή καλλιεργούνται αμπέλια οινοποιήσιμων ποικιλιών, σιτηρά, κτηνοτροφικά φυτά και χαρουπιές.^[16][14]

Σύμφωνα με τις απογραφές πληθυσμού που πραγματοποιήθηκαν στην Κύπρο, ο πληθυσμός της κοινότητας γνώρισε αρκετές αυξομειώσεις. Στην απογραφή του 1946 τα δύο χωριά παρουσιάζονται ως εγκαταλελειμμένα.^[14] Στις τελευταίες απογραφέςο πληθυσμός του χωριού παρουσιάζει μεγάλη αύξηση.

Από την απογραφή του 1881 έως και την απογραφή του 1931 τα δύο χωριά καταμετρούνται ξεχωριστά. Στις απογραφές του 1960 και του 1973 απογράφονται μαζί. Στις απογραφές του 1976, του 1982 και του 1992 καταμετρούνται ξεχωριστά. Στις μετέπειτα απογραφές καταμετρούνται ως μια κοινότητα.

Ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει τον πληθυσμό της κοινότητας όπως καταγράφηκε στις απογραφές πληθυσμού που έγιναν στην Κύπρο. Για τις απογραφές που τα δύο χωριά καταμετρούνται ξεχωριστά, ο πίνακας παρουσιάζει το άθροισμα του πληθυσμού τους.

Ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει τον πληθυσμό του Σουνίου όπως καταγράφηκε στις απογραφές πληθυσμού που έγιναν στην Κύπρο και στις οποίες απογράφηκε ως ξεχωριστή κοινότητα.

Ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει τον πληθυσμό της Ζανατζιάς όπως καταγράφηκε στις απογραφές πληθυσμού που έγιναν στην Κύπρο και στις οποίες απογράφηκε ως ξεχωριστή κοινότητα.

• «Σούνι (Ζανατζιά)». www.cyprusalive.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουνίου 2018. 
• «Σούνι Ζανατζιά». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουνίου 2018. 
• «Το χωριό ΣΟΥΝΙ ΖΑΝΑΤΖΙΑ στην Κύπρο». www.thevillagexpress.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2017. 

• Καρούζης, Γιώργος (2001). Περιδιαβάζοντας την Κύπρο: Λεμεσός (πόλη και επαρχία) (πρώτη έκδοση). Λευκωσία: ΣΕΛΑΣ Κεντρο Μελετων Ερευνων & Εκδοσεων. σελ. 201-203. ISBN 9963-566-67-7.