1 Formula
1 Formula (ingelesez, Formula One), F1 izenez ere ezagutzen dena, auto-lasterketa lehiaketa bat da. Lasterketa hauetako bakoitzari Sari Nagusi deritzo eta horiek biltzen dituena 1 Formulako Munduko Txapelketa. Lasterketak kale-zirkuituetan edo horretarako bereziki sortutako zirkuituetan ospatzen dira.
 | |
|---|---|
| Aurtengo denboraldia | 2023ko 1 Formula Denboraldia |
| Sailkapena | Automobilak |
| Sorrera | 1950eko 1 Formulako denboraldia |
| Presidentea | Stefano Domenicali |
| Lehenengo denboraldia | 1950eko 1 Formulako denboraldia |
| Eremua | Mundu osokoa |
| Irabazleak | |
| Gidari txapelduna | 2023  Max Verstappen |
| Talde txapelduna | 2023  Red Bull Racing |
| Parte hartzaileak | |
| Taldeak |  Ferrari |
 Mercedes | |
 McLaren | |
| Red Bull | |
 Alpine | |
 Alfa Romeo | |
| Aston Martin | |
| Williams | |
| AlphaTauri | |
 Haas | |
| Gidari Kopurua | 20 |
| Talde Kopurua | 10 |
| Motorren markak | Ferrari Mercedes Renault Red Bull Powertrains |
| Gurpilen markak | Pirelli (2011-egun) |
Erabiltzen diren kotxeak aurkitun diren azkenengo teknologiak dituzte, eta automobilen teknologia horiek limitatu daude arau tekniko baten arabera; 1 formulan aurkitutako aurrerapen batzuk ere lagungarriak izan dira gaur egun kalean aukitzen diren kotxeen nahiz segurtasuna nahiz beste hainbat alderditran obetzeko, adibide bezala disko balaztak aurkitu daiutezke. Txapelketa honen lasterketak ospatzen diren zirkuitoak normalean ere hiriaren errepidearen parte dira edo izan ziren iraganean.
1950eko 1 Formulako denboraldia izan zen nolabait 1 Formula mordernoaren hasiera, non parte hartu zuten gaur egungo talde ezagun batzuk: Ferrari, Alfa Romeo eta Maserati. Denboraldi horietan parte hartutako beste eskuderiak ordeskatuak izan dira haibat garaipen lortu dituzten beste batzuengatik. Esaterako, McLaren, Lotus, Renault eta Williams, hauek Konstruktoreen Txapelketa Mundiala irabazi duten noizbait.
1 Formulako Historia
1 Formularen sorrera
Marcel Renault 1903ko Paris-Madril lasterketan.
1946. urtean, Bigarren Mundu Gerraren ostean, lau lasterketa ofizial besterik ez ziren ospatu. Sari nagusi hauen arauak Bigarren Mundu Gerra baino lehen ezarri ziren baina hainbat urte behar izan ziren guztiz aurautegia bukatzeko eta azkenik, 1947. urtean AIACR-a Automobileko Federazio Nazionala izena hartu zuen, gaur egun ezaguna den "FIA" izenarekin. Federazio honek 1949. urteko denboraldiaren amaieran adierazi zuen hurrengo denboraldirako besta makina bat sari nagusi nazional bilduko zituela 1 Formula 1 Formulako Gidarien Txapelketa Mundiala sortzeko helburuarekin. Bestalde, ezin izan zuten lortu eta bai 1952. urteko bai 1953. urteko denboraldietan oraindik ere Formula 2ko kotxeak erabili zituzten arazo ekonomikoak zirela eta. Hurrengo denboraldietan puntuazio taula bat ezarri zen eta zazpi lasterketak onartu ziren Txapelketa Mundiala osatzeko. Txapelketako lehenengo lasterketa Maiatzak 13ean Silvertoneko Zirkuituan, Erresuma Batuan.
Lasterketen hasiera berria (1950-1958)
Juan Manuel Fangio Alfa Romeo 159 honekin 1951. urtean Txapelketa Mundiala irabazi zuen
.jpg)
Lehenengo Sari Nagusia Silverstoneko Zirkuituan 1950. urtean ospatu zen eta Giuseppe Farina italiarra izan zen irabazlea, gainera, bere taldekideari (Juan Manuel Fangioargentinarra) irabazi egin zion 1950eko 1 Formulako denboraldia. Bestalde, Fangio txapelketa irabazi zuen 1951, 1954, 1955, 1956 eta 1957. urteetan. Bere bost garaipen Alberto Ascari Ferrariko gidaria moztu zion bi txapelketa bi urte jarraietan irabaziz. Historiako atal honetan ere ikusi egin ziren Stirling Moss Britainia Handiako gidaria bezalakoak, non oso gidari hona zen baina ez zuen lortu Txapelketa Mundiala irabaztea. Gaur egun, Britainian Moss inoiz txapelketa irabazi ez zuen gidaririk honena bezala ezagutzen da.
Alfa Romeo, Ferrari, Masserati eta Mercedes Benz izan ziren automobilen fabrikatzaile nagusiak non gerra aurretik ere oso garratzitsuak izan ziren. Hasierako denboraldietan erabili zituzten gerra aurreko kotxe modeloak, adibidez, Alfa Romeo 159. 1952ko eta 1953ko txapelketetan erabili izan zen Formula 2-ko aurautegia, kotxe tamaina nahiz pontetzialki txikiagoak. 1 Formulako Txapelketa Mundiala berriro hasi zenean gerra ondoren motoreak 2,5 litrokoak ziren, eta 1954ean Mercedes-Benz-ek aurkeztu egin zuen W196. Kotxe hau haibat teknologia berri ekarri zituen eta hurrengo bi txapelketak nabarmenki irabazi zituen.
Kirola eta arautegia
Lasterketa bakoitzeko puntu kopurua, postuaren arabera
| Posizioa | 1950-1959(*) | 1960 | 1961-1990 | 1991-2002 | 2003-2009 | 2010-2018 | 2019-orain (**) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1º | 8 puntu | 8 puntu | 9 puntu | 10 puntu | 10 puntu | 25 puntu | 25 puntu |
| 2º | 6 puntu | 5 puntu | 6 puntu | 6 puntu | 8 puntu | 18 puntu | 18 puntu |
| 3º | 4 puntu | 4 puntu | 4 puntu | 4 puntu | 6 puntu | 15 puntu | 15 puntu |
| 4º | 3 puntu | 3 puntu | 3 puntu | 3 puntu | 5 puntu | 12 puntu | 12 puntu |
| 5º | 2 puntu | 2 puntu | 2 puntu | 2 puntu | 4 puntu | 10 puntu | 10 puntu |
| 6º | - | 1 puntu | 1 puntu | 1 puntu | 3 puntu | 8 puntu | 8 puntu |
| 7º | - | - | - | - | 2 puntu | 6 puntu | 6 puntu |
| 8º | - | - | - | - | 1 puntu | 4 puntu | 4 puntu |
| 9º | - | - | - | - | - | 2 puntu | 2 puntu |
| 10º | - | - | - | - | - | 1 puntu | 1 puntu |
* Lasterketa bakoitzean buelta bizkorrena lortzen zuen gidariak 1 puntu irabazten zuen, denboraldi haietan.
* * Lasterketa bakoitzean buelta bizkorrena lortzen duen gidariak 1 puntu irabazten du, lehen hamar posizioetan bukatuz gero.
Munduko Txapelketa irabazi duten gidariak
| Gidariak | Txapelketak | Urteak | Garaipenak | Podioak |
|---|---|---|---|---|
| Michael Schumacher | 7 | 1994-1995, 2000-2004 | 91 | 155 |
| Lewis Hamilton | 7 | 2008, 2014-2015, 2017-2020 | 103 | 182 |
 Juan Manuel Fangio (†) | 5 | 1951, 1954-1957 | 24 | 35 |
| Alain Prost | 4 | 1985-1986, 1989, 1993 | 51 | 106 |
| Sebastian Vettel | 4 | 2010-2013 | 53 | 122 |
 Jack Brabham (†) | 3 | 1959-1960, 1966 | 14 | 31 |
| Jackie Stewart | 3 | 1969, 1971, 1973 | 27 | 43 |
| Niki Lauda (†) | 3 | 1975, 1977, 1984 | 25 | 54 |
 Nelson Piquet | 3 | 1981, 1983, 1987 | 23 | 60 |
| Ayrton Senna (†) | 3 | 1988, 1990-1991 | 41 | 80 |
| Max Verstappen | 2021-2023 | 54 | 98 | |
| Alberto Ascari (†) | 2 | 1952-1953 | 13 | 17 |
| Jim Clark (†) | 2 | 1963, 1965 | 25 | 32 |
| Graham Hill (†) | 2 | 1962, 1968 | 14 | 36 |
| Emerson Fittipaldi | 2 | 1972, 1974 | 14 | 35 |
 Mika Häkkinen | 2 | 1998-1999 | 20 | 51 |
 Fernando Alonso | 2 | 2005-2006 | 32 | 98 |
| Giuseppe Farina (†) | 1 | 1950 | 5 | 20 |
| Mike Hawthorn (†) | 1 | 1958 | 3 | 18 |
| Phil Hill (†) | 1 | 1961 | 3 | 16 |
| John Surtees (†) | 1 | 1964 | 6 | 24 |
 Denny Hulme (†) | 1 | 1967 | 8 | 33 |
| Jochen Rindt (†) | 1 | 1970 | 6 | 13 |
| James Hunt (†) | 1 | 1976 | 10 | 23 |
| Mario Andretti | 1 | 1978 | 12 | 19 |
 Jody Scheckter | 1 | 1979 | 10 | 33 |
| Alan Jones | 1 | 1980 | 12 | 24 |
| Keke Rosberg | 1 | 1982 | 5 | 17 |
| Nigel Mansell | 1 | 1992 | 31 | 59 |
| Damon Hill | 1 | 1996 | 22 | 42 |
 Jacques Villeneuve | 1 | 1997 | 11 | 23 |
| Kimi Räikkönen | 1 | 2007 | 21 | 103 |
| Jenson Button | 1 | 2009 | 15 | 50 |
| Nico Rosberg | 1 | 2016 | 23 | 57 |
* Letra lodiz ageri diren gidariak oraindik ere Munduko Txapelketan parte hartzen ari dira
Errekorrak
| Errekorra | Gidaria | # | 2021ko Espaniarte eguneratua |
|---|---|---|---|
| Lasterketak | Kimi Raikkonen | 336 | 2001-2009, 2012-2021 |
| Lasterketak (hasierak) | Kimi Raikkonen | 334 | 2001-2009, 2012-2021 |
| Lasterketak (irabazi) | Lewis Hamilton | 98 | 2007-2021 |
| Gazteena (hasierak) | Max Verstappen | 17 urte 166 egun | 2015eko Australiako Sari Nagusia |
| Gazteena (irabazi) | Max Verstappen | 18 urte 228 egun | 2016ko Espainiako Sari Nagusia |
| Zaharrena |  Louis Chiron | 58 urte 288 egun | 1958ko Monacoko Sari Nagusia |
| Zaharrena (hasierak) | Louis Chiron | 55 urte 292 egun | 1955eko Monacoko Sari Nagusia |
| Zaharrena (irabazi) | Luigi Fagioli | 53 urte 22 egun | 1951ko Frantziako Sari Nagusia |
Kanpo estekak
- (Ingelesez) Txapelketaren webgune ofiziala
- (Ingelesez) 1 Formulako araudia
Datuak: Q1968
Multimedia: Formula One / Q1968
