Abuztuaren 6

Euskal Herria

Mundua

• 1792 – Marseillako 600 errepublikazalek desfilea egin zuten Parisen abesti berri bat kantatzen, gerora Frantziako ereserki nazionala bihurtuko zena: Marseillesa.
• 1914 – Austria-Hungariak Errusiar Inperioaren aurkako gerra deklaratu zuen, Uztaileko krisialdia amaitu eta Lehen Mundu Gerra hasi zen.
• 1945 – Enola Gay AEBetako aire armadaren B-29 hegazkinak Little Boy izeneko bonba nuklearra (irudian) jaurti zuen Hiroshiman, Japonian, unean 80.000 hildako eraginez.
• 1952 – Pistolaz duelua egin zuten Txilen Salvador Allende eta Raúl Rettig senatariek, senatuan eztabaida sutsua izan ondoren. Rettig erradikalak sozialistari desafioa bota zion. Biak bizirik atera ziren.
• 1962 – Jamaika Britainiar Inperiotik independizatu zen.
• 1978 – Paulo VI.a Aita Santua hil zen.
• 2009 – 35 pertsona hil ziren Pakistanen Rawalpinditik Skardura zihoan autobus batek izandako istripuan.
• 2010 – India iparraldeko Kaxmir eskualdean, uholdeengatik ehun pertsona baino gehiago hil ziren.

Euskal Herria

Mundua

• 1972 – Everything You Always Wanted to Know About Sex* (*But Were Afraid to Ask) ("Sexuari Buruz Beti Jakin Nahi Izan Zenuen Guztia* (*Baina Galdetzeko Beldur Zinen)") filma estreinatu zen, Woody Allenek zuzendu eta antzeztu zuen.
• 1993 – The Fugitive ("Iheslaria") filma estreinatu zen, Andrew Davisek zuzendu eta Harrison Ford, Tommy Lee Jones, Sela Ward, Julianne Moore, Joe Pantoliano eta L. Scott Caldwell aktoreek antzeztu zuten.

Euskal Herria

• 1994 – Euskal Encounter topagune eta LAN partyaren lehenbiziko ekitaldia Urretxuko Ederrena pilotalekuan ospatu zen.

Mundua

• 2012 – NASAren Curiosity lur orotako ibilgailua Martitzen lurrartu eta jada planeta gorriaren gainazaleko lehenbiziko irudiak eskeini zituen.

Euskal Herria

Mundua

• 1926 – Gertrude Ederlek Mantxako kanala igerian egin zuen, hau lortu zuen lehen emakumea.

Euskal Herria

• 1799 – Joaquín Ignacio Mencos, Gendulaingo zazpigarren kondea, nafar politikari eta poeta, Iruñeko alkatea (h. 1882).
• 1824 – Sixto Cámara, nafar kazetari eta politikari errepublikanoa (h. 1859).
• 1903 – Juan de Ajuriagerra, EAJko politikaria Espainiako Gerra Zibilean eta frankismoan (h. 1978).
• 1914 – Simone Iribarne, lapurtarar tenislaria (h. 2010).
• 1929 – Trinido Vaqueriza, gipuzkoar arraunlari ohia.
• 1931 – Ignazio Arregi, gipuzkoar erlijio-gizon eta kazetaria (h. 2020).
• 1942 – Rikardo Ugarte, gipuzkoar eskultore, margolari eta poeta.
• 1943 –
  • Alberto Ansola, arabar politikari jeltzalea, Arabako Ahaldun Nagusi ohia.
  • Esteban Muruetagoiena, bizkaitar medikua (h. 1982).
• 1948 –
  • Jose Mari Aleman, gipuzkoar ilustratzailea.
  • Maritxu Roteta, gipuzkoar sopranoa eta abesbatza-zuzendaria.
• 1962 – Blanca Urgell, EHUko arabar irakasle eta filologoa.
• 1963 – Pedro María Corral, madrildar politikari eta eleberrigilea, Donostian.
• 1964 – Miguel Fuentes, Errealeko jokalari eta presidente ohia.
• 1965 – Maria Mendizabal Iturria, gipuzkoar ingeniaria, sopranoa eta aktorea.
• 1966 –
  • Joseba Agirretxea, bizkaitar politikaria.
  • Iñigo Lizarralde, bizkaitar futbolari ohia.
• 1969 – Pedro María Olano, gipuzkoar futbolari ohia.
• 1979 – Javi Lezaun, nafar futbolari ohia.
• 1980 – Javi Salgado, bizkaitar saskibaloi jokalaria.
• 1982 – Jokin Argote, gipuzkoar pilotari ohia.
• 1992 – Lauriane Lissar, lapurtar errugbilaria.
• 1993 – Iñigo Ruiz de Galarreta, gipuzkoar futbolaria.
• 2000 – Jon Mikel Magunagoitia, bizkaitar futbolaria.
• 2001 – Anne Lezea, gipuzkoar gimnasta erritmikoa.

Mundua

• 1619 – Barbara Strozzi, barrokoko italiar abeslari eta musikagilea (h. 1677).
• 1638 – Nicolas Malebranche, frantziar filosofoa (h. 1715).
• 1651 –
  • Carl Gustav Rehnskiöld, Suediako kanpo mariskala (h. 1722).
  • François Fénelon, frantziar artzapezpiku eta teologoa (h. 1715).
• 1688 – Nädir Shäh, Persiako erregea (h. 1747).
• 1697 – Karlos VII.a, Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea (h. 1745).
• 1765 – Petros Mavromichalis, Greziako estatuburua (h. 1848).
• 1766 – William Hyde Wollaston, britainiar kimikaria (h. 1828).
• 1768 – Jean-Baptiste Bessières, Istriako dukea, frantziar jenerala (h. 1813).
• 1775 – Luis XIX.a Frantziakoa, Frantziako azken dofina (h. 1844).
• 1776 – Daniel O'Connell, irlandar politikaria (h. 1847).
• 1777 – Georges Louis Duvernoy, frantziar anatomista eta naturalista (h. 1855).
• 1804 – Justinus van der Brugghen, Herbehereetako lehen ministroa (h. 1863).
• 1809 – Alfred Tennyson, ingeles olerkaria (h. 1892).
• 1826 – Rolf Boldrewood, australiar idazlea (h. 1915).
• 1830 – Elizabeth Brown, britainiar astronomoa, eguzki-behaketetan espezializatua (h. 1899).
• 1844 – Alfredo Saxonia-Coburg eta Gothakoa, Saxonia-Coburg eta Gothako dukea (h. 1900).
• 1846 – Anna Haining Bates, akromegaliaren ondorioz 2,41 metro garai izatera heldu zen kanadar gizasemea (h. 1888).
• 1861 – Edith Kermit Carow Roosevelt, Ameriketako Estatu Batuetako lehen dama (h. 1948).
• 1868 – Paul Claudel, frantziar olerkaria eta antzerkigilea (h. 1955).
• 1881 – Alexander Fleming, eskoziar zientzialaria, penizilinaren aurkitzailea eta 1945eko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1955).
• 1892 – Frank Tuttle, estatubatuar zinemagilea (h. 1963).
• 1900 – Jiří Weil, Holokaustotik bizirik atera zen judu jatorriko txekiar idazlea (h. 1959).
• 1902 – Sylvain Arend, belgikar astronomoa (h. 1992).
• 1905 – Clifford Dupont, Rhodesiako lehendabiziko presidentea (h. 1978).
• 1911 – Lucille Ball, estatubatuar aktorea (h. 1989).
• 1912 – Paul-Marie Duval, frantziar arkeologoa, Galiako historian eta arkeologian aditua (h. 1997).
• 1915 – Géraldine Albaniakoa, Albaniako erregina ezkontidea (h. 2002).
• 1916 – Dom Mintoff, Maltako lehen ministroa (h. 2012).
• 1917 – Robert Mitchum, estatubatuar aktorea (h. 1997).
• 1925 – Conchita Ramos, Frantziako Erresistentziako kataluniar-frantziar kidea, nazien kontzentrazio-eremuetatik bizirik irten zena (h. 2019).
• 1926 – Francesco Somaini, italiar eskultorea (h. 2005).
• 1927 –
  • Arturo Armando Molina, El Salvadorko presidentea (h. 2021).
  • Theodor Wagner, austriar futbolaria (h. 2020).
• 1928 – Andy Warhol, estatubatuar margolari, idazle eta zinema-zuzendaria, Pop Art mugimenduaren sortzaileetariko bat (h. 1987).
• 1930 – Abbey Lincoln, estatubatuar jazz-abeslari eta aktorea (h. 2010).
• 1932 – Lluís Maria Xirinacs, kataluniar apaiz, politikari bakezalea eta independentista (h. 2007).
• 1934 –
  • Chris Bonington, ingeles alpinista.
  • Landelino Lavilla, kataluniar legelaria eta politikaria (h. 2020).
  • Diane di Prima, estatubatuar poeta (h. 2020).
  • Edmond Simeoni, korsikar politikari nazionalista historikoa (h. 2018).
• 1935 – Trini Tinturé, kataluniar komikilari eta ilustratzailea (h. 2024).
• 1940 - María Luisa López Fernández, espainiar botanikari eta katedraduna.
• 1942 – Francesc Pi de la Serra, kataluniar gitarrista eta kantautorea, Nova Cançóren ordezkari historikoetako bat.
• 1947 – Mohammad Najibullah, Afganistango Errepublika Demokratikoko azken presidentea (h. 1996).
• 1948 – Kenneth Hill, australiar botanikoa, fotosentiberatasunaren aurkitzailea (h. 2010).
• 1959 – Eija-Liisa Ahtila, finlandiar argazkilari eta bideoartista.
• 1962 –
  • Georgi Xaiduko, bela kirolean aritzen zen errusiar estropadalari olinpikoa (h. 2023).
  • Michelle Yeoh, malaysiar aktorea.
• 1963 – Kevin Mitnick, estatubatuar hackerra (h. 2023).
• 1965 – Juliane Köhler, alemaniar aktorea.
• 1969 – Manu Carreño, espainiar kirol irrati esatari eta telebista aurkezlea.
• 1970 –
  • Yutaka Akita, japoniar futbolari ohia.
  • M. Night Shyamalan, indiar jatorriko estatubatuar zinema zuzendaria, gidoigilea eta ekoizlea.
• 1972 – Geri Halliwell, ingeles abeslaria, aktorea eta idazlea, Spice Girls musika-boskoteko kideetako bat.
• 1973 –
  • Asia Carrera, estatubatuar aktore porno ohia.
  • Vera Farmiga, estatubatuar aktorea.
  • Stuart O'Grady, australiar txirrindularia.
• 1974 – Aliaksandr Jaxeuski, bielorrusiar elizgizona.
• 1978 – Marisa Miller, estatubatuar modeloa.
• 1979 – Denisse Buendía, mexikar idazlea eta margolaria.
• 1981 –
  • David Doblas, espainiar saskibaloi jokalaria.
  • Leslie Odom Jr., estatubatuar aktore eta abeslaria.
• 1982 – Gaël Faye, ruandar-frantziar abeslari, rap musikari eta idazlea.
• 1983 – Robin van Persie, herbeheretar futbolari ohia.

Euskal Herria

• 1823 – Jean de Labartette, Euskal Herrian jaiotako artzapezpikua, Frantziar Indotxinan (j. 1744).
• 1846 – Pierre Haudaudine, lapurtar enpresaburu eta militarra, Nantesen (j. 1756).
• 1869 – Pedro Balanzategi, gipuzkoar militar eta politikaria, Palentzian fusilatua (j. 1816).
• 1936 – Aurelio Iñigo, nafar ekintzaile anarkista, eraila (j. 1899).
• 1946 – Felix Markiegi, gipuzkoar apaiz, olerkari eta antzerkigilea (j. 1905).
• 1958 – Alfonso Sena, gipuzkoar futbolaria (j. 1886).
• 1987 – José María Lakarra, euskal historialari, filologo, mediebalista eta heraldista, Aragoi eta Nafarroako historian aditua, Zaragozan (j. 1907).
• 2005 – Mikel Garmendia, euskal aktorea (j. 1945).
• 2016 – Jesús Górriz, nafar poeta (j. 1932).
• 2018 - Felisa Basauri Larrañaga, gipuzkoar baserritarra, esne-saltzailea (j. 1928).
• 2020 – Pierre Accoce, zuberoar kazetari, idazle, historialari eta espeleologoa, Annecyn (j. 1928).
• 2021 – Mikel Azurmendi, euskal idazlea eta itzultzailea (j. 1942).

Mundua

• 258 – Sixto II.a, Aita santua.
• 523 – Hormisdas, Aita santua.
• 1195 – Henrike Lehoia, Saxoniako eta Bavariako dukea.
• 1221 – Domingo de Guzmán, domingotar predikarien ordenaren sortzailea (j. 1170).
• 1272 – Eztebe V.a Hungariakoa, Hungaria eta Kroaziako erregea (j. 1239).
• 1328 – Galeazzo I.a Visconti, Milango jauna (j. 1277).
• 1458 – Kalisto III.a, Aita santua (j. 1378).
• 1637 – Ben Jonson, ingeles olerkari eta drama-idazlea.
• 1660 – Diego Velázquez, espainiar margolari barrokoa (j. 1599).
• 1668 – Ana Soto, venezuelarra, espainiar kolonialisten aurkako borrokalari kazikea (j. 1618)
• 1682 – Luis Frantziakoa, Frantziako dofina (h. 1712).
• 1689 – Sofia Dorotea Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburgekoa, alemaniar noblea (j. 1636).
• 1700 – Léon de Lalanne, frantziar apaiz katolikoa, Baionako apezpikua izandakoa (j. c. 1642).
• 1746 – Kristian VI.a Danimarkakoa, Danimarkako eta Norvegiako erregea (j. 1699).
• 1820 – Elisa Bonaparte, Napoleon I.aren arreba (j. 1777).
• 1873 – Odilon Barrot, Frantziako lehen ministroa (j. 1791).
• 1901 – Karoline Rosing, groenlandiar emagin eta itzultzailea (j. 1842).
• 1906 – George Waterhouse, Zeelanda Berriko lehen ministroa (j. 1824).
• 1908 – Antonio Starabba, Italiako lehen ministroa (j. 1839).
• 1914 – Ellen Axson Wilson, AEBetako lehen dama (j. 1860).
• 1916 – Roger Casement, irlandar olerkari, iraultzaile eta nazionalista, heriotza zigorrez urkatua (j. 1864).
• 1923 – José Fernández Zabala, espainiar alpinista, idazle, argitaratzaile eta liburu saltzailea (j. 1884).
• 1925 – Gregorio Ricci-Curbastro, italiar matematikaria (j. 1853).
• 1945 – Naoemon Shimizu, japoniar futbolaria.
• 1959 – Preston Sturges, estatubatuar zinema zuzendaria (j. 1898).
• 1964 – Cedric Hardwicke, ingeles aktorea (j. 1893).
• 1965 – Aksel Sandemose, daniar eleberrigilea (j. 1899).
• 1969 – Theodor Adorno, alemaniar filosofo, soziologo eta musikologoa (j. 1903).
• 1973 – Fulgencio Batista, Kubako presidente eta diktadorea (j. 1901).
• 1978 – Paulo VI.a, Aita Santua (1963-1978) (j. 1897).
• 1979 – Feodor Lynen, alemaniar biokimikaria, 1964ko Kimikako Nobel Saria (j. 1911).
• 1980 – Marino Marini, italiar eskultorea (j. 1901).
• 1985 – Forbes Burnham, Guyanako presidentea (j. 1923).
• 1986 –
  • Emilio Fernández, El Indio, mexikar zinema zuzendari eta aktorea (j. 1904).
  • Manfred Hausmann, alemaniar idazlea (j. 1898).
• 1988 – Francis Ponge, frantziar olerkari eta saio-idazlea (j. 1899).
• 1990 –
  • Gordon Bunshaft, estatubatuar arkitektoa (j. 1909).
  • Carlos Iniesta Cano, espainiar militarra (j. 1908).
  • Jacques Soustelle, frantziar etnologo, politikari eta akademiakidea (j. 1912).
• 1991 – Shahpur Bakhtiar, Irango lehen ministroa (j. 1914).
• 1994 – Domenico Modugno, italiar abeslaria (j. 1928).
• 1996 –
  • Muhammad al-Badr, Yemengo Mutawakkilitar Erresumako azken erregea (j. 1926).
  • Hernán Siles Zuazo, Boliviako presidentea (j. 1914).
• 2001 – Jorge Amado, brasildar idazlea (j. 1912).
• 2002 – Edsger Dijkstra, herbeheretar informatikaria, informatikaren aintzindarietako bat (j. 1930).
• 2005 –
  • Vizma Belševica, letoniar olerkaria, idazlea eta izultzailea (j. 1931).
  • Robin Cook, eskoziar politikaria (j. 1946).
• 2007 – Atle Selberg, norvegiar matematikaria (j. 1917).
• 2009 –
  • Willy DeVille, estatubatuar abeslari eta konpositorea (j. 1950).
  • John Hughes, estatubatuar zinema zuzendaria (j. 1950).
  • Antonia Ferrín Moreiras, matematikaria, irakaslea eta lehen galiziar astronomoa (j. 1914).
• 2010 –
  • Cacilda Borges Barbosa, brasildar musika irakaslea, zuzendaria, konpositorea eta piano-jolea (j. 1914).
  • Tony Judt, angloestatubatuar historialari, saiakeragile eta unibertsitateko irakaslea (j. 1948).
• 2015 – Louise Suggs, estatubatuar golf jokalaria, gaur egungo emakumezkoen golfaren sortzaileetako bat (j. 1923).
• 2017 – Betty Cuthbert, australiar atleta (j. 1938).
• 2018 –
  • Paul Laxalt, euskal jatorriko estatubatuar politikaria, Nevadako gobernadorea (j. 1922).
  • Joël Robuchon, frantziar sukaldaria, Gault Millau Gidak 1989an "Mendeko sukaldari" izendatua (j. 1945)
• 2019 – Luis Ruiz de Gopegui, espainiar fisikari eta idazlea, NASAren arduraduna Espainian (j. 1929).
• 2020 – Brent Scowcroft, estatubatuar militar eta politikaria (j. 1925).

• Sehaska egutegiko izendegia: Pakea/Paken/Pakene/Bakezela eta Getari.
• Jesusen Antzaldatzearen jaieguna, kristautasunean.
• Jaiegunak: Gipuzkoako Getariko San Salbador auzoko jaiak.