Baigorri

Baigorri beste hizkuntza batzuetan ere ezagutzen da, hala nola:

• frantsesez: Saint-Étienne-de-Baïgorry^[3]
• okzitanieraz: Sent Estève de Baigòrri^[4]
• aragoieraz: Baigorri

Gainera, toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:

• Vallis que dicitur Bigur (980)^[5]
• Beguer (1238)^[5]
• Beigur (1238)^[5]
• Baigur (1238)^[5]
• Baigorrie (1238)^[5]
• Sanctus-Stephanus de Bayguerr (1335)^[6]
• Sant-Esteban (1513)^[7]
• Baygorri (1650)^[5]
• Thermopile (1793)^[8]

Etimologia

Baigorri toponimoa izen gardena da: bai ("ibai") (cf. Baia (ibaia)) eta gorri hitzen arteko elkarketa da. "Ibai gorria" uler liteke, Urepeleko Errobi ibaiak udalerritik igarotzean hartzen duen koloreari erreferentzia eginez.^[9]

Irudi luke frantses eta okzitanierazko izenak, Arrosa edo Donamartiri bezalako beste kasu batzuetan bezala, tokiko santuaren (kasu horretan, Done Eztebe) eta euskal izen tradizionalaren (kasu honetan, Baigorri) elkartzetik datozela. Hala ere, hori ez da guztiz egia. Udalerria osatzen duten herriguneen garapenarekin, Donostei eta Baigorriko hiriguneek bat egin zuten, gaur egungo herri barnea sortuz. Horregatik, izen konbinatu bat sortu zen: Donostei-Baigorri (frantsesera Saint-Étienne - Baigorri eta okzietanierara Sent Estève - Baigòrri egokitua). Ondoren, izena lehen aipatutako beste kasuekin parekatu zen, de preposizioa gehituz.

Baigorri Baigorriko ibarrean dago.

Mugakideak

Sarbideak

Baigorritik Ortzaizeraino autobusez joan daiteke, han Baionako aldirietako geltokia dago. Udalerria antzinako RN 648 eta RN 648a errepideek zeharkatua da, egun RD 15 eta RD 948 direnak.

Klima

Datu klimatikoak (Irulegi, 1981-2010)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	24.8	27.0	30.0	32.6	35.0	40.0	41.0	42.0	39.2	34.0	27.0	26.0	42.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	11.9	12.9	15.6	17.1	20.8	23.7	25.9	26.2	24.4	20.5	15.2	12.5	18.9
Batez besteko tenperatura (ºC)	7.5	8.0	10.3	11.7	15.2	18.2	20.3	20.5	18.3	15.3	10.6	8.3	13.7
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	3.0	3.2	5.0	6.4	9.7	12.7	14.7	14.8	12.3	10.1	6.0	4.0	8.5
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-15.4	-10.5	-9.5	-3.2	-0.2	2.8	5.8	4.0	2.0	-2.5	-8.5	-9.8	-15.4
Batez besteko prezipitazioa (mm)	146.0	129.8	124.7	139.3	106.9	77.0	65.6	76.1	92.5	112.1	164.8	153.4	1398.2
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm)	96.7	115.5	128.9	78.8	70.1	66.2	103.2	80.3	69.3	88.1	124.1	110.2	128.9
Iturria: Frantziako klimatologia zerbitzua[10]

Hidrografia

Baigorri Errobiko ibaiadar Urepeleko Errobik eta bere ibaiadarrek zeharkatua da:

• Gernieta erreka
• Bihuntzegiko erreka, baita haren ibaiadar Herauneko erreka ere
• Lespars erreka
• Zahaztoi erreka, baita haren ibaiadar Abraku eta Zargarai errekak ere
• Beletxiko erreka, baita haren ibaiadar Herraukiko eta Tihistako errekak ere
• Aparaineko erreka
• Lixketako erreka
• Latxarrako erreka
• Herateko erreka
• Nekaitzeko erreka, baita haren ibaiadar Marmarako erreka ere

• 
  Presa Urepeleko Errobin
• 
  Urepeleko Errobi Baigorrin
• 
  Piszikultura
• 
  Baigorriko erromatar zubia
• 
  Errobi Baigorri eta Donostei artean

Orografia

GR 10ek, Pirinioak mendebaldetik ekialderantz zeharkatzen dituen ibilbide luzeak, herria zeharkatzen du. Sarbidea da, Iparla zeharkatuz, Bidarrairaino.

Hona hemen udalerriko mendi nagusiak:

• Adartza (1 250 m): Banka, Luzaide eta Baigorri artean dago
• Munhoa (1 021 m): Baigorri eta Donibane Garazi artean
• Aintziaga (905 m): mendebaldean
• Hauza (1 305 m): mendebaldean
• Adi (1 450 m): Baigorri eta Urepele artean
• Izpegi mendatea (672 m): Baigorri eta Erratzu artean

• 
  GR 10, Harrieta mendatean
• 
  Iparla, Baigorritik ikusita
• 
  Ahuntzak, Iparlan
• 
  Auzamendia
• 
  Munhoa, Urdozetik

Auzoak

• Donostei edo Behereko Karrika
• Baigorri edo Gaineko Karrika
• Urdoze
• Leizparze
• Okoze
• Otikorene
• Gernieta

• 
  Baserria Gernietan
• 
  Urepeleko Errobi Orikorenen
• 
  Izpegi lepoa
• 
  Jarramendi Garatetik
• 
  Okoze

Lamotainpareta dagoen tokian, eremu protohistoiriko bat dago, harrizko parapetoen barruti batekin, inguru hau, goiz populatua egon zela adierazten duena.

Erdi Aroa

1020an, Gaskoniako dukea zen Antso VI.a Gilen Gaskoiniakoak Baigorriko ibarraren subiranotasuna Nafarroako errege zen Antso III.a Gartzeitzeri eman zion, jasotako mesede baten esker onez. Errege berak 1033an nafar koroari erantsia 1033an eta Baigorriko Bizkonderria sortu zuen, Baigorrin hiriburuarekin, eta kontrola Gartzea Lopitzeri eman zion, Eneko Lopitz Bizkaiko kondearen anaiari. 1253an, Tibalt II.a Nafarroako erregeak Doneztebe elizako patronatua Orreagako patronatuari eman zion.^[11]

Baigorriko jaunak Nafarroako erregearen zerbitzupean bereizi ziren batailadore handi gisa. Askori Nafarroako Erresumako hainbat eskualdetan funtzionario postuak eman zitzaizkien eta beste hainbesteri errege gazteluetako alkateak eman zitzaizkien, bereziki Luzaide eta Amaiurrekoak. Merinoak eta Nafarroako Gorteetako ordezkariak ere izan ziren.^[12]

1391n Baigorriko Bizkonderria herri hauek osatzen zuten: Donostei-Baigorri (hiriburua), Anhauze, Sorhoeta, Donostei, Lasa, Irulegi, Urdoze, Leizparze, Okoze, Otikorene, Gernieta eta Azkarate.^[13]

XII. mendean, Lope II Enekoitzek, Baigorriko Bizkondeak, Oztibarreko lurraren errentak jasotzen zituen, eta horietako batzuk Haranbeltzeko prioratoari ematen zizkion, baita zenbait lur ere. XIII. mendean Bizkonderria bi zatitan banatu zen. Izan ere, Frantzisko Semenetz Baigorriko Bizkondearen semeak, lehen ezkontzetan Caupenne batekin ezkondua, herentziaz lehiatu ziren.

Erregeek, Felipe III.a Nafarroakoak eta Joana II.a Nafarroakoak, Bizkonderriaren erdia eman zioten haietako bati, Nafarroa andreari, Brun de Till jaunarekin ezkondua, eta, bestea, beste semeari. Bi zati horiek XV. mendean elkartu ziren berriro.^[14]

Nafarroako konkista

Fernando Katolikoak Nafarroa Garaia kendu zionean, Baigorriko Bizkondeek leial segitu zuten beren legezko subiranoekin, baina beren jarduerak Bearnera eta Nafarroa Behereko lurretara desbideratu ziren. Gracian Etxautzkoa, Lautrecekin batera, Italiako kanpainara joan zen; geroago, Henrike II.a Espainiakoaren gortean kargu bat izan zuen. Antton Etxaultzkoa semeari zor zaio Bizkaiko jurisdikzioaren haranetik Garaziko Gortearen haranera igarotzea, administrazio judizial zibil eta kriminalari dagokionez (1564), botere feudalaren haranaren emantzipaziorako urrats garrantzitsua.^[15]

Gaztelarren aurka borrokatu zuen, baita erlijio gerretan ere, Erreformaren arerio nagusietako bat izan baitzen. Horregatik, Lüküzeko eta Armendaritzeko jaunak buru zituzten katolikoekin kausa komuna egin zuen, baina 1570ean men egin zuen. Hurrengo matxinada katolikoa gertatu zenean, Antton erreginari leial mantendu zitzaion eta, geroago, Henrike III.a Nafarroakoa eta IV.a Frantziakoaren konfiantzazko gizona izatera iritsi zen, 1573an eta 1583an espainiar gortera bidali zuena, zenbait kudeaketa egiteko.

Etxautzeko Bizkondea Labetzeko jaun, Saillejuzaneko jaun, Santiagoko ordenako zaldun, ganbera-aitoren seme, Nafarroako kapitain eta Bearneko seneskal handi izatera ere iritsi zen. Bertrand Etxautzkoa, Anttonen semea, Baionako apezpiku izendatu zuten 1593an. Frantziako kapilau handi, Tourseko artzapezpiku eta erregearen ordenen komendadore izendatua, Etxautz Luis XIII.a Frantziakoa eta Maria Mediciren konfiantzazko gizona izan zen, nahiz eta Richelieu kardinala, denbora batez bere laguna izan zena, ez zen oso abegikorra izan.^[11]

Horren ondoren, XVI. mendean giro gatazkatsua bizi izan zuen, Gaztelako Erresumak Nafarroako erresuma lotu ondoren Erroibar eta Baigorriko ibarra arteko borrokengatik. Hori Sorogainibarren edo Kintoan islatu zen: bertan lurren jabetza ospatzen zen.

Frantziako Iraultza

1789ko Frantziako Iraultzaren ondoren, Baigorriko udalerria mugimendu iraultzailearen aurka agertu zen hasieran. 1790eko martxoaren 4ko Legeak Frantziako departamenduak eta barrutiak sortu zituen. Era horretan, Ipar Euskal Herriak eta Biarnok Pirinio Apalak edo Behe Pirinioak edota Pirinio Behereak izeneko departamendua sortu zuten. Ipar Euskal Herrian hiru barruti sortu zituen: Maule, Donapaleu eta Uztaritze. Lapurdin egindako gehiegikeriak zirela eta egoitza Uztaritzetik Baionara aldatu zuten.^[16]

1790eko azaroaren 13ko dekretu batek, etekinen errenten zerrenda gordailatzeko agindu zien eliz onuradunei. Udalak, erretorea, ordena indiskretua jendaurrean ezagutzera ematetik salbuetsi zuen, eta bereziki interesdunei jakinarazteko baimena eman zion. 1791ko hasieran, departamendu administrazioak, Harismendiri, bere auzapeza funtzioak baliogabetu zizkion, eta egoera aldatu egin zen. Herriko erretoreak, Pierre Casadevant donibanegaraztarrak, Frantziako Iraultzako I. konstituzioaren zina egiteari uko egin zion, postua 1792ko iraila arte mantenduz. Udal iraultzaile berriak kementsu ekin zion ezjakintasunari aurre egiteari. Horretarako, 1795eko abenduan, bi eskola jarri zituen, bata plazan eta bestea Lezpartze auzoan. Hurrengo urteko maiatzaren 9an beste lau ezarri zituen haurrei irakurtzen irakasteko; bata presbiterio zaharrean ireki zen, bigarrena Etxautzen, hirugarrena Anhauzen eta laugarrena Azkaraten.^[17][18]

Konbentzioaren Gerran, 1793ko ekainaren 22an, Baigorriko biztanleek gidatutako tropa frantziarrak Izpegi lepoko postua konkistatzea lortu zuten, baina espainiar soldaduek berehala baztertu zituzten.^[19]

Direktorioak izenen aldaketa bultzatu zuen, iraultzaileak izan zitezen. Horrexegatik hainbat udalerriek euren izenak aldatu zituzten, "termino iraultzaileak" erabiliz 1795ean. Baigorriko kasuan, Thermopyles izenera jarri zen, Termopiletako gudua gogoratzeko: hor, Atenas eta Esparta greziar polisak, persiar aurrerapenaren aurka borrokatzeko elkartu ziren, K.a. I. mendean.^[20]

Napoleondar Gerrak

Napoleondar Gerretan, Baigorri eta Bidarraiko biztanleak Arthur Wellesley Wellingtongo Dukearen aurka agertu ziren, honek 1814an honako aldarrikapen hau zuzendu zien arte:

Aldarrikapen hori euskaraz eta frantsesez argitaratu zen. 1881eko apirila eta maiatzean, herri horretako agintariek eta biztanleek, Francisco Espoz Minako gerrillari taldearen erasoaldi baten beldur, babes neurriak hartu zituzten eta garda nazionalen konpainia batzuk etorrarazi zituzten. 1813ko uztailaren 1eko agindu prefektoral baten bidez, garda nazional sedentarioa antolatu zen Donibane Garaziko, Baigorriko, Iholdiko eta Donapaleuko kantonamenduetan, segurtasun neurriak hartzeko frantziar armadaren sarrera desantolatuaren eta etsaien gertutasunaren aurrean; hilabete honetan bertan garda nazionalak etsaiarekin hainbat liskar izan zituen.^[21]

Nafarroa Behereko erasoaldia uztailaren 23an hasi zen eta garda nazionalak errekonozimendu operazioetan eta mugako lehen borroketan parte hartu zuen. Biktimak izan ziren, eta, gainera, zaurituak azkar zaindu zituzten. Urte honetako azaroaren 30ean, Espozen soldaduek, udalerri honen norabidean eraso zuten, baina, defentsa on bati esker, garaituak izan ziren, eta erretiratu egin behar izan zuten, aurkitzen zituzten komunetan lapurtuz.

Handik bi astera, 2 000 espainiar erasora itzuli ziren, baina oraingoan benetako inbasioa zen; Baigorriko 300 gizonek amore eman behar izan zuten, kopuruz gutxiago zirelako, eta ez etsaiari aurre egin gabe. Abenduaren 16an, eguerdian, inbaditzaileak hartu zuen udalerria, eta gehiegikeriak eta lapurretak egin zituen herrian. Hori dela eta, biztanle askok Donibane Garazira emigratu zuten.^[22]

1814ko urtarrilaren 12an Harispe jenerala bere tropekin Baigorrira iritsi zen, non Espozen banaketa aurkitu zuen, eraso egin zion eta bi armadek oso borroka bortitza egin zuten. Harisperen soldaduek, ekintza pertsonalki zuzentzen zuen bere jeneralak asaldaturik, etsaia garaitu eta Baigorri hartu zuten. Biztanleriaren zati handi batek operazio militarrean parte hartu zuen. Urte bereko otsailaren 14an, Baigorriko ibarra berriro inbaditu zuten, oraingoan ere herritarren aurkako gehiegikeria ugari eginez.

Nazien okupazioa

1940ko ekainaren 22an, Frantzia bi eremutan banatu zen: bata Wehrmachten mendekoa eta bestea Vichyko gobernuak administratua. Baigorriko ibarra Hirugarren Reichako administrazioari esleitu zitzaion. Demarkazio-linea ibarraren ekialdean egon zen, Arnegi eta Donibane Garazi artean.^[23]

XX. mendea

XX. mendean zehar, nahiz eta aurrekariak XIX. mendearen erdialdean gertatu, Baigorriko gazte asko beren etxeak uzten hasi ziren Amerikara, batez ere Estatu Batuetara, bizitzera joateko. Joera hori ez zen bukatu 1970eko hamarkadara arte, nahiz eta populazioa 2 500 biztanletik 1 800 biztanlera igaro zen.

1980ko hamarkadatik aurrera, kultura berritu zen. Euskal nortasuna, ordu arte, Frantziak lausotu eta gutxietsi egin zuen, eta, orain, bertako biztanleen harrotasuna da. Liskar politiko handiak ere izan ziren, bereziki Iparretarrak talde armatua zela eta, 1990eko hamarkadan pixkanaka gutxitzen hasi ziren. Artean, biztanleria 1 600 biztanle inguruan egonkortu zen, eta nekazaritza-mundua kalitatezko ekoizpena lehenesten hasi. Horrela, udalerria Irulegiko arnoan eta Ossau-Irati gaztan dago, eta arrain-hazkuntza eta nekazaritza ekologikoa garatzen dira.^[24]

Tipologia

Baigorri landa-eremuko udalerria da, populazio-dentsitate txikia edo oso txikia baitu (23 biztanle/km²). Baigorri-Ortzaize eskualdeko hiriburu gisa, nolabaiteko eragina du eskualdeko gainerako udalerrietan; izan ere, Baigorrin denda batzuk daude, hala nola Posta edo bigarren hezkuntzako ikastetxe bat. Hala ere, eragin hori luze gainditu zuen Donibane Garazik, non Nafarroa Behereko hegoaldeko saltoki eta azalera handi gehienak biltzen diren.

Lurzoruaren okupazioa

Udalerriaren lurzoruaren okupazioa lurraren okupazio biofisikoari buruzko Europako datu-basean islatzen da, Corine Land Cover izenaz ezaguna. Hala, basoak eta ingurune erdi-naturalak azalera osoaren % 76,4 dira, 2018ko datuen arabera. Hamarren pare bat gutxiago dira, 1990ean baino ( % 77,1). Zehazki, % 39,5 zuhaixkak edo belarra dira, % 34,9 basoak, % 13,6 larreak, % 8,5 nekazaritza-eremuak, % 2 landaretza gutxi edo batere ez duten eremuak eta % 1,5 eremu urbanizatuak.^[25]

Etxebizitza

1990ean 758 etxe zeuden, horietatik 535 lehen etxeak ziren, 86 bigarren etxeak ziren eta 137 hutsik zeuden.^[26]

Etxauzko burdinola herritik 1,5 kilometrora dago hegoalderantz. XVII. mendeko erdialdetik 1785ra arte martxan izan zen.

Udalerriko ekonomia laborantzan dago oinarrituta, Irulegiko arnoaren eskualdean izanik.

1982ko erroldaren arabera, biztanleria aktiboa 586 pertsonakoa zen, honela banatuta: 175 langile, 240 langile autonomo, 41 ugazaba, 73 profesional eta 57 langile. Guztira 569 langile zeuden sektore hauetan: 116 industrian (% 20), 216 zerbitzuetan (% 38) eta 237 lehen sektorean (% 42).^[28]

Auzapezak

Hauteskundeak

Erakunde publikoak

2017ko urtarrilaren 1era arte, Azkarate Garazi-Baigorri herri elkargoaren kide zen. Une horretatik aurrera, sortu berria zen Euskal Hirigune Elkargoaren parte izatera pasa zen.^[31]

Euskal Hirigune Elkargoaren esku dagoko Car Express hiriarteko autobus sareak zerbitzatzen du herria. Guztira, bi lineek eskaintzen du zerbitzua.^[32]

Euskara

Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Baigorriko ibarreko herri guztiak sailkatu zituen, mendebaldeko behe-nafarrera euskalkian, Arberoa eta Ortzaize ibarretan hitz egiten zena.^[33]

Koldo Zuazok, 2010ean, Baigorrik nafar-lapurtera euskalkian sailkatu zituen.^[34]

Hezkuntza

Baigorrin hiru eskola primario, bi pribatu eta publiko bat daude: Baigorriko Ama Ikastola (pribatua), Donostei (pribatua) eta Baigorri (publikoa).^[35] Lehenengoan, murgilketa euskaraz egiten da, ia eskola guztiak euskaraz, eta beste bietan frantsesa-euskara irakaskuntza elebiduna eskaintzen da, orduen % 50 hizkuntza bakoitzean.^[36]

Halaber, bigarren hezkuntzako bi ikastetxe daude: Joan Pujo (publikoa) eta Donostei (pribatua).

Kirola

Union sportive Baigorri (US Baigorri) 1971n sortutako errugbi taldea da. 2003an desagertu zen Union sportive Garazi (US Garazi) taldearekin bat egin zuenean Union sportive Nafarroa (US Nafarroa) sortzeko. Egoitza soziala Donibane Garazin egon arren, Baigorrin egoitza erantsi bat dago.^[37]

Herrian trinketean, ezker paretan eta aire zabalean pilota egiteko aukera dago, auzoetan zehar dauden pilotalekuei esker. Tenperatura oneko egunetan, erreboteko partidetara eta pilotako diziplinara joan daiteke. Izan ere, Zaharrer Segi udalerriko kluba Ipar Euskal Herriko klub onenetakoa da.^[38][39]

Jaiak

• Nafarroaren Eguna: Basaizea elkarteak apirilaren amaieran antolatzen du urtero 1978tik, ekitaldi kulturalen bidez Nafarroako batasuna (Garaiko herrialdea Beherekoarekin) aldarrikatzeko.
• Done Eztebeko bestak: Done Ezteberen omenezko jaiak abuztuaren lehen astean ospatzen dira, eta egun nagusia abuztuaren 3a da. Pilota partidak, euskal dantzak eta abar izaten dira.^[40]

• Doneztebe eliza^[41][42]: elizaren parterik zaharrenak XII. mendekoak dira. Erretaula XVII. mendekoa da eta ezkiladorrea 1790etik du
• Baigorriko erromatar zubia: nahiz eta erromatar hitza izan izenean, XVII. mendekoa (1661) den zubia da. Aldude ibaiaren gainean dago eraikia, Etxautz gazteluaren parean
• Etxautz gaztelua^[43][44]: Erdi Aroko aztarnak dituen arren, gaur egungo eraikina 1555. urtekoa da, protestanteek erraustu ostean eraikia. XVIII. mendean aldatua izan zen eta XX. mendeko bukaeran berriztatua
• Historiaurreko hondarrak aurkitu zituzten Lamotainpareta auzoan. Karrakei auzoan, berriz, gaztelu zahar bat
• Lizarazuko gaztelua^[45] 1366koa
• Urdozeko jauregia^[46] XIV. eta XVII. mendeen artekoa
• Itze baserria^[47] XVII. mendekoa
• Makozain baserria^[48]
• Martinxoloenia etxea^[49]
• Etxauzko burdinola^[50] XVII. eta XVIII. mendeetakoa
• Berhoa baserria^[51] XVIII. mendekoa
• Iturraldea baserria^[52]
• Jokoberro baserria^[53]
• Zuburia etxea^[54]
• Germietako San Laurendi eliza^[55]XIV. eta XVII. mendeen artekoa
• Okozeko San Salbatore eliza^[56] XIV. eta XVIII. mendeen artekoa
• Urdozeko eliza^[57] XVII. mendekoa
• Andra Mariko eliza^[58] XVIII. mendekoa

• Bertrand Etxautz (1556–1618), Baionako apezpikua 1598 eta 1618 artean.
• Jean Isidore Harizpe (1768–1855), militarra.
• Thomas Etxeberri (1774–1832), notarioa, bake epailea, auzapeza eta politikaria.
• Jean-Baptiste Etxeberri (1805–1874), politikaria.
• Amédée Artze, (1900–1984), pilotaria.
• Jean Etxeberri-Aintxart (1914–2003), politikaria eta notarioa. Ipar Euskal Herriko lehen diputatu eta kontseilari nagusi abertzalea.
• Jean Haritxelhar (1923–2013), hizkuntzalaria eta Euskaltzaindiko presidente ohia.
• Pascal Mazzotti, (1923–2002), aktorea.
• Emile Larre Sokorri (1926–2015), apaiza, idazlea eta euskaltzain osoa.
• Marijane Minaberri (1926–2017), idazlea.
• Mixel Oronoz (1935–), idazlea eta euskaltzalea.
• Erramun Martikorena (1943–), abeslaria.
• Aurelia Arkotxa (1953–), idazlea eta euskaltzaina.
• Filipe Bidart (1953–), Iparretarrak talde armatuaren sortzailea eta buruzagi ohia.
• Jean Louis Harinordoki "Laka" (1954–), bertsolaria eta idazlea.
• Pantzo Hirigarai (1957–), idazlea.

Baigorri ondorengo herriekin senidetuta dago:

• Tafalla^[59]

• 
  Etxautz gaztelua
• 
  Done Eztebe eliza
• 
  Pilotalekua
• 
  Zubi erromatarra
• 
  Etxautz auzoa
• 
  Okozeko San Salbatore eliza
• 
  Baionako xingarra onduz

• Baigorri-Ortzaize
• Nafarroa Beherea

• Baigorriko Herriko Etxearen webgune ofiziala