Düsseldorf
Düsseldorf mendebaldeko Alemaniako hiria da, Ipar Renania-Westfalia estatuaren hiriburua. Herrialdeko bederatzigarren hiririk handiena da, 612.178 biztanle baitzituen 2015ean.
| Düsseldorf Düsseldorf | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Alemaniako hiri-udalerria | |||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||||||||||||
| Estatu burujabe |  Alemania | ||||||||||||||||||||
| Alemaniako estatua |  Ipar Renania-Westfalia | ||||||||||||||||||||
| Eskualdea | Düsseldorf | ||||||||||||||||||||
| Alkatea | Stephan Keller (en)  | ||||||||||||||||||||
| Izen ofiziala | Düsseldorf | ||||||||||||||||||||
| Jatorrizko izena | Düsseldorf | ||||||||||||||||||||
| Posta kodea | 40210, 40211, 40212, 40213, 40215, 40217, 40219, 40221, 40223, 40225, 40227, 40229, 40231, 40233, 40235, 40237, 40239, 40468, 40470, 40472, 40474, 40476, 40477, 40479, 40489, 40545, 40547, 40549, 40589, 40591, 40593, 40595, 40597, 40599, 40625, 40627 eta 40629 | ||||||||||||||||||||
| Udalerri kodea | 05111000 | ||||||||||||||||||||
| Geografia | |||||||||||||||||||||
| Koordenatuak | 51°13′52″N 6°46′21″E / 51.231144°N 6.772381°E | ||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||
| Azalera | 217.41 km² | ||||||||||||||||||||
| Altuera | 38 m | ||||||||||||||||||||
| Mugakideak | Neuss, Mettmann, Ratingen, Hilden, Erkrath, Langenfeld, Duisburg, Meerbusch, Rhein-Kreis Neuss (en) eta Mettmann (en) | ||||||||||||||||||||
| Demografia | |||||||||||||||||||||
| Biztanleria | 629.047 (2022ko abenduaren 31) 9.570 (2021) | ||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Dentsitatea | 2.893,37 bizt/km² | ||||||||||||||||||||
| Informazio gehigarria | |||||||||||||||||||||
| Telefono aurrizkia | 02104, 0211, 0203 | ||||||||||||||||||||
| Ordu eremua | Central European Standard Time (GMT+1) (en) | ||||||||||||||||||||
| Hiri senidetuak | Chemnitz, Reading, Haifa, Varsovia, Chongqing, Palermo, Chiba, Txernivtsi eta Mosku | ||||||||||||||||||||
| Matrikula | D | ||||||||||||||||||||
| Hizkuntza ofiziala | aleman | ||||||||||||||||||||
| duesseldorf.de eta duesseldorf-tourismus.de | |||||||||||||||||||||
Geografia
Düssel ibaiak Rhin ibaiarekin bat egiten duen tokian dago, Rhin ibaiaren ekialdean gehienbat. Düsseldorf eraikita dagoen lurra orobat alubiala da. Hiriaren punturik altuenak, Hubbelrath auzoak, 165 metroko garaiera du eta punturik baxuenak, Wittlaer auzoak, 28 metrotakoa.
Klima
 Datu klimatikoak (Düsseldorf)  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 4 | 5 | 8 | 12 | 17 | 20 | 22 | 22 | 18 | 14 | 8 | 5 | 12.9 |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | 2 | 3 | 6 | 9 | 13 | 16 | 18 | 18 | 15 | 11 | 6 | 3 | 10 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 0 | 0 | 2 | 5 | 9 | 12 | 13 | 13 | 11 | 8 | 3 | 1 | 6.4 |
| Pilatutako prezipitazioa (mm) | 81.3 | 55.9 | 76.2 | 68.6 | 73.7 | 96.5 | 88.9 | 76.2 | 73.7 | 71.1 | 83.8 | 88.9 | 934.8 |
| Iturria: [1] | |||||||||||||
Historia
Sorrera
Erromatar Inperioa Europaz jabetzen ari zen garaian leinu germaniar ugari Rhin ibaiaren ekialdeko inguru zingiratsuetan babestu ziren. Jakina da VII eta VIII mendeetan Düssel ibai txikiaren inguruan nekazal arrantzale komunitateak bazirela, baina 1135 arte ez da Dusseldorp izena aipatzen, eta orduan ere ondoko Kaiserswerth hiriak harresiak eraiki zituela esateko.
Berg dukea
1186an Berg familiaren menpe gelditu zen Düsseldorf. Bergeko dukeak, bere menpeko hiritarrekin batera, Koloniako Artzapezpikuaren aurka egin eta irabaztean, Düsseldorfek hiri eskubideak jaso zituen, 1288an hain zuzen ere. Ordutik aurrera hiri bien arteko harremanak txarrak izango ziren. Merkatuaren enparantza sortu zen eta harresiak eraiki ziren. 1380an Bergen dukerriaren hiriburu izendatua izan zen. 1386an Berg dukerria Jülich eta Cleves dukerriekin elkartu zen eta 1609an Wittelsbach kondeak bereganatu zuen, familiaren egoitza bertan ezarriz. Düsseldorf konderriaren hiriburu bihurtu zen Koloniaren kaltetan.
Napoleon
Napoleonek 1795ean bonbardatu eta hiriaren babes guztiak suntsitu zituen. Hauen tokian gerora etorbide eta parkeak egingo ziren. 1805ean Napoleonek Berg Dukerri Handia osatu zuen eta Düsseldorf bertako hiriburu izendatu. Dukerri hau Rhingo Konfederazioaren parte zen. Berg familia gaztelu batean bizi zen. 1815ean Napoleonen Inperioa erortzean Vienako Batzarrak Prusiari eman zion lurraldea.
XIX eta XX mendeak
Iraultza industriala iritsi zen eta biztanleria asko igo zen. 1882ko ehun mila biztanleak ia bikoiztu egin ziren 1892rako. Lehen Mundu Gerraren ondoren aliatuen armadek hiria okupaturik izan zuten 1925 arte. 1920an gertaera lazgarria gertatu zen, apirilaren 15eko greba orokorrean paramilitar alemanek Alemaniako Meatzarien Batasuneko 45 delegatu erail zituzten. Bigarren Mundu Gerran bonbaketa ugari jasan zituen, batez ere 1943an, Rhur haraneko industria txikitu nahian eginikoak. Britainiarren okupazio eremuan gelditu zen eta beraiek bihurtu zuten Düsseldorf Ipar Renania-Westfaliako estatuaren hiriburu.
Ondasun nabarmenak
- Rheinturm: 240 metrotako altuera duen telekomunikazio dorrea.
- Altstadt: Alde zaharra da, "munduko tabernarik luzeena" ezizenaz ezagutzen dena, 300 tabernatik gora baititu.
- Medienhafen: Birmoldaturiko kaiaren zatia da. Bertan Frank Gehryk diseinaturiko hainbat eraikin (Der Neue Zollhof adibidez) eta Alsop and Partners arkitektoen Colorium etxea daude.
- Schloss Benrath: Charles Theodore palazioko hautesleak eraikitako etxea da. Rokoko estiloan egina dago.
Kultura
- Altbier: Düsseldorf zerbaitegatik famatua bada bere Altbier (garagardo zaharra) garagardoagatik da.
- Karneval: Ihauteriak dira, Koloniakoak bezala azaroaren 11an hasten direnak. Egunik garrantzitsuena astelehena da, Rosenmontag desfile erraldoiak hiriko kaleak zeharkatzen dituelarik.
Kirolak
Hiriko futbol taldea Fortuna Düsseldorf da. Liga bat (1933) eta bi Kopa (1979, 1980) irabazi ditu. Europa mailan Errekopako finalista izan zen 1980an eta hiru aldiz irabazi du UEFA Intertoto Kopa.
Beste kirolen artean izotz hockeya eta batez ere Amerikar futbola aipatu behar, Alemaniako talderik arrakastatsuena bertakoa baita.
Hiri senidetuak
Düsseldorf ondorengo hiriekin senidetuta dago:[2]
Iruditegia
Udaletxe historikoa
Ipar Renania-Westfaliako parlamentua
Gehry eraikinak
Erreferentziak
Bibliografia
- "Düsseldorf", Appleton's European Guide Book Illustrated, London: Longmans, Green, Reader, and Dyer, 1871
- Norddeutscher Lloyd (1896), "Düsseldorf", Guide through Germany, Austria-Hungary, Italy, Switzerland, France, Belgium, Holland and England, Berlin: J. Reichmann & Cantor, OCLC 8395555
- G. Holscher (1900), "Düsseldorf", A Guide to the Rhine, Cologne: Hoursch & Bechstedt, OCLC 8672751
- "Düsseldorf" . Encyclopædia Britannica. Vol. 8 (11th ed.). 1910. p. 713.
- "Düsseldorf", Encyclopedia Americana, New York: Encyclopedia Americana Corp., 1918
- Nicolas de Pigage (1781), La Galerie électorale, de Dusseldorff, ou, Catalogue raisonné de ses tableaux (in French), Bruxelles: J.B. Jorez, OL 24342357M
Kanpo estekak
Datuak: Q1718
Multimedia: Düsseldorf / Q1718
