Dell Hymes

Dell Hymes
president of the Linguistic Society of America (en)	;
president of the Linguistic Society of America (en)
Bizitza
Jaiotza	Portland, 1927ko ekainaren 7a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Heriotza	Charlottesville, 2009ko azaroaren 13a (82 urte)
Heriotza modua	: Alzheimerra
Hezkuntza
Heziketa	Reed College (en) 1950) ; Indiana University (en) 1955) Doktoretza
Tesi zuzendaria	Charles F. Voegelin
Hizkuntzak	filipinera; ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	antropologoa, hizkuntzalaria, unibertsitateko irakaslea, soziologoa eta folklorista
Enplegatzailea(k)	Harvard Unibertsitatea ; Virginiako Unibertsitatea ; Kaliforniako Unibertsitatea Berkeleyn ; Pennsylvaniako Unibertsitatea
Jasotako sariak	ikusi John Simon Guggenheim Memorial Foundation beka ;
Kidetza	Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia
Zerbitzu militarra
Adar militarra	Ameriketako Estatu Batuetako Armada

Dell Hathaway Hymes (Portland, Oregon, 1927ko ekainaren 7a - Charlottesville, Virginia, 2009ko azaroaren 13a) hizkuntzalaria, soziolinguista, antropologo eta folklorista izan zen eta hizkuntzaren erabileraren azterketa etnografikoa konparatzeko diziplina oinarriak ezarri zituen. Bere ikerketak Ozeano Bareko ipar-mendebaldeko hizkuntzak izan zituen ardatz. Bera izan zen komunikazioarako gaitasuna definitzen lehena.

Bere obraren iturriak

Hymesengan hizkuntzalari, antropologo eta soziologo ugarik eragin zuten, batez ere Franz Boas, Edward Sapir eta Harry Hoijer hauek tradizio amerikarrekoak; eta baita Roman Jakobson eta Pragako Hizkuntz Zirkuluko beste batzuk. Bestalde sakon aztertu zituen Erving Goffman soziologoaren lanak eta Ray L. Birdwhistell antropologoarenak, biak Penneko lankideak, baita Harold Garfinkel, Harvey Sacks, Emanuel Schegloff eta Gail Jefferson etnometodologoen lanak ere.

Hymesen ibilbidea gutxienez bi fasetan bana daiteke. Bere lehen ibilbidean Hymesek Pragako Eskolaren Funtzionalismoa Amerikako Hizkuntza Antropologiara egokitu zuen, hizkuntzaren eta testuinguru sozialaren arteko harremanaren azterketan aitzindari izan zelarik. John Gumperz, Erving Goffman eta William Labov-ekin batera, Hymesek gizartean hizkuntzarekin duen diziplina anitzeko kezka zabala definitu zuen.

Hymes-ek geroago egindako lana poetikan oinarritzen da, batez ere amerindiar ahozko narrazioen antolaketa poetikoan. Berak eta Dennis Tedlock definitu etnopoètica ikasketa eremu bat linguistiko antropologia eta folklorismoaren barruan. Hymes-engan Kenneth Burke literatura kritikaria izan da azken lan honetan izan duen eraginik handiena, eta esan du "Nik egiten dudanaren zentzua beste inori baino gehiago zor zaio Kenneth Burkeri". Hymesek Burkerekin ikasi zuen 1950eko hamarkadan. Burkeren lan teorikoa askotarikoa zen eta erabiltzen zituen gaiak ere bai, baina Hymesengan eragin handiena izan zuen ideia poesiari kritika erretorikoan aplikatzekoa izan zen.

Hymesek beste eragile literario eta kritiko ugari sartu ditu bere aipuen artean, besteak beste, Robert Alter, CS Lewis, AL Kroeber, Claude Lévi-Strauss.

Bere lanaren garrantzia

Hymesek lehen soziolinguistetako bat izan zenez, hizkeraren eta harreman sozialen arteko loturak ikertzen aitzindari izan zen.

Hymes-ek Noam Chomsky-k egindako formulazioari erantzun entzutetsua egin zion, gaitasunaren (hizkuntza deskodetzeko eta ekoizteko beharrezkoak diren arau gramatikalen ezagutza) eta ariketaren (testuinguruaren benetako hizkuntzaren erabilera) arteko dikotomiari erantzuna formulatu zuen. Hymesek ariketa ikerketaren erdigunetik baztertzearen aurka agertu zuen, ikerketa linguistikoaren erdigunetik ezin zela baztertu defendatu zuen, eta komunikazio gaitasuna edo hizkuntza testuinguru sozialean erabiltzeko beharrezkoak diren ezagutzak proposatu zituen ikerketa linguistikoaren objektu gisa. Hizkuntzaren erabilera egokia konbentzionalki definitzen denez eta komunitate desberdinen arabera aldatzen denez, Hymes-ek hasieran egindako lan askok ikerketa etnografikorako proiektua osatzen zuten hizketa-komunitateetan hizkuntza-erabilera eredu kontrastatuak lortzeko. Hymesek ikuspegi horri "hizketaren etnografia" deitu zion. Jarraian azaldutako SPEAKING akronimoa heuristika arin gisa aurkeztu zen, landa-langileak erabiltzen ari ziren hizkuntzaren kasuak dokumentatu eta aztertzen saiatzeko, "hizketa-gertaerak" izendatu zituena. Akronimoan txertatuta dago Roman Jakobsonen hizkuntzaren funtzionaltasun askotarikoari buruzko argudioen aplikazioa eta hedapena. Hizkuntza komunitateen artean hizkuntza erabilera ereduen aldakuntzarako beste ikuspegi teknikoagoak, maiz tipologikoki bideratuak, artikulatu zituen.

Pennsylvaniako Unibertsitateko Ray Birdwhistell-ekin egin zituen eztabaiden ondorioz, bere azken lanean, Hymes-ek "hitz egitearen etnografia" terminotik "komunikazioaren etnografia" terminora aldatu zuen, hizkuntza produkzioaren kasuetatik ikuspegiaren zabalkundea islatzeko. Komunikazioa ( eta komunikazioaren baitan ahozkoa, idatzizkoa, hedabideen bidez igorritakoa; jasotzeko / entzuteko ekintzak barne) erabiltzaileen komunitate jakin batean konbentzionalizatzen da, arrunt edo estandar bilakatzen da, eta hitzezkoa zein hitzik gabeko jokabideak ere barne hartzen ditu.

Erving Goffman eta John Szwedekin batera, Hiri Etnografiaren Zentroa sortu zuen 1969an. Helburua Penn-eko irakasleek eta ikasleek egindako ikerketa finantzatzea zen, hiri-etnografia lehen metodo gisa erabiltzen zutenak, eta ikerketa berritzaile asko atera zituzten. Lehen beka nagusia Buruko Osasunaren Institutu Nazionalak eman zien, arraza eta talde etniko desberdinen arteko aldeak azpimarratuz ikerketa ugari finantzatuz; bigarrena AEBetako Hezkuntza Institutu Nazionaletik etorri zitzaien, ikasgelako etnografia finantzatuz. Erving Goffman-ekin batera, Conduct and Communication seriea editatu zuen Pennsylvania Press Unibertsitatearentzat, beren ustez baliotsuenak ziren ikerketak diruz laguntzeko modu gisa.

Hymesek berak eta beste batzuek " etnopoetika " deitzen zutena sustatu zuten, hizkeraren barneko egitura poetikoei arreta eskaintzen dien folklorea eta ahozko narrazioa transkribatu eta aztertzeko metodo antropologikoa. Indiako mitoen transkripzioak irakurtzean, adibidez, aurretik etorri ziren antropologoen prosa gisa erregistratzen zituzten. Hymes ohartu zen ipuinaren idazketan-eta egituratzean, egitura poetikoak egon ohi direla. Hitzen patroiek, eta hitzen erabileraren ereduek, eredu artistikoei jarraitzen ei diete.

Hymes-en helburua, bere artean zioen, horrelako narrazioen oinarrian eta informatzen duen gaitasuna eta artea ulertzea zen (Hymes 2003: vii). Berak sortu zuen Dell Hymes Model of Speaking eredua eta berak sortu zuen oraindik ere hizkuntzen irakaskuntzan hainbeste aipatzen den komunikazio gaitasuna terminoa.

Komunikazio gaitasuna

Hymes 1971 aipatu ohi da komunikazio gaitasunaren lehen definizioak bilatzen direnean. Konpetentzia komunikatiboaren baitan:

Konpetentzia linguistikoa

Konpetentzia lexikoa
Konpetentzia gramatikala
Konpetentzia semantikoa
Konpetentzia fonologikoa
Konpetentzia ortografikoa eta ortoeptikoa

Konpetentzia soziolinguistikoa

gizarte harremanak bideratzeko markatzaileak
gizarte harremanak bideratzeko adeitasun adierazpenak
erregistro egokiaren hautaketa
dialekto edota soziolektoaren hautaketa

Konpetentzia pragmatikoa

Konpetentzia diskurtsiboa
Konpetentzia funtzionala
Konpetentzia estrategikoa

Erreferentziak

Argitalpenak

Bere lanak ez dira, guk dakigula, euskarara itzuli.

Ingelesez irakur daitezke:

Cazden, C.B., John, V.P., & Hymes, D.H. (Eds.). (1972). Functions of language in the classroom. New York: Teachers College Press.
Gumperz, J. J., & Hymes, D. (Eds.). (1964). "The Ethnography of Communication". Special issue of American Anthropologist, 66 (6), Part II: 137–54.
Gumperz, J. J., & Hymes, D. (1972). Directions in sociolinguistics: The ethnography of communication. New York: Holt, Rinehart, & Winston.
Hymes, D.H. (1961). "Functions of speech: An evolutionary approach". In F. Gruber (Ed.), Anthropology and education. Philadelphia: University of Pennsylvania.
Hymes, D. (1962). "The Ethnography of Speaking". In T. Gladwin & W. C. Sturtevant (Eds.), Anthropology and Human Behavior (pp. 13–53). Washington, DC: Anthropology Society of Washington.
Hymes, D.H. (1963). "Toward a history of linguistic anthropology". In Anthropological Linguistics, 5(1), 59–103.
Hymes, D.H. (1964a). "Directions in (ethno-)linguistic theory". In A.K. Romney & R.G. D’Andrade (Eds.), Transcultural studies of cognition (pp. 6–56). American Anthropologist, 66(3), part 2.
Hymes, D. (Ed.). (1964) Language in Culture and Society: A Reader in Linguistics and Anthropology. New York: Harper & Row.
Hymes, D.H. (1967). "Models of the interaction of language and social setting." In Journal of Social Issues, 23(2), 8–38.
Hymes, D.H. (1967). "The anthropology of communication". In F.E. Dance (Ed.), Human communication theory: Original essays. New York: Holt, Rinehart and Winston.
Hymes, D.H. (1970). "Linguistic method in ethnography: Its development in the United States". In P. Garvin (Ed.), Method and theory in linguistics. The Hague: Mouton.
Hymes, D. (1971). "Sociolinguistics and the ethnography of speaking". In E. Ardener (Ed.), Social anthropology and language (pp. 47–93). London: Routledge.
Hymes, D. (1971). "On linguistic theory, communicative competence, and the education of disadvantaged children". In M.L. Wax, S.A. Diamond & F. Gearing (Eds.), Anthropological perspectives on education (pp. 51–66). New York: Basic Books.
Hymes, D. (Ed.). (1971). Pidginization and Creolization of Languages. London: Cambridge University Press.
Hymes, D.H. (1972). "On communicative competence". In J.B. Pride & J. Holmes (Eds.), Sociolinguistics (pp. 269–293). London: Penguin.
Hymes, D.H. (1972). Editorial introduction. Language in Society, 1, 1–14.
Hymes, D. (Ed.). (1972). Reinventing Anthropology. New York: Pantheon.
Hymes, D.H. (1972). "Toward ethnographies of communication". In P.P. Giglioli (Ed.), Language and social context (pp. 21–44). Harmondsworth: Penguin.
Hymes, D.H. (1973). "Toward linguistic competence". In Working Papers in Sociolinguistics, No. 16.
Hymes, D.H. (1974). "Ways of speaking". In R. Bauman & J. Sherzer (Eds.), Explorations in the ethnography of speaking (pp. 433–452). Cambridge: Cambridge University Press.
Hymes, D.H. (Ed.). (1974). Studies in the history of linguistics: Traditions and paradigms. Bloomington: Indiana University Press.
Hymes, D. (1974). Foundations in Sociolinguistics: An Ethnographic Approach. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
Hymes, D.H. (1974). "An ethnographic perspective". New Literary History, 5, 187–201.
Hymes, D.H. (1974). "Review of Noam Chomsky". In G. Harman (Ed.), "On Noam Chomsky: Critical essays" (pp. 316–333). Garden City, NY: Anchor.
Hymes, D.H. (1975). "Breakthrough into performance". In D. Ben-Amos & K. Goldstein (Eds.), Folklore: Performance and communication (pp. 11–74). The Hague: Mouton.
Hymes, D.H. (1976). "Toward linguistic competence". Sociologische Gids, 4, 217–239.
Hymes, D.H. (1976). "Discovering oral performance and measured verse in American Indian narrative". New Literary History, 8, 431–457.
Hymes, D. (1980) "In five year patterns". In B. H. Davis & R. K. O'Cain (Eds.), First Person Singular (pp. 201–213). Amsterdam: John Benjamins.
Hymes, D. (1980). "Language in Education: Ethnolinguistic Essays". Washington, DC: Center for Applied Linguistics.
Hymes, D., & Fought, J. (1981). American Structuralism. The Hague: Mouton.
Hymes, D. (1981). "In Vain I Tried to Tell You": Essays in Native American Ethnopoetics. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
Hymes, D. (1983). Essays in the History of Linguistic Anthropology. Amsterdam: John Benjamins.
Hymes, D.H. (1984). Vers la compétence de communication. (Trans. F. Mugler). Paris: Hatier.
Hymes, D.H. (1985). "Toward linguistic competence". AILA Review/Revue de l’AILA (Association Internationale de Linguistique Appliquée), 2, 9–23.
Hymes, D.H. (1992). "Inequality in language: Taking for granted". Working Papers in Educational Linguistics, 8(1), 1–30.
Hymes, D.H. (1993). "Inequality in language: Taking for granted". In J.E. Alatis (Ed.), Language, communication, and social meaning (pp. 23–40). Washington, D.C.: Georgetown University Press.
Hymes, D. (1996). Ethnography, Linguistics, Narrative Inequality: Toward an Understanding of Voice. London: Taylor & Francis.
Hymes, D.H. (1998). "When is oral narrative poetry? Generative form and its pragmatic conditions". In Pragmatics, 8(4), 475–500.
Hymes, D.H. (1999). "Boas on the threshold of ethnopoetics". In R. Darnell & L. Valentine (Eds.), Theorizing the Americanist tradition. University of Toronto Press.
Hymes, D.H. (2000). "The emergence of sociolinguistics: A reply to Samarin". In Dialogue, 312–315.
Hymes, D.H. (2001). "Poetry". In A. Duranti (Ed.), Key terms in language and culture. Oxford: Blackwell.
Hymes, D.H. (2001). Preface. Textus, 14, 189–192.
Hymes, D. (2003). Now I Know Only So Far: Essays in Ethnopoetics. Lincoln: University of Nebraska Press.

Bibliografia osagarria

Bauman, R. eta Sherzer, J. (arg.). (1974). Esplorazioak komunikazioaren etnografian . Cambridge: Cambridge University Press.
Blommaert, J. (2006). Etnopoetika berreraikuntza funtzional gisa: Dell Hymes munduaren ikuspegi narratiboa. Hizkuntzaren funtzioak, 13 (2), 255-275.
Blommaert, J. (2010). Nekazaritza: Dell H. Hymes (1927-2009). Soziolinguistika aldizkaria, 14 (5), 693-697.
Cazden, CB (2011). Hymes-en gaitasun komunikatiboaren eraikuntza. Antropologia eta Hezkuntza hiruhilekoa, 42 (4), 364-369.
Coste, D., de Pietro, J.-F. eta Moore, D. (2012). Hymes et le palimpseste de la compétence of communication: Tours, détours et retours en didactique des langues. Langage & Société, 139, 103–123.
Darnell, R. (2006). Keeping the Faith: A Legacy of Native American Ethnography, Ethnohistory, and Psychology. In SA Kan & PT Strong (arg. ), Ipar Amerikako jatorrizko ikuspegi berriak: kulturak, historiak eta irudikapenak, (orr. 3-16). Lincoln: Nebraska Press Unibertsitatea.
Haring, Lee. 2010. Dell Hathaway Hymes (1927-2009). Fabula 51: 93-94.
Hornberger, NH (2009). Hymes-en hizkuntzalaritza eta etnografia hezkuntzan. Text & Talk, 29 (3), 347-358.
Hornberger, NH (2011). Dell H. Hymes: bere beka eta ondarea antropologian eta hezkuntzan. Anthropology and Education Quarterly, 42 (4), 310-318.
Johnson, K. eta Johnson, H. (1998). Gaitasun komunikatiboa. Hizkuntzalaritza aplikatuko hiztegi entziklopedikoa (orr. 62-67). Oxford: Blackwell.
Johnstone, B. (2010). Dell gogoan. Language in Society, 39 (3), 307-315.
Johnstone, B. eta Marcellino, W. (2010). Dell Hymes eta komunikazioaren etnografia. R. Wodak, B. Johnstone eta P. Kerswill (Ed. ), Soziolinguistika Sage eskuliburua (orr. 57-66). Londres: Sage.
Keating, E. (2001). Komunikazioaren etnografia. P. Atkinson, A. Coffey, S. Delamont, J. Lofland eta L. Lofland (Ed. ), Etnografia eskuliburua (orr. 286-301). Thousand Oaks, CA: Sage.
Leeds-Hurwitz, W. eta Sigman, SJ (2010). Penn tradizioa. W. Leeds-Hurwitz (Ed.), Hizkuntzaren historia soziala eta elkarreragin sozialaren ikerketa: pertsonak, lekuak, ideiak (orr. 235-270). Cresskill, NJ: Hampton Press.
Masquelier, B. eta Trimaille, C. (2012). Sarrera Dell Hymes: ondareak, debateak, berritzapenak, adarrak. Langage & Société, 139, 5-19.
Silverstein, Michael. 2010. Dell Hathaway Hymes. [ nekazaritza] Hizkuntza 86.4: 933-939.
Van der Aa, J. eta Blommaert, J. (2011) Jarraipen etnografikoa: Hymes-en amaigabeko lana hezkuntza ikerketan. Anthropology & Education Quarterly, 42 (4), 319-334.
Winkin, Y. (1984). Hezkuntza eta komunikazioaren etnografia. Actes de la Recherche en Sciences Sociales, 52/53, 115-116.
Winkin, Y. (1984). Hymes-en etnografiaren teoria. Hizkuntza Ikerketa Sozialean, 17 (1), 43-51.

Kanpo estekak

Datuak: Q973276

Search