Ekainaren 11

Euskal Herria

Mundua

• 2001 – Oklahomako eraikin federal baten aurkako atentatuan 160 pertsonatik gora hil zituen atentatua egiteagatik, Timothy McVeigh exekutatu zuten Ameriketako Estatu Batuetan.
• 2010 – Tajikistan hegoaldean egondako istilu etnikoetan 37 pertsona hil dira.

Euskal Herria

• 1967ko Bertsolari Txapelketa Nagusia: hirugarren aldiz Manuel Olaizola Uztapide irabazle.

Mundua

• 1922 – Nanook of the North ("Nanuk Eskimala") filma estreinatu zen, Robert J. Flahertyek zuzendu, idatzi eta ekoiztu eta Allakariallak, Nyla eta Cunayou inuitek antzeztu zuten.
• 1937 – A Day at the Races ("Egun Bat Lasterketetan") filma estreinatu zen, Sam Woodek zuzendu eta Marx anaiek eta Allan Jones, Maureen O'Sullivan eta Dudley Dickerson aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1982 – E.T. the Extra-Terrestrial ("E.T. Estralurtiarra") filma estreinatu zen, Steven Spielbergek zuzendu eta Dee Wallace, Peter Coyote, Henry Thomas eta Drew Barrymore aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1993 – Jurassic Park ("Parke Jurasikoa") filma estreinatu zen, Steven Spielbergek zuzendu eta Sam Neill, Laura Dern, Jeff Goldblum, Richard Attenborough eta Samuel L. Jackson aktoreek antzeztu zutelarik.

Euskal Herria

Mundua

Euskal Herria

• 1998 – EAJ, EA eta HB alderdiak Kirolaren legea onartu zuten Eusko Legebiltzarrean Euskadiko selekzioen ofizialtasuna aldarrikatuz.
• 2005 – Biarritz Olympique Pays Basque euskal taldeak Frantziako errugbi txapelketaren finalean Parisko Stade Français taldeari 37-34 irabazi eta urte hartako Frantziako txapelduna bilakatu zen.

Mundua

• 2010 – Hegoafrikan 2010eko Munduko Futbol Txapelketa hasi zen.
• 2012 – Rafa Nadal eta Maria Xarapova tenislariak 2012ko Roland Garrosko txapeldunak.

Euskal Herria

• 1806 – Joaquín Kalbeton, donostiar politikaria (h. 1893).
• 1867 – Victor Emmanuel Largeau, frantziar militarra, Irunen (h. 1916).
• 1872 – Eustaquio Etxabe-Sustaeta, arabar kazetari eta politikari karlista, Haron (h. 1952).
• 1875 – Jose Maria Gonzalez de Etxabarri, arabar idazle, katedraduna eta politikaria (h. 1950).
• 1889 – Antonio Gezala, bizkaitar margolaria eta idazlea (h. 1956).
• 1898 – Felisa Martín, gipuzkoar fisikari eta meteorologoa (h. 1979).
• 1902 – Felisa Areitioaurtena, bizkaitar antzezlea (h. 1990).
• 1903 – Felix Izagirre, Izagirre I, bizkaitar esku-huskako eta palazko pilotaria (h. 1975).
• 1928 –
  • Félix Lavilla Munarritz, nafar piano-jotzaile eta musikagilea (h. 2013).
  • Jose Maria Zabalza, gipuzkoar zinema zuzendaria, gidoigilea eta antzerkigilea (h. 1985).
• 1932 – Victor Gil Lechoza, bizkaitar apaiza, Minasko (Uruguai) apezpikua (h. 2001).
• 1940 – Juan María Zorriketa, bizkaitar futbolari ohia.
• 1951 – Jesús María Sáenz Ortuondo, Josu Ortuondo, bizkaitar futbolaria ohia.
• 1952 – Milagros Rubio, Batzarre alderdiko nafar politikaria, Bardeako tiro eremuaren aurkako elkartearen bozeramailea.
• 1953 – Ismael Lejarreta, bizkaitar txirrindulari ohia.
• 1955 – Joanes Urkixo, euskal idazlea, gidoigilea eta film eta telesailen itzultzailea.
• 1966 – Isaías Carrasco, PSE-EEko gipuzkoar zinegotzia (h. 2008).
• 1976 – Castillo Suarez, euskal poeta eta idazlea.
• 1979 –
  • Eneko Andueza, gipuzkoar politikaria.
  • Alaitz Eguren, gipuzkoar aktorea.
• 1981 – Asier García Pereiro, bizkaitar saskibaloi jokalari paralinpikoa.
• 1985 – Aitor Ramos, bizkaitar futbolaria.
• 1987 – Beñat Gaztelumendi, gipuzkoar bertsolaria.
• 1995 – Asier Agirre, nafar pilotaria.
• 1996 – Ibai Azurmendi, nafar txirrindularia.
• 1997 – Unai Simón, arabar futbolaria.
• 2003 – Alejandro Rego, bizkaitar futbolaria.
• 2006 – Elijah Gift, nafar futbolaria.

Mundua

• 965 – Hisham II.a, Kordobako bigarren omeiatar kalifa (h. 1013).
• 1456 – Ana Neville, Ingalaterrako erregina ezkontidea (h. 1485).
• 1527 – Ana Sofia Prusiakoa, Prusiako dukesa eta Mecklenburgeko dukesa ezkontidea (h. 1591).
• 1662 – Tokugawa Ienobu, Tokugawa shogunerriko seigarren shoguna (h. 1712).
• 1760 – Maria Cosway, italiar-ingeles artista eta hezkuntzaren teorialaria (h. 1838).
• 1776 – John Constable, ingeles margolari erromantikoa (h. 1837).
• 1796 – François-Louis Cailler, suitzako lehen txokolate ekoizlea, Cailler txokolate konpainiaren sortzailea (h. 1852).
• 1811 – Vissarion Belinski, errusiar filosofo eta literatura- kritikaria (h. 1848).
• 1815 – Julia Margaret Cameron, britainiar argazkilaria (h. 1879).
• 1832 – Jules Vallès, frantziar idazlea eta kazetaria (h. 1885).
• 1835 – William Stanley Haseltine, estatubatuar margolaria (h. 1900).
• 1838 – Marià Fortuny, kataluniar margolaria (h. 1874).
• 1844 – William Robert Brooks, britainiar jatorriko estatubatuar astronomoa (h. 1921).
• 1847 – Millicent Garrett Fawcett, ingeles politikaria, idazlea eta ekonomialaria, emakumeen aldeko eskubideak bultatzailea (h. 1929).
• 1860 - Oda Krohg, norvegiar margolaria, Norvegiako pintura erromantiko berriaren erreferentetzat hartua (h. 1935).
• 1862 – Ugyen Wangchuck, Bhutango Dragoi Erregea (h. 1926).
• 1864 – Richard Strauss, alemaniar musikari eta konposatzailea (h. 1949).
• 1867 – Marie Krøyer, daniar margolaria (h. 1940).
• 1876 – Alfred Louis Kroeber, estatubatuar antropologoa (h. 1960).
• 1877 – Renée Vivien, frantsesez idazten zuen britainiar poeta (h. 1909).
• 1880 – Jeannette Rankin, estatubatuar politikari eta aktibista, Ameriketako Estatu Batuetako Kongresurako hautatutako lehendabiziko emakumea (h. 1973).
• 1881 – Hilda Phoebe Hudson, ingeles matematikaria (h. 1965).
• 1888 – Bartolomeo Vanzetti, italiar-estatubatuar anarkista (h. 1927).
• 1893 – Jules-André Peugeot, Lehen Mundu Gerran Frantziako Armadaren lehen soldadu hila (h. 1914).
• 1895 – Nikolai Bulganin, sobietar politikaria, SESBeko lehen ministroa (h. 1975).
• 1899 – Yasunari Kawabata, japoniar idazlea, 1968ko Literaturako Nobel Saria (h. 1972).
• 1900 – Carmen Polo, espainiar aristokrata, Francisco Franco diktadorearen emaztea (h. 1988).
• 1904 – Emil František Burian, txekoslovakiar musikagile, idazle eta antzerki eta zinema-gidoilaria (h. 1959).
• 1910 – Jacques-Yves Cousteau, frantziar itsasgizon, militar, esploratzaile, ekologista, dokumentalgile, zientzialari, argazkilari eta ikerlaria (h. 1997).
• 1912 – Phạm Hùng, Vietnamgo lehen ministroa (h. 1988).
• 1913 – Roger Frey, frantziar politikaria (h. 1997).
• 1919 – Richard Todd, irlandar-britainiar aktorea (h. 2009).
• 1920 – Mahendra Nepalgoa, Nepalgo erregea (h. 1972).
• 1922 –
  • Michael Cacoyannis, greziar zinema-zuzendaria (h. 2011).
  • Erving Goffman, kanadar-estatubatuar soziologo eta idazlea, mikrosoziologiaren aitzindaritzat hartua (h. 1982).
• 1925 – William Styron, estatubatuar eleberrigilea (h. 2006).
• 1928 – Fabiola Mora y Aragón, Belgikako erregina ezkontidea (h. 2014).
• 1932 – Alicia Izaguirre, errioxar politikaria, Arabako lehen gobernadore zibila (h. 2014).
• 1933 – Gene Wilder, estatubatuar aktore, zuzendari eta gidoilaria (h. 2016).
• 1934 – Henri Laborde, Montpezateko Kondea, Danimarkako printze ezkontidea (h. 2018).
• 1935 – Núria Espert, kataluniar antzezlea eta antzerki- eta opera-zuzendaria.
• 1936 –
  • Jaime Camino, kataluniar idazlea, gidoilaria, eta zinema zuzendaria (h. 2015).
  • Barbara Rose, estatubatuar arte-historialaria, arte-kritikaria, erakusketa-komisarioa eta unibertsitateko irakaslea (h. 2020).
• 1937 –
  • David Mumford, estatubatuar matematikaria.
  • Robin Warren, australiar patologoa, 2005eko Medikuntzako Nobel Saria.
• 1939 –
  • Juan Navarro Baldeweg, espainiar arkitekto eta margolaria.
  • Jackie Stewart, eskoziar auto-pilotu ohia.
• 1942 – Brian Muller, zeelandaberritar errugbilaria (h. 2019).
• 1943 – Annabella Incontrera, italiar aktorea.
• 1950 – Vanderlei Eustáquio de Oliveira, Palinha, brasildar futbolaria (h. 2023).
• 1953 – José Bové, frantziar nekazaria, politikaria, sindikalista eta globalizazio alternatiboaren aldeko ekintzailea.
• 1954 – Adelina Yzac, okzitanieraz eta frantsesez idazten duen idazlea.
• 1955 – Juri Sedykh, sobietar atleta, mailu jaurtiketan historiako handienetakoa (h. 2021).
• 1957 – Francesc Orella, kataluniar aktorea, telebista, zinema, antzerki eta bikoizketetan lan egiten duena.
• 1959 – Hugh Laurie, ingeles aktore, idazle eta musikaria.
• 1961 – María Barranco, espainiar aktorea.
• 1965 – Pamela Gidley, estatubatuar aktorea eta modeloa (h. 2018).
• 1968 - Camilla Nylund, finlandiar sopranoa.
• 1969 –
  • Peter Dinklage, estatubatuar aktorea.
  • Mar Flores, espainiar aktore eta modelo ohia.
• 1980 – Miki Mizuasa, japoniar emakumezko aktore pornografiko eta modelo trasgeneroa.
• 1982 – Diana Taurasi, estatubatuar saskibaloi jokalaria.
• 1983 –
  • Yoshiaki Ota, japoniar futbolaria.
  • Kei Yamaguchi, japoniar futbolari ohia.
• 1986 –
  • Shia LaBeouf, estatubatuar aktorea.
  • Magaly Solier, peruar folk-kantautore eta aktorea.
• 1988 –
  • Claire Holt, australiar aktorea.
  • Weyes Blood, estatubatuar abeslari eta konpositorea.
• 1990 – Christophe Lemaitre, frantziar atleta, abiadurako probetan aditua.
• 1992 – Julian Alaphilippe, frantziar txirrindularia.
• 1994 –
  • Ivana Baquero, kataluniar aktore eta modeloa.
  • – Jessica Fox, australiar piraguista.
• 1997 - Jorja Smith, britainiar egile abeslaria.
• 1998 – Wilma Murto, finlandiar atleta, pertika-jauzian aditua.

Euskal Herria

• 1937 – Nikolas Lekuona, gipuzkoar margolari, marrazkilari, argazkilari, arkitekto eta artista abangoardista (j. 1913).
• 1960 – Joaquín Otamendi, gipuzkoar arkitektoa, Madrilen (j. 1874).
• 1970 – Joseph Campot, lapurtar arraunlaria (j. 1886).
• 1971 – Jose Maria Iribarren, nafar abokatu, kazetari, hiztegigile, paremiologo eta idazlea (j. 1906).
• 1974 - Ramon Ertze Garamendi, bizkaitar apaiza, pentsalaria eta idazlea, Bruselan (j. 1911).
• 1985 –
  • Pedro Lozano Sotés, nafar artista (j. 1907).
  • Pedro Regueiro, gipuzkoar futbolaria, Mexiko Hirian (j. 1909).
• 2012 – Gotzon Elortza, bizkaitar zinema-zuzendaria, Euskadiko zinemagintzaren aitzindaria eta euskarazko lehen dokumentalen egilea (j. 1923).
• 2019 – Jose Mari Gorrotxategi, gipuzkoar gozogile eta gozogintzan ikertzaile eta sortzailea (j. 1929).
• 2021 – Francisco Egea, gipuzkoar ingeniari eta politikaria (j. 1950).

Mundua

• 840 – Junna Enperadorea, Japoniako Enperadorea.
• 1183 – Henrike Gaztea, Normandiako dukea eta Anjou, Turena eta Maineko kondea (j. 1155).
• 1216 – Henrike Flandriakoa, Konstantinoplako enperadore latinoa (j. c. 1176).
• 1488 – Jakobo III.a Eskoziakoa, Eskoziako Erresumako erregea (j. 1451/1452).
• 1557 – Joanes III.a Portugalgoa, Portugalgo erregea (j. 1502).
• 1560 – Maria Guisekoa, Eskoziako erregina ezkontidea (j. 1515).
• 1727 – Jurgi I.a Erresuma Batukoa, Erresuma Batua eta Britainiar Jabegoen erregea (j. 1660).
• 1738 – Caspar Bartholino, daniar anatomista (j. 1655).
• 1818 – Johann David Wyss, suitzar idazlea (j. 1743).
• 1825 – Daniel D. Tompkins, AEBetako 6. presidenteordea (j. 1774).
• 1847 – John Franklin, ingeles itsasgizon eta esploratzailea (h. 1847).
• 1859 – Klemens Wenzel von Metternich, austriar politikaria (j. 1773).
• 1864 – Miguel Gómez Damas, espainiar militarra (j. 1785).
• 1891 – Barbara Bodichon, britainiar, pedagogo, artista eta emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea (j. 1827).
• 1895 – Daniel Kirkwood, estatubatuar astronomoa (j. 1814).
• 1903 –
  • Alexandro I.a Serbiakoa, Serbiako erregea (j. 1876).
  • Draga Mašin, Serbiako erregina ezkontidea (j. 1864).
• 1925 – José Ignacio Garmendia, argentinar militarra, margolaria, idazlea eta diplomazialaria (j. 1841).
• 1934 –
  • Ester Almqvist, suediar artista, Suediako pintura espresionistaren aitzindaria (j. 1869).
  • Lev Vigotski, bielorrusiar psikologoa, neuropsikologia sobietikoaren buruetako bat (j. 1896).
• 1936 – Robert E. Howard, estatubatuar idazlea, Ezpata eta sorginkeria azpigeneroaren aitatzat joa (j. 1906).
• 1949 – Oton Župančič, esloveniar poeta eta itzultzailea (j. 1878).
• 1956 – Corrado Alvaro, italiar idazle eta kazetaria (j. 1895).
• 1962an desagertua – John Anglin, estatubatuar banku-lapurra, Alcatrazeko kartzelatik ihes egin zuelako ezaguna (j. 1930).
• 1963 – Thích Quảng Đức, vietnamdar Mahayana Budismo monjea, bere buruari su emanda (j. 1897).
• 1964 – Pibul, Thailandiako lehen ministro eta diktadorea (j. 1897).
• 1965 – José Mendes Cabeçadas, Portugalgo presidentea (j. 1883).
• 1967 – Wolfgang Köhler, alemaniar psikologoa (j. 1887).
• 1970 – Aleksandr Kerenski, errusiar politikari sozialdemokrata iraultzailea (j. 1881).
• 1974 –
  • Eurico Gaspar Dutra, Brasilgo presidentea (j. 1883).
  • Julius Evola, italiar filosofo faxista, margolari eta olerkaria (j. 1898).
• 1979 – John Wayne, estatubatuar aktorea (j. 1907).
• 1981 – María Martos, espainiar feminista, Lyceum Clubaren sortzaileetako bat (j. 1888).
• 1984 – Enrico Berlinguer, italiar politikaria (j. 1922).
• 1985 – Karen Ann Quinlan, 21 urterekin koman eroritako estatubatuar emakumea, eutanasiaren debatearen historian garrantzitsua (j. 1954).
• 1988 – Giuseppe Saragat, Italiako 5. Presidentea (j. 1898).
• 1990 – Oldřich Nejedlý, txekoslovakiar futbolaria (j. 1909).
• 1992 – Rafael Orozco Maestre, kolonbiar abeslari, aktore eta musikagilea (j. 1954).
• 1998 – Lucia Valentini Terrani, italiar koloratura-mezzosopranoa (j. 1946).
• 1999 – DeForest Kelley, estatubatuar aktore, gidoigile, olerkari eta abeslaria (j. 1920).
• 2001 – Timothy McVeigh, estatubatuar hiltzailea (j. 1967).
• 2004 – Egon von Fürstenberg, alemaniar moda diseinatzailea (j. 1946).
• 2005 –
  • Vasco Gonçalves, Portugalgo lehen ministroa (j. 1921).
  • Juan Jose Saer, argentinar idazlea (j. 1937).
• 2008 – James Reaney, ingelesezko kanadar poeta eta antzerkigilea (j. 1926).
• 2011 – Marina Vega, kantabriar espioi, borrokalari antifrankista eta nazi harrapatzailea (j. 1924).
• 2012 –
  • Hector Bianciotti, argentinar jatorriko frantziar idazlea (j. 1930).
  • Teófilo Stevenson, kubatar boxeolaria, adituen iritzian historiako boxeolari amateur onena (j. 1952).
• 2013 – Robert Fogel, estatubatuar historialari eta zientzialaria, 1993ko Ekonomiako Nobel Saria (j. 1926).
• 2014 – Rafael Frühbeck, espainiar orkestra-zuzendaria eta musikagilea (j. 1933).
• 2016 – Rudi Altig, alemaniar txirrindularia, Alemanian inoiz izan den onenetakotzat joa (j. 1937).
• 2020 –
  • Emmanuel Issoze Ngondet, Gabongo lehen ministroa (j. 1961).
  • Rosa Maria Sardà, kataluniar umorista, aktore eta telebistako aurkezlea (j. 1941).
• 2023 – Mikio Aoki, Japoniako jarduneko lehen ministroa (j. 1934).

• Sehaska egutegiko izendegia: Unai, Unaisa eta Unañe.

Jaieguna, ondoko herrietan:

• Araban: Zalduondo.
• Bizkaian: Erandio, Galdakao (Erletxe), Ortuella (Urioste).
• Zuberoan: Maule (Idauze), Atharratze (Therey)