Etxe orratz

Hainbat arrazoirengatik eraikitzen dira. Lurzorua garestia denean, eraikin baxuak altxatzea ez zaie eraikuntza enpresei errentagarria izaten: horregatik, eraikin bertikalak hobesten dira. Prezio horiek hirien erdiguneetan garestienak izaten direnez, etxe orratzak normalean bertan egoten dira. Horrez gain, etxe orratzek boterea islatzen dute, eta toki askotan ikur modura ere altxatzen dira.

Horrez gain, auzo edo gune berrien plangintza egiten denean ere, lekuotan eraikin garaiak eraikitzen. Esaterako, Bilboko Abandoibarra auzo berriaren plangintzan, 165 metroko Iberdrola Dorrea auzo berriaren eraikinik garaiena eta ikurra izango da.

Etxe orratzak gaur egun kontinente guztietan daude eta hainbat ereduren arabera eraikitzen dira. Ameriketako Estatu Batuetan esaterako, etxe orratzak hirien erdigunean egoten dira. Gehienetan bulegoak biltzen dituzten dorreak dira, eta noizbehinka etxebizitza dorreren bat egoten da. Hiriaren erdigunea inguratuz, garaiera baxuko etxe eta bestelako eraikinak ageri dira.

Asiako herri gehienetan, ordea, eta askotan leku falta dela eta, etxe orratzak hiri guztian zehar eraikitzen dira. Normalean, bulegoak biltzen dituzten dorreak erdigunean egoten dira, eta hiriaren gainontzekoan, etxebizitza dorreak. Hong Kongen, adibidez, eraikinen % 90 hogei solairutik gorako dorreak dira. Azken urteetan, gero eta etxebizitza dorre garaiagoak eraikitzen ari dira , 80 solairuko Sorrento dorre taldea, kasu.

Etxe orratza Chicagon sortu zen XIX. mende bukaeran. 1871n, hiri hartan izan zen suteak hiri gehiena deusezturik utzi zuen. Udalak hiria berreraikuntzeko plangintza prestatu zuen, hainbat arkitekto eta ingeniariren lana batuz, Chicagoko eskola izenaz ezagutzen den mugimendu historiografikoan: hiriaren itxura berrian pentsatzerakoan, eraikin berriak hiriaren lehenagoko egituran zelan kokatu eta egitura seguruagoak eraikitzea erabaki zuten.

Mugimendu hartako kideen artean, William Le Baronek, tipologia berria proposatu zuen: etxe orratza. Horrek dentsitatea bertikalki pilatzeko aukera ematen zuen, eta igogailuaren asmakizunarekin batera, teknikoki errazagoa da horrelakoak eraikitzea. Horretarako, altzairuzko egitura metalikoak dauzkaten eraikin handiak altxatu zituzten. Munduko lehen etxe orratza 15 solairuko Reliance Building izan zen, Chicagon.

Laster etxe orratzak eraikitzeko moda New Yorkera ere zabaldu zen, XX. mende hasiera eta 1929ko krisialdi ekonomikoaren artean, Ameriketako Estatu Batuetako Chicago eta New York lehia bizian aritu ziren, munduko etxe orratzik garaiena eraikitzeko. Herrialdeak bizi zuen egoera ekonomiko onaren islada, hainbat dorre eta eraikin berri altxatu ziren. 1933ean Empire State Buildinga inauguratu zenean, mende hasieran hasitako garaiari amaiera eman zitzaion.

Ondorengo gerrateetan etxe orratzen eraikuntzak etenaldia bizi izan zuen. 1960ko hamarkadan zehar, ordea, "etxe orratzen sukarra" berpiztu egin zen eta New Yorken World Trade Centerreko dorre bikiak eraiki ziren (410 m, garai hartan munduko dorrerik garaienak). Dena den, handik gutxira Chicagon eraikitako Sears Dorreak munduko eraikinik garaienaren titulua kendu zien.

Gaur egun ehundaka etxe orratz dago mundu osoan. Urteetan zehar Estatu Batuetan eraikitzen baziren ere, laster Europa eta Hego Amerikan ere eraikitzen hasi dira. Hong Kongen garapena 1960ko hamarkadan hasi zen, oraindik Erresuma Batuko kolonia zela. Horrez gain, Singapur, Hego Korea eta Japonian dorre itzelak altxatu ziren. Etxe orratzak Asiako hiri bizimoduaren parte bilakatu dira, ohikoak dira etorbide zabalak eta 50 solairutik gorako dorreak.

Txina

1990eko hamarkadatik aurrera Txinak gogor ekin dio etxe orratzak eraikitzeari. Herrialdeak bizi duen egoera ekonomiko onak (urtero BPGa % 10 baino gehiago hazten da), eta nekazaritza guneetatik hirietara doan immigrazio handiak eraginda, dorreak eraikitzeko eskaria oso handia da. Hong Kongez gain, beste hiri askotan ere eraikitzen ari dira, Shanghai, Beijing, Taipei, Chongqing eta abar. Shanghain grin hori nabari-nabaria da: duela hamar urte ortuak baino ez zeuzkan Pudong barrutian, egun 500 etxe orratz baino gehiago daude, batzuk —adibidez,, Jin Mao Dorrea— 400 metrotik gorakoak dira.

Horrez gain, 300 eta 400 metro inguruko dorreak eraikitzeko proiektuak Txinako hiri askotan ageri dira, Guangzhou, Harbin, Shenzhen eta abar. Etorkizunean, etxe orratzaren paradisua izango da Txina

Txinaz gain, beste herrialde askotan etxe orratzak eraikitzen ari dira. Horren adierazgarri nagusia Dubai da: duela hogei urte hirixka zena, egun milioi eta erdi biztanle baino gehiago dituen hiria da, eta etxe orratzak eraikitzeko dozenaka proiektu daude. Eraikuntzako sektorearen adituen arabera, munduko garabien % 15 bertan dago: dorre haietako batzuk, gainera, munduko eraikinik garaienak izango dira, Burj Dubai dorrea, esaterako, 700 metro baino gehiago izango dituela aurreikusten da.

Panama Hirian bestalde, etxebizitza dorre asko altxatzen ari dira. Ameriketako Estatu Batuetako bizilagun askok euren bizitokia ezartzen du hirian, behin jubilatu eta gero. Higiezinen merkatuak eskaintzen dituen prezio merkeak direla eta, hainbat proiektu aurkeztu dira, 200 eta 400 metro bitarteko dozenaka dorre berri.

Postua	Eraikinaren izena	Udalerria	Herrialdea	Garaiera (m)	Solairuak	Urtea	Oharrak
1.	Burj Khalifa	Dubai	Arabiar Emirerri Batuak	828 metro	162	2010
2.	Shanghai Center	Shanghai	Txina	632 metro	128	2015
3.	Abraj Al Bait	Meka	Saudi Arabia	601 metro	120	2012
4.	Pingan International Finance Centre	Shenzhen	Txina	599 metro	115	2016
5.	Goldin Finance 117	Tianjin	Txina	597 metro	117	2016
6.	One World Trade Center	New York	AEB	541 metro	104	2014
7.	CTF Finance Centre	Guangzhou	Txina	530 metro	111	2016
8.	Taipei 101	Taipei	Taiwan	509 metro	101	2004
9.	Shanghai World Financial Center	Shanghai	Txina	492 metro	101	2008
10.	International Commerce Center	Hong Kong	Txina	484 metro	118	2010
11.	Petronas Dorrea 1	Kuala Lumpur	Malaysia	452 metro	88	1998
11.	Petronas Dorrea 2	Kuala Lumpur	Malaysia	452 metro	88	1998
13.	Nanjing Greenland Financial Center	Nanjing	Txina	450 metro	89	2010
14.	Willis Dorrea	Chicago	AEB	442 metro	108	1974
15.	KK 100	Shenzhen	Txina	442 metro	97	2011
16.	West Tower	Guangzhou	Txina	438 metro	103	2010
17.	Wuhan Center	Wuhan	Txina	438 metro	88	2016
18.	432 Park Avenue	Chicago	AEB	426 metro	85	2015
19.	Trump International Hotel & Tower	Chicago	AEB	423 metro	96	2010
20.	Jin Mao Dorrea	Shanghai	Txina	421 metro	88	1998
21.	Two International Finance Centre	Hong Kong	Txina	415 metro	88	2003
22.	Al Hamra dorrea	Kuwait	Kuwait	413 metro	77	2011
22.	Princess Tower	Dubai	Arabiar Emirerri Batuak	413 metro	101	2012
24.	23 Marina	Dubai	Arabiar Emirerri Batuak	395 metro	89	2012
25.	CITIC Plaza	Guangzhou	Txina	391 metro	80	1997
26.	Capital Market Authority	Riad	Saudi Arabia	385 metro	76	2016
27.	Shun Hing Square	Shenzhen	Txina	384 metro	69	1996
28.	Eton Place Dalian Tower	Dalian	Txina	383 metro	80	2014
29.	Central Market	Abu Dhabi	Arabiar Emirerri Batuak	381 metro	88	2014
29.	Empire State Building	New York	AEB	381 metro	102	1931
31.	Elite Residence	Dubai	Arabiar Emirerri Batuak	380 metro	91	2011
32.	Central Plaza	Hong Kong	Txina	374 metro	78	1992
33.	Federatsia - Vostok dorrea	Mosku	Errusia	373 metro	95	2016

Iturria: Skyscraperpage.com

Eraikitzen ari diren 400 metrotik gorako etxe orratzak

Eraikinaren izena	Udalerria	Herrialdea	Garaiera (m)	Solairuak	Egoera	Amaiera urtea
Kingdom Tower	Jeddah	Saudi Arabia	1000 metro	167	Eraikitzen	2020
Suzhou Zhongnan Center	Suzhou	Txina	729 metro	137	Eraikitzen	2021
Wuhan Greenland Center	Wuhan	Txina	636 metro	118	Eraikitzen	2018
Pearl of the North	Shenyang	Txina	565 metro	111	Eraikitzen	2018
Lotte World Tower	Seul	Hego Korea	555 metro	123	Eraikitzen	2016
Chow Tai Fook Binhai Center	Tianjin	Txina	530 metro	97	Eraikitzen	2017
Zhongguo Zun	Beijing	Txina	520 metro	118	Eraikitzen	2018
Lotte Town Tower	Busan	Hego Korea	510 metro	107	Eraikitzen	2020
International Commerce Center	Chongqing	Txina	468 metro	99	Eraikitzen	2019
Tianjin R&F Guangdong Tower	Tianjin	Txina	468 metro	91	Eraikitzen	2019
Lakhta Center	San Petersburgo	Errusia	463 metro	86	Eraikitzen	2018
Riverview Plaza	Wuhan	Txina	460 metro	82	Eraikitzen	2016
The Wharf IFC	Changsha	Txina	452 metro	88	Eraikitzen	2018
Suzhou Supertower	Suzhou	Txina	450 metro	92	Eraikitzen	2017
World One	Mumbai	India	442 metro	117	Eraikitzen	2017
China Resources Centre Block A	Nanning	Txina	442 metro	90	Eraikitzen	2018
106 Tower	Dubai	Arabiar Emirerri Batuak	433 metro	107	Eraikitzen	2018
Marina 101	Dubai	Arabiar Emirerri Batuak	426 metro	101	Eraikitzen	2015
Huaguoyuan Project	Guiyang	Txina	406 metro	65	Eraikitzen	2017
Nanjing Olympic Suning Tower	Nanjing	Txina	400 metro	89	Eraikitzen	2017

Proiektuan dauden 400 metrotik gorako etxe orratzak

Eraikinaren izena	Udalerria	Herrialdea	Garaiera (m)	Solairuak	Egoera	Amaiera urtea
Mubarak Dorrea	Kuwait Hiria	Kuwait	1001 metro		Proiektua
Sky City	Changsha	Txina	838 metro	220	Proiektua
Caiwuwei Financial Center	Shenzhen	Txina	666 metro		Proiektua
Wangjiadun Proiektua	Shenzhen	Txina	646 metro	115	Proiektua
Koreako Trenbide Konpainiaren Dorrea	Seul	Hego Korea	615 metro	150	Proiektua
Incheongo Dorreak	Incheon	Hego Korea	610 metro	150	Proiektua
Oryx Dorrea	Doha	Qatar	600 metro		Proiektua
Barwa Dorrea	Doha	Qatar	570 metro	108	Proiektua
Dragon Tower	Jiangyin	Txina	538 metro	118	Proiektua
The Pentominium	Dubai	Arabiar Emirerri Batuak	516 metro	120	Eraikuntza geldirik	2014
Yangtze Star	Nanjing	Txina	510 metro		Proiektua
Al Quds Endowment Tower	Doha	Qatar	495 metro	100	Eraikuntza geldirik	2014
Xiaobailou Union Plaza	Tianjin	Arabiar Emirerri Batuak	488 metro	108	Proiektua
Sun Valley Tianhe	Chongqing	Txina	450 metro	95	Proiektua
Dubai Dorreak	Doha	Qatar	437 metro	88	Eraikuntza geidirik
Diamond Tower	Jeddah	Saudi Arabia	432 metro	93	Eraikuntza geidorik	2017
Chongqing International Financial Center	Chongqing	Txina	431 metro	102	Eraikuntza geidirik
Shenyang International Finance Center	Shenyang	Txina	420 metro	89	Proiektua
Lingnan Tiandi	Foshan	Txina	415 metro		Proiektua
Shenzhen International Trade Center	Shenzhen	Txina	400 metro	88	Proiektua
Xujiahui Tower	Shanghai	Txina	400 metro		Proiektua
Suzhou West Lake Dorreak	Suzhou	Txina	400 metro		Proiektua

Proiektuan dauden beste etxe orratz batzuk

Eraikinaren izena	Udalerria	Herrialdea	Garaiera (m)	Solairuak	Egoera	Amaiera urtea
Eraikinaren izena	Udalerria	Herrialdea	Garaiera (m)	Solairuak	Egoera	Amaiera urtea
Al Burj	Dubai	Arabiar Emirerri Batuak	1050 metro	228	Proiektua
Mubarak Dorrea	Kuwait Hiria	Kuwait	1001 metro		Proiektua
Koreako Trenbide Konpainiaren Dorrea	Seul	Hego Korea	615 metro	150	Proiektua
Errusia Dorrea	Mosku	Errusia	612 metro	118	Proiektua
Chicago Spire	Chicago	Estatu Batuak	610 metro	150	Proiektua
Incheongo Dorreak	Incheon	Hego Korea	610 metro	150	Proiektua
Oryx Dorrea	Doha	Qatar	600 metro		Proiektua
Shenzhen International Trade Center	Shenzhen	Txina	600 metro		Proiektua
Barwa Dorrea	Doha	Qatar	570 metro	108	Proiektua
Nanjing Lu Dorrea	Tianjin	Txina	550 metro	100	Proiektua
Dragon Tower	Jiangyin	Txina	538 metro	118	Proiektua
China CITIC Plaza	Beijing	Txina	520 metro	118	Proiektua
The Pentominium	Dubai	Arabiar Emirerri Batuak	516 metro	120	Eraikuntza geldirik	2014
Xiaobailou Union Plaza	Tianjin	Arabiar Emirerri Batuak	488 metro	108	Proiektua
Jialin Fanying	Chongqing	Txina	460 metro	102	Proiektua
Sun Valley Tianhe	Chongqing	Txina	450 metro	95	Proiektua
Dubai Towers	Jeddah	Saudi Arabia	448 metro	87	Proiektua
Shenyang International Finance Center	Shenyang	Txina	420 metro	89	Proiektua
2 World Trade Center	New York	Estatu Batuak	408 metro	76	Proiektua
Lighthouse Tower	Dubai	Arabiar Emirerri Batuak	400 metro	66	Proiektua
Shenzhen International Trade Center	Shenzhen	Txina	400 metro	88	Proiektua

• Euskal Herriko eraikinik garaienen zerrenda

• (Ingelesez) Emporis
• (Ingelesez) Skyscraperpage