Laukiz

Inguru naturala eta kokapena

Mungialdeko herri hau Bizkaiko sinklinorian dago, geologiari erreparatuz, eta Bilbotik 15 kilometrora dago. Udalerriaren hegoaldean mendixka batzuk daude, batez beste 50-70 metroko altuerakoak. Mendietatik altuena 301 metroko Unbe mendia da. Mendixka hauetatik Butroe ibaira doazen hainbat erreka txiki jaisten dira, besteak beste, Amazkarai, Goiartzu eta Erreskondo. Erreka horiek igarotzen diren lekuetako baserrien izenak daramatzate.

Auzoak

Laukizko auzoak honakoak dira:

• Elexalde, herriaren erdigunea eta udaletxea bertan daude.
• Aurrekoetxe
• Jose Antonio Agirre
• Mentxakaeta
• Mendiondo, Unbe-Mendi urbanizazioa bertan dago.

Uribeko merindadeko elizate honek Gernikako batzar nagusietako 53. jesarlekua betetzen zuen. Herriaren jatorria, Laukizko Munio Munioruzetik dator. Izen hau Toda Ortiz Andreak emaniko Albonigako monasterioaren dohaintzan agertzen delarik.

San Martingo parrokia 1748ean sortu zen, herriko fededunen eskutik, Mortarako markesari hamarrekoak ematen zizkietelarik. Bestalde, herrian bi baseliza zeuden, bata jada existitzen ez den Jesus Gurutzatuaren omenezkoa, eta bestea San Martingoa. Jesus Gurutzatuaren baseliza, gaur egungo udaletxetik bi kilometrora kokatzen zen.

Gizaldietan zehar nekazaritza izan da herriko jarduera ekonomiko nagusia, eta horrekin batera arto, gari, larre eta txakolinaren ekoizpenak bere garrantzia izan zuen. Herriak huruna ekoizteko zortzi errota zituen bere garaian. Dena den, Bilbo Handi eta Mungiako gune industrialdeetatik hurbil egoteak, herrian zeharkako eragina izan zuen arren, aldaketak nabariak izan ziren. Laukizko biztanleei nekazaritzaz gain, industria eta zerbitzuetan aritzeko aukera emanez.

1970eko hamarkadan herriko biztanleria bikoiztu egin zen «Unbe-Mendi» izeneko etxe multzoa eraikitzearekin batera. Etxe multzo hau, Unbe mendiaren maldetan eraiki zen 1975. urte aldera, eta garai hartan ingurune naturalagoa bilatzen zuten familien beharrizanak betetzeko egin zen, Mungiako «La Bilbaina» etxe multzoa bezalaxe. Horrez gain, aitatzekoak dira Unbe Gainan 1941 eta 1988 urteen artean Felisa Sistiagak edukitako Ama Birjinaren ikuskariak, agertutako lekuan Unbeko Ama Birjinaren kapera sortuz.

Herriko biztanle gehienak industria eta zerbitzuetan aritzen dira, herritik kanpo dauden enpresetan. Laukizko paisaia landa herri batena da oraindik ere. Oro har, lur-sailak tamaina txikikoak dira, 1-5 hektarea bitartekoak, larre moduan erabilitako belardiak ere kontuan hartuz. Artoa eta barazkiak nagusi dira, eta horrez gain, abeltzaintza ere bai, bereziki hegaztiak.

2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz, Euzko Alderdi Jeltzaleko Salvador Artaza hautatu zuten alkate.

2015eko udal hauteskundeetan Euzko Alderdi Jeltzaleko Salvador Artazak kargua berretsi zuen.

2007ko hauteskundeak

2007-2011 legegintzaldian Laukizko alkatea EAJ alderdiko Jose Antonio Llona izan zen, 2007ko udal hauteskundeetan EAJk hauteskundeak irabazi ostean. Udaleko zazpi zinegotzietatik Eusko Alderdi Jeltzaleak lau lortu zituen. Hauteskunde haietan, EAJk botoen %52,02 lortu zuen, guztira 322 boto. EAEk, berriz, botoen %17,77, 110 boto, lortu zuen. Boto zuriak 8 izan ziren, %1,29, eta boto baliogabeak 4, (%0,64).

Euskara

Laukizen^[7] Mungialdeko euskara^[8] hitz egiten da, mendebaldeko euskalkiaren aldaera.

• Udaletxea: Lauaxeta jaio zen etxea, gaur egungo udaletxea da.
• San Martin eliza: 1748. urtean sortua.

• Lauaxeta (1905-1937), euskal idazlea.

Euskara

Herriak «Eutsi!» aldizkaria kaleratzen zuen hiru hilean behin.

Kirola

Kirolean, ezaguna da Gaztedi Sokatira Taldea, munduko txapeldun izan zirenak^[9].

Jaiak eta ospakizunak

Mikel Deunaren jaiak iraileko azken astetik urriko lehen astera bitarte ospatzen dira. Gainera, San Martin eguna ospatzen da, bertoko produktuen dastaketa batekin^[10].

• Laukizko udalaren webgunea.