Otsailaren 11

Euskal Herria

• 2008 – Garzon epailearen aginduz, Batasuna, EHAK eta EAE-ANVren 14 kide atxilotu zituen Espainiako Poliziak, "erakunde terroristako" laguntzaile izatea leporatuta.

Mundua

• K. a. 660 – Tradizioaren arabera, Japoniaren sorrera.
• 1531 – Henrike VIII.a Ingalaterrako Elizaren buru izendatu zuten.
• 1873 – Amadeo I.aren abdikazioaren ondoren, Espainiako Lehen Errepublika aldarrikatu zen.
• 1929 – Italiak eta Aulki Santuak Laterango Itunak sinatu zituten eta Vatikano Hiria sortu zen.
• 1953 – SESBek Israelekin zituen harreman diplomatikoak hautsi zituen.
• 1954 – LGTBI kolektiboko jende ugari eta Alfer eta Gaizkileen Legeak aurreikusten zituen beste kategoriatako jendea hartuko zituen kontzentrazio-esparru ireki zuten frankistek Fuerteventurako Tefía herrian.
• 1979 – Ruhola Khomeiniren gidaritzapean, errepublika islamiar teokratikoa ezarri zen Iranen.
• 1990 – Nelson Mandela Victor Versten (Lurmutur Hiria, Hegoafrika) espetxetik irten zen, 27 urteko atxiloketaren ostean.
• 2011 – Protesten eraginez, Egipton Mubarakek dimisioa eman eta armadak agintea hartu zuen.
• 2013 – Benedikto XVI.a aita santuak "adina dela-eta" kargua lagatzea erabaki zuen.

Euskal Herria

Mundua

• 1978 – Txinako Herri Errepublikan hainbat autore klasikoren aurkako zentsura ezabatu zen, besteak beste, Aristoteles, William Shakespeare, Charles Dickens, etab.
• 2009 – Goodbye Bafana ("Agur Bafana") filma Berlingo Zinemaldian estreinatu zen, Bille Augustek zuzendu eta Dennis Haysbert, Joseph Fiennes eta Diane Kruger aktoreek antzeztu zuten.

Euskal Herria

Mundua

Euskal Herria

Mundua

Euskal Herria

• 1881 – Saturnino Soloeta, Dimako Fernando, bizkaitar idazlea eta elizgizona (h. 1964).
• 1887 – Gustavo Maeztu, euskal margolari kostunbrista (h. 1947).
• 1890 – Domingo Arrillaga, gipuzkoar futbolaria (h. 1951).
• 1906 – Jesus Izagirre, euskal herritar futbolari eta pilotaria (h. 1992).
• 1912 –
  • Jesus Insausti, Uzturre, gipuzkoar politikari eta idazlea (h. 1993).
  • Simón Lekue, bizkaitar futbolaria (h. 1984).
  • Luzia Sagastasoloa, bizkaitar maistra eta kimikaria (h.1999)
• 1917 – Rafael García Serrano, nafar idazle eta kazetaria (h. 1988).
• 1927 – Jean Hiriart-Urruti Abittu, lapurtar apaiz, idazle eta euskaltzaina (h. 1990).
• 1937 – Pantaleon Errandonea, nafar trontzalaria eta herri kirolen sustatzailea (h. 2020).
• 1944 – Segundo Azpiazu, gipuzkoar saskibaloi jokalari eta entrenatzailea (h. 2016).
• 1950 – Tomás Yerro, nafar poeta, filologo eta katedraduna (h. 2021).
• 1956 – Lourdes Unzueta, bizkaitar idazlea.
• 1963 – Jose Maria Bakero, gipuzkoar futbolari ohia eta entrenatzailea.
• 1965 – Maite Pagazaurtundua, gipuzkoar ekintzailea eta politikaria.
• 1969 – Juan Aguirre, gipuzkoar musikaria eta kantautorea.
• 1973 – Esteban Arakama, gipuzkoar piraguista ohia, ur bizietako kayak (K1) modalitatean aritua.
• 1974 – Igor Arenaza, gipuzkoar futbolaria.
• 1975 – Ivan Vázquez Basurko, gipuzkoar paralinpiar kirolaria, zazpiko futbolean aritzen dena.
• 1979 – Maya Lauqué, lapurtar telebista aurkezlea.
• 1981 – Aritz Aduriz, gipuzkoar futbolari ohia, Athleticeko historiako aurrelari eraginkorrenetakoa.
• 1983 – Pablo Paredes Arratia, arabar futbolaria.
• 1992 –
  • Xabi Igoa, arabar bertsolaria.
  • Amaia Lanbarri, bizkaitar futbolaria.
• 1994 –
  • Esther Arrojeria, gipuzkoar eskubaloi jokalaria.
  • Andrea de la Nava, bizkaitar futbolaria.
• 1995 – Asier Benito, arabar futbolaria.
• 2005 – Aiur Illarreta, gipuzkoar kayak-surflaria.

Mundua

• 1380 – Gian Francesco Poggio Bracciolini, italiar humanista eta kaligrafoa (h. 1459).
• 1466 – Elisabet Yorkekoa, Ingalaterrako erregina ezkontidea (h. 1503).
• 1535 – Gregorio XIV.a, Aita santua (h. 1591).
• 1657 – Bernard Le Bovier de Fontenelle, frantziar filosofo eta poeta (h. 1757).
• 1746 – Luis Paret y Alcázar, espainiar margolaria (h. 1799).
• 1776 – Ioannis Kapodistrias, Greziako gobernadorea (h. 1831).
• 1791 – Alexandros Mavrokordatos, Greziako estatuburua (h. 1865).
• 1836 – Amelia Solar de Claro, txiletar olerkilari, antzerkigile eta saiogilea (h. 1915).
• 1839 – Josiah Willard Gibbs, estatubatuar fisikarian, termodinamikaren oinarrien finkatzaileetako bat (h. 1903).
• 1847 – Thomas Alva Edison, estatubatuar negozio-gizon eta asmatzaile oparoa (h. 1931).
• 1848 – Thomas Cole, estatubatuar margolaria, Hudson Ibaiaren Eskolaren sortzailea (j. 1801).
• 1853 – Saturnino Calleja, espainiar editorea, pedagogoa, idazlea eta itzultzailea (h. 1915).
• 1855 –
  • Ellen Day Hale, estatubatuar margolari eta inprimatzaile inpresionista (h. 1940).
  • Erik Werenskiold, norvegiar margolari eta ilustratzailea (h. 1938).
• 1861 – Elizabeth Bisland, estatubatuar kazetari eta idazlea (h. 1929).
• 1869 – Adelheid Popp, austriar kazetari eta politikaria, feminista eta sozialista (h. 1939).
• 1872 – Rita de Morais Sarmento, portugaldar ingeniari zibila, Portugalen, eta ziurrenik Europa osoan, titulu hori lortu zuen lehen emakumea (h. 1931).
• 1874 – Elsa Beskow, haurrentzako liburuen idazle eta ilustratzaile suediarra (h. 1953).
• 1881 – Carlo Carrà, italiar margolaria (h. 1966).
• 1890 – Severina Luna de Orosa, filipinar medikua eta idazle hispanista (h. 1984).
• 1898 – Leó Szilárd, hungariar-alemaniar-estatubatuar fisikaria eta asmatzailea (h. 1964).
• 1900 – Hans-Georg Gadamer, alemaniar filosofoa (h. 2002).
• 1902 – Arne Jacobsen, danimarkar arkitektoa (h. 1971).
• 1903 – Antonio Machín, kubatar abeslaria (h. 1977).
• 1904 –
  • Keith Holyoake, Zeelanda Berriko lehen ministro eta gobernadore orokorra (h. 1983).
  • Lucile Randon, 118 urte eta 340 egun bizi izandako frantziarra, heriotza momentuan munduan bizirik irauten zuen pertsona zaharrena (h. 2023).
• 1908 – Vivian Ernest Fuchs, britainiar geologo eta ikertzailea (h. 1999).
• 1909 –
  • Max Baer, estatubatuar boxeolaria (h. 1959).
  • Claude Chevalley, frantziar matematikaria (h. 1984).
  • Joseph L. Mankiewicz, estatubatuar zinema zuzendaria, gidoigilea eta ekoizlea (h. 1993).
• 1912 – Rudolf Firkušný, txekiar piano-jotzaile eta musikagilea (h. 1994).
• 1915 –
  • Patrick Leigh Fermor, ingeles militar eta idazlea (h. 2011).
  • Pepe Iglesias, argentinar antzezle komikoa (h. 1991).
• 1916 – Dionys Mascolo, frantziar idazle eta filosofoa (h. 1997).
• 1917 –
  • Giuseppe de Santis, italiar zinema-zuzendari eta idazlea (h. 1997).
  • Sidney Sheldon, estatubatuar zinema-gidoigilea eta eleberrigilea (h. 2007).
• 1920 – Faruk Egiptokoa, Egiptoko erregea (h. 1965).
• 1925 – Amparo Rivelles, espainiar antzezlea (h. 2013).
• 1926 –
  • Paul Bocuse, frantziar sukaldaria, nouvelle cuisine mugimenduaren sortzaileetako bat (h. 2018).
  • Leslie Nielsen, kanadar aktorea (h. 2010).
  • Griselda Pascual i Xufré, ikerketa matematikoari eta irakaskuntzari lotutako kataluniar zientzialaria (h. 2001).
  • Nicolás Sánchez-Albornoz, espainiar historialaria.
• 1929 – Albert Azarian, armeniar gimnasta (h. 2023).
• 1930 – Mary Quant, britainiar moda-diseinatzailea, minigonaren asmatzailea (h. 2023).
• 1932 – Carlyle Glean, Grenadako 5. gobernadore orokorra (h. 2021).
• 1934 –
  • Maryse Condé, idazlea, feminista eta Karibeko kultura afrikarraren zabalkundeko ekintzailea (h. 2024).
  • Manuel Antonio Noriega, Panamako jenerala eta de facto herrialdeko diktadore militarra (h. 2017).
  • John Surtees, ingeles pilotua, automobilismoko eta motoziklismoko munduko txapeldun izatera iritsi den historiako pilotu bakarra (h. 2017).
• 1935 – Gene Vincent, estatubatuar musikaria, rock and rollaren eta rockabillyaren aitzindarietako bat (h. 1971).
• 1936 – Burt Reynolds, estatubatuar aktorea (h. 2018).
• 1942 – Mike Markkula, Apple Computer sortzeko finantzazioa eman zuen enpresaria.
• 1943 – Joselito, espainiar abeslari eta aktore ohia.
• 1945 – Michael Scott, Apple Computerreko bigarren zuzendari exekutiboa.
• 1947 – Yukio Hatoyama, Japoniako lehen ministroa.
• 1948 – Inés Alberdi, espainiar soziologoa, unibertsitateko irakaslea, idazlea eta politikaria.
• 1950 – Tino Casal, espainiar abeslari eta konposatzailea (h. 1991).
• 1955 – Pratibha Parmar, britainiar zinemagilea.
• 1956 – María Xosé Agra Romero, galiziar filosofoa, filosofia politikoan eta teoria kritiko feministan aditua.
• 1958 – Hiroshi Yoshida, japoniar futbolari ohia.
• 1961 – Sikivu Hutchinson, estatubatuar idazle eta ekintzaile afroamerikarra.
• 1962 –
  • Sheryl Crow, estatubatuar abeslari, musikagile eta aktorea.
  • Eric Vanderaerden, belgiar txirrindulari ohia.
• 1964 –
  • Antonio Camacho Vizcaíno, Espainiako Barne Arazoetako ministro ohia.
  • Sarah Palin, estatubatuar politikaria, Alaskako gobernadore ohia.
• 1969 –
  • Jennifer Aniston, estatubatuar aktorea.
  • Yoshiyuki Hasegawa, japoniar futbolari ohia.
• 1971 – Phia Ménard, frantziar antzezle, koreografo eta antzerki zuzendari feminista.
• 1972 – Kelly Slater, estatubatuar surflaria, hamaika aldiz ASPko Munduko Surf Txapelketaren irabazle.
• 1973 – Varg Vikernes, musikaria, konpositorea, abeslaria eta Norvegiako black metalaren aitzindarietako bat.
• 1974 – D'Angelo, estatubatuar musikaria.
• 1975 – Marek Špilár, eslovakiar futbolaria (h. 2013).
• 1976 – Alexandra Neldel, alemaniar aktorea.
• 1980 – Juan Barrero, espainiar irakasle eta zinemagilea.
• 1981 –
  • Juan José Cobo, espainiar txirrindulari ohia.
  • Ivan Nikčević, serbiar eskubaloi jokalaria.
  • Sonia Rolland, franko-ruandar modelo eta antzezlea.
• 1982 – Natalie Dormer, ingeles aktorea.
• 1986 – Francisco Silva Gajardo, txiletar futbolaria.
• 1992 – Taylor Lautner, estatubatuar aktorea.
• 1994 – Musashi Suzuki, japoniar futbolaria.
• 1996 –
  • Daniil Medvedev, errusiar tenislaria.
  • Lucas Torreira, uruguaitar futbolaria.

Euskal Herria

• 1894 – Emilio Arrieta, nafar musikagilea, Madrilen (j. 1821).
• 1896 – Xarles Harizpe, baxenafar politikaria eta euskal idazlea (j. 1817).
• 1911 – Daniel Irujo, nafar abokatu abertzalea (j. 1864).
• 1938 – Ramón Mendizabal, bizkaitar futbolaria, Badajozen (j. 1914).
• 1962 – Indalecio Prieto, euskal herritar politikari sozialista, Mexiko Hirian (j. 1883).
• 1972 – Rufina Azkue, euskal idazle eta kazetaria (j. 1898).
• 1973 – Adela Ibabe, ikastolako andereñoa, ezkongabe haurdun zela legez kanpoko abortu ebakuntza baten ondorioz hil zena (j. 1945).
• 1993 – Félix Ruiz Gabari, Gato, nafar futbolaria, Madrilen (j. 1940).
• 1996 – Santiago Onaindia, euskal idazlea, karmeldar fraidea, apaiza eta itzultzailea (j. 1909).
• 2005 – Iñasi Illarramendi, gipuzkoar erraketista (j. 1919).
• 2008 – Miguel Soroa, Soroa II.a, elduaindar pilotaria (j. 1926)
• 2012 – Iñaki Beti, Deustuko Unibertsitateko irakaslea, kritiko literarioa, idazlea eta Psikologian eta Literaturan doktorea (j. 1958).

Mundua

• 244 – Gordiano III.a, erromatar enperadorea (j. 225).
• 641 – Heraklio, Bizantziar Inperioko agintaria.
• 731 – Gregorio II.a, Aita santua (j. 669).
• 824 – Paskoal I.a, Aita santua.
• 1310 – Marguerite d'Oingt, kartusiar moja frantsesa, mistikoa eta idazlea (j. c. 1240).
• 1503 – Elisabet Yorkekoa, Ingalaterrako erregina ezkontidea (j. 1466).
• 1560 – Beltrán II.a de la Cueva, Alburquerqueko II. dukea, espainiar noble eta militarra.
• 1649 – Maria Prusiakoa, alemaniar noblea (j. 1579).
• 1650 – René Descartes, frantziar filosofo eta matematikaria (j. 1596).
• 1680 – Elisabet Palatinatukoa, alemaniar aristokrata eta filosofoa (j. 1618).
• 1795 – Carl Michael Bellman, suediar poeta (j. 1740).
• 1823 – William Playfair, eskoziar injinari eta ekonomilaria, estatistikako datu diagramen lehenengo asmatzaileetako bat (j. 1759).
• 1829 – Aleksandr Griboedov, errusiar diplomazialari, antzerkigile, olerkari eta konpositorea (j. 1795).
• 1830 – Johann Baptist von Lampi Zaharra, austriar-italiar erretratu egile margolaria (j. 1751).
• 1862 – Elizabeth Siddal, britaniar olerkari, margolari eta modeloa (j. 1829).
• 1868 – Léon Foucault, frantziar fisikaria (j. 1819).
• 1870 – Carlos Soublette, Venezuelako presidentea (j. 1789).
• 1871 – Gaspard-Théodore-Ignace de la Fontaine, Luxenburgoko lehen ministroa (j. 1787).
• 1872 – Edward James Roye, Liberiako presidentea (j. 1815).
• 1873 – Juan Bravo Murillo, Espainiako Elisabet II.aren garaietan Ministro-Kontseiluaren Presidentea (j. 1803).
• 1882 – Francesco Hayez, italiar margolaria (j. 1791).
• 1901 –
  • Ramón de Campoamor, asturiar poeta (j. 1817).
  • Milan I.a Serbiakoa, Serbiako erregea (j. 1854).
• 1904 – Vladimir Markovnikov, errusiar kimikaria (j. 1838).
• 1918 – Aleksei Kaledin, errusiar militarra, Don ibaiaren arroko eskualdeko kosakoa (j. 1861).
• 1924 –
  • Jean-François Raffaëlli, frantziar margolaria (j. 1850).
  • Yohanna Barnaba Abdallah, mozambiketar historialari, idazle eta apaiz anglikanoa (j. 1870).
• 1929 – Joan II.a Liechtensteingoa, Liechtensteingo printzea (j. 1840).
• 1931 – Charles Algernon Parsons, anglo-irlandar ingeniaria, lurrun-turbinaren asmatzailea (j. 1854).
• 1940 –
  • John Buchan (Tweedsmuireko 1. baroia), eskoziar eleberrigile, historialari eta politikaria (j. 1875).
  • Ellen Day Hale, estatubatuar margolari eta inprimatzaile inpresionista (j. 1855).
  • J.-H. Rosny aîné, belgikar idazlea (j. 1856).
• 1948 – Sergei Eisenstein, sobietar antzerki eta zinema zuzendaria eta teorizatzailea (j. 1898).
• 1949 – Axel Munthe, suediar psikiatra eta idazlea (j. 1857).
• 1955 – Olga Jojlova, Errusiar Balletak konpainiako dantzaria eta Pablo Picassoren emaztea (j. 1891).
• 1963 – Sylvia Plath, estatubatuar poeta eta eleberrigilea (j. 1932).
• 1973 – Johannes Hans Daniel Jensen, alemaniar fisikaria, 1963ko Fisikako Nobel Saria (j. 1907).
• 1974 – Hilda Gadea, perutar ekonomialaria (j. 1925).
• 1975 –
  • Hideo Shinojima, japoniar futbolaria (j. 1910).
  • Richard Ratsimandrava, Madagaskargo presidentea (j. 1931).
• 1976 – Lee J. Cobb, estatubatuar aktorea (j. 1911).
• 1977 – Louis Beel, Herbehereetako lehen ministroa (j. 1902).
• 1978 – Harry Martinson, suediar idazlea, 1974ko Literaturako Nobel Saria (j. 1904).
• 1985 – Henry Hathaway, estatubatuar zinema zuzendari eta ekoizlea (j. 1898).
• 1986 – Frank Herbert, zientzia-fikzioko estatubatuar idazlea (j. 1920).
• 1991 –
  • Ricardo Gullón, espainiar literatura-kritikaria (j. 1908).
  • Oscar Nitzchke, alemaniar arkitektoa (j. 1900).
• 1993 – Robert William Holley, estatubatuar biokimikaria, 1968ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1922).
• 1994 –
  • Mercedes Comaposada, espainiar aktibista, Mujeres Libres erakundearen sortzaileetakoa (j. 1901).
  • William Conrad, estatubatuar aktorea (j. 1920).
  • Paul Feyerabend, austriar filosofoa (j. 1924).
  • Vincent Wigglesworth, britainiar entomologoa (j. 1899).
• 2000 –
  • Jacqueline Auriol, Frantziako emakumezko lehen proba-pilotua, munduko abiadura-errekor batzuk lortu zituena (j. 1917).
  • Roger Vadim, frantziar zinemagilea (j. 1928).
• 2001 – Masao Ono, japoniar futbolaria (j. 1923).
• 2002 – Barry Foster, ingeles zinema, antzerki, telebista eta irratiko aktorea (j. 1927).
• 2004 –
  • Marcos Kaplan, argentinar soziologoa (j. 1927).
  • Shirley Strickland, abiadura eta hesidun lasterketetan espezializatutako australiar atleta (j. 1925).
• 2005 – Mary Jackson, estatubatuar matematikari eta ingeniari aeroespaziala (j. 1921).
• 2008 –
  • Emilio Carballido, mexikar idazlea (j. 1925).
  • Patsy O'Connell Sherman, estatubatuar kimikaria, matematikaria eta asmatzailea (j. 1930).
• 2009 – Willem Johan Kolff, holandar-estatubatuar medikua (j. 1911).
• 2010 – Alexander McQueen, ingeles moda diseinatzailea (j. 1969).
• 2012 – Whitney Houston, estatubatuar abeslari, aktore, ekoizle eta modeloa (j. 1963).
• 2014 – Santiago Segura Munguía, espainiar latinista (j. 1922).
• 2017 –
  • Djamila Amrane-Minne, frantziar idazle, poetisa, ekintzailea eta unibertsitateko irakaslea (j. 1939).
  • Kurt Marti, suitzar idazlea (j. 1921).
• 2019 – Sibghatullah Mojaddedi, Afganistango presidentea (j. 1925).
• 2020 – Joseph Vilsmaier, alemaniar zinema zuzendaria (j. 1939).
• 2021 – Teresa Burga, perutar artista multimedia eta kontzeptuala (j. 1935).
• 2022 – Isabel Torres, kanariar telebista aurkezlea, irrati esataria eta aktorea (j. 1969).
• 2024 –
  • Gabriel Ferraté Pascual, kataluniar ingeniari industrial eta nekazaritzako peritua (j. 1932).
  • Kelvin Kiptum, kenyar atleta (j. 1999).
  • Isabel Mijares, espainiar enologoa, kimikaria eta idazlea (j. 1942).

• Lurda edo Lurdeseko Andre Mariaren eguna, Eliza Katolikoan.
• Sehaska egutegiko izendegia: Udalaitz/Udalatx eta Lurdes.
• Neska eta Emakume Zientzialarien Nazioarteko Eguna
• Gaixoen Munduko Eguna
• Iraultza Islamikoaren garaipen eguna, Iranen.
• Nazioaren sorreraren eguna, Japonian.