Otsailaren 18

Euskal Herria

• 1992 – HASI alderdi abertzale sozialistaren disoluzioa.
• 2008
  • Ertzaintzak Zazpikatu gaztetxea hustu du Bilbon.
  • Sei gazte atxilotu zituen Espainiako Poliziak Gasteizen, ustez "kale erasoekin harremana izateagatik". Ondoren, Segiko kideak izatearen akusaziopean espetxeratu zituen epaileak.

Mundua

• 1876 – Fernando Primo de Riverak zuzenduriko ejerzito liberalak karlistak garaitu zituen Lizarran.
• 2004 – Petrolioa eta gai kimikoak zeramatzan merkantzia tren baten istripua Iranen, 320 hildako.

Euskal Herria

• 2004 – Gipuzkoako Foru Aldundiak Joan Perez de Lazarraga idazle arabarraren XVI. mendeko Lazarragaren eskuizkribua erosi zuen.
• 2006 – Madame Butterfly opera Bilboko Euskalduna Jauregian antzeztu zen.

Mundua

• 2005 – Constantine filma estreinatu zen, Francis Lawrencek zuzendu eta Keanu Reeves, Rachel Weisz, Shia LaBeouf, Tilda Swinton, Pruitt Taylor Vince, Djimon Hounsou, Gavin Rossdale eta Peter Stormare aktoreek antzeztu zuten.

Euskal Herria

Mundua

Euskal Herria

Mundua

Euskal Herria

• 1704 – Juan José Martínez Escalzo, nafar apaiz katolikoa, Segoviako apezpikua (h. 1773).
• 1711 – Xabier Idiakez, nafar idazlea eta elizgizona (h. 1790).
• 1867 – Plazida Otaño, gipuzkoar bertsolaria, ezagutzen den emakumeen lehen bat-bateko bertsoaren egilea (h. 1954).
• 1869 – Gabino Olaso, bizkaitar agustindar apaiza (h. 1936).
• 1882 - Pedro Astigarraga, bizkaitar futbolaria eta Athleticeko presidentea (h. 1965).
• 1888 –
  • Julien Dufau, lapurtar errugbilaria (h. 1916).
  • Eladio Espartza, nafar kazetari, idazle eta politikari frankista (h. 1961).
• 1898 – Adolphe Jauregi, baxenafar errugbilaria (h. 1977).
• 1900 – Jose Antonio Oar-Arteta, euskal idazlea (h. 1978).
• 1903 – Etienne Salaberri, So egilea, euskal apaiz, idazle eta kazetaria (h. 1981).
• 1916 – Paulino Garagorri, gipuzkoar filosofo eta kritikaria (h. 2007).
• 1921 – Albert Dolhats, lapurtar txirrindularia (h. 2009).
• 1929 – Agustin González Azilu, nafar musikagilea (h. 2023).
• 1931 – Lucio Urtubia, nafar igeltseroa eta militante anarkista (h. 2020).
• 1933 – Juan Emery, gipuzkoar futbolaria (h. 2015).
• 1934 – Paco Rabanne, gipuzkoar jostuna eta moda diseinatzailea, munduko jostunik ospetsuenetakoa (h. 2023).
• 1937 – Manuel Clemente Ochoa, nafar eskultore eta irarlea.
• 1944 – Luis Bandres, gipuzkoar politikaria, unibertsitateko irakaslea eta euskararen bultzatzailea (h. 2009).
• 1946 – Segundo Goikoetxea, nafar txirrindulari ohia.
• 1947 – Amaia Uranga, euskal herritar abeslaria, Mocedades taldearen sortzaileetako bat.
• 1957 – Thierry Derez, lapurtar exekutibo eta abokatua.
• 1959 – Maria Gembero-Ustarrotz, nafar historialari eta musikologoa.
• 1961 – Xabier Etxaniz Erle, gipuzkoar idazlea eta EHUko irakaslea.
• 1965 – Jose Blanco, bizkaitar idazlea eta artista grafikoa.
• 1966 – Iban Zaldua, euskal idazlea.
• 1969 – Anne Igartiburu, bizkaitar telebista-aurkezle eta aktorea.
• 1973 – Oskar Alegria, nafar kazetari eta zinema-zuzendaria.
• 1979 – Mikel Aranburu, gipuzkoar futbolari ohia.
• 1983 – Ander Lafuente, bizkaitar futbolaria.
• 1988 – Josetxo Lapoujade, gipuzkoar futbolaria.
• 1990 – Illart Zuazubiskar, bizkaitar txirrindularia.
• 1991 – Margaux Okou-Zouzouo, lapurtar saskibaloi jokalaria.
• 1997 – Beñat Leiza, gizpukoar futbolaria.
• 2001 – Josu Lazkanoiturburu, gipuzkoar futbolaria.
• 2006 – Paul Oiartzabal, gipuzkoar eskiatzaile akrobatikoa.

Mundua

• 1486 – Chaitanya Mahaprabhu, eragin handiko mistiko hindua, bengalar vishnuismoa sortu zuena (h. 1534).
• 1516 – Maria I.a Ingalaterrakoa, Ingalaterra eta Irlandako erregina (h. 1558).
• 1552 – Agrippa d'Aubigné, frantziar olerkari, soldadu, propagandista eta kronikagilea (h. 1630).
• 1602 – Per Brahe gaztea, suediar soldadu eta estatista (h. 1680).
• 1626 – Francesco Redi, italiar sendagilea, naturalista eta olerkaria (h. 1697).
• 1632 – Giovanni Battista Vitali, italiar musikagilea eta biolin-jotzailea (h. 1692).
• 1677 – Jacques Cassini, italiar-frantziar astronomoa (h. 1756).
• 1692 – Johann Michael Fischer, alemaniar arkitektoa eta dekoratzailea, Bavariako barrokoaren garaiko arkitekto nagusietako bat (h. 1766).
• 1734 – Jean-Marie Roland de la Platière, frantziar politikaria (h. 1793).
• 1745 – Alessandro Volta, italiar fisikaria, pilaren asmatzailea (h. 1827).
• 1775 – Thomas Girtin, ingeles margolari eta grabatzailea (h. 1802).
• 1809 – Francisque Michel, frantziar historialari eta hizkuntzalaria (h. 1887).
• 1825 – Mór Jókai, hungariar idazlea (h. 1904).
• 1836 – Ramakrishna, indiar yogia (h. 1886).
• 1838 – Ernst Mach, austriar filosofoa eta fisikaria (h. 1916).
• 1839 – Pascual Cervera y Topete, Espainiako Itsas Armadaren almirantea (h. 1909).
• 1848 – Louis Comfort Tiffany, estatubatuar artista eta diseinatzailea (h. 1933).
• 1849 – Alexander Kielland, noregiar idazlea (h. 1906).
• 1855 – Marie Stritt, alemaniar antzerki-aktorea eta emakumeen eskubideen aldeko aktibista (h. 1928).
• 1857 – Max Klinger, alemaniar margolari, eskultore, imprimatzaile eta grabatzailea (h. 1920).
• 1860 – Anders Zorn, inpresionismoko suediar margolari, eskultore eta grabatzailea (h. 1920).
• 1871 – Udny Yule, britainiar estatistikaria (h. 1951).
• 1874 – Aleksandr Aleksandrovitx Txuprov, errusiar estatistikaria (h. 1926).
• 1877 – Alice Grace Cook, britainiar astronomoa (h. 1958).
• 1878 – Maria Ulianova, errusiar militante boltxebikea, Vladimir Leninen arreba gazteena (h. 1937).
• 1882 - Raymond Cazeaux, ingeles futbolaria, Athleticen aritutakoa (h. 1957).
• 1883 – Nikos Kazantzakis, greziar idazlea (h. 1957).
• 1887 – Joan Peiró, espainiar anarkista (h. 1942).
• 1890 – Adolphe Menjou, estatubatuar aktorea (h. 1963).
• 1894 – Rafael Sánchez Mazas, espainiar idazle eta politikaria, Falange Españolaren sortzaileetako bat (h. 1966).
• 1895 – Semion Timoxenko, sobietar mariskala (h. 1970).
• 1898 – Enzo Ferrari, italiar autogilea, 1 Formulako Scuderia Ferrari taldearen eta Ferrari automobil markaren sortzailea (h. 1988).
• 1899 – Pilar Pascual de Sanjuán, kataluniae maistra, feminista eta idazlea (j. 1827).
• 1903 – Nikolai Podgorni, sobietar estatu-gizona (h. 1983).
• 1904 – Felicia Browne, britainiar emakume artista, Espainiako Gerra Zibilean hil zen lehenengo britainiar boluntarioa (h. 1936).
• 1906 – Hans Asperger, Asperger sindromea izendatzen duen austriar pediatra, eugenesista, mediku teorikoa eta mediku irakaslea (h. 1980).
• 1909 – Félix Pita Rodríguez, kubatar idazlea (h. 1990).
• 1915 – Julia Manzanal Pérez, Comisario Chico, espainiar aktibista errepublikanoa, PCEko militantea (h. 2012).
• 1919 – Jack Palance, estatubatuar aktorea (h. 2006).
• 1920 – Cornelis Johannes van Houten, herbeheretar astronomoa (h. 2002).
• 1925 –
  • George Kennedy, estatubatuar aktorea (h. 2016).
  • Abdelsalam Majali, Jordaniako lehen ministroa (h. 2023).
• 1928 –
  • John Ostrom, estatubatuar paleontologoa, 1960ko hamarkadan dinosauroak ulertzeko modua aldatu zuena (h. 2005).
  • Esperanza Parada Pedrosa, espainiar margolari errealista (h. 2011).
• 1929 – Len Deighton, ingeles idazlea.
• 1931 –
  • Toni Morrison, estatubatuar idazlea, afro-amerikar literaturaren sustatzaile nagusietakoa eta 1993ko Literaturako Nobel Saria (h. 2019).
  • Laura Valenzuela, espainiar abeslari, modelo eta aktorea (h. 2023).
• 1932 –
  • Miloš Forman, txekiar film zuzendaria (h. 2018).
  • Duane Michals, estatubatuar argazkilaria.
  • Máximo San Juan, espainiar bineta-egile, marrazkilari eta idazlea (h. 2014).
• 1933 –
  • Vincenzo Consolo, italiar idazlea (h. 2012).
  • Yoko Ono, japoniar artista abangoardista.
  • Bobby Robson, ingeles futbolari eta entrenatzailea (h. 2009).
• 1934 – Audre Lorde, afroamerikar idazle, feminista, lesbiana eta eskubide zibilen aldeko ekintzailea (h. 1992).
• 1935 – Ciaran Bourke, irlandar abeslaria eta musikaria, The Dubliners taldeko kidea (h. 1986).
• 1936 –
  • Jean M. Auel, estatubatuar idazlea.
  • Ian Hacking, kanadar filosofo eta zientziaren historialaria (h. 2023).
  • Jozef Vengloš, eslovakiar futbolari eta entrenatzailea (h. 2021).
• 1938 –
  • Mikel Epaltza Ferrer, euskal jatorriko arabista eta unibertsitateko irakaslea (h. 2008).
  • István Szabó, hungariar zinema-zuzendaria.
• 1941 - Irma Thomas, New Orleansko Soularen erregina, estatubatuar blues eta soul abeslaria.
• 1944 – Margaret H. Wright, estatubatuar informatikari eta matematikaria.
• 1946 –
  • Camilo Azuquita, panamar abeslaria eta musikagilea (h. 2022).
  • Abdul Qadir Bajamal, Yemengo lehen ministroa (h. 2020).
  • Angéla Németh, xabalina jaurtiketan espezializatutako hungariar atleta (h. 2014).
• 1947 –
  • José Luis Cuerda, espainiar zinema zuzendari eta gidoigilea (h. 2020).
  • Carlos Lopes, portugaldar atleta ohia, iraupen-probetan aditua.
• 1950 –
  • John Hughes, estatubatuar zinema zuzendaria (h. 2009).
  • Cybill Shepherd, estatubatuar antzezlea.
  • José Ignacio Wert, espainiar politikaria.
• 1951 – Isabel Preysler, filipinar eta espainiar modeloa eta pertsonai publiko ezaguna.
• 1954 –
  • Paul Rendall, ingeles errugbilaria (h. 2023).
  • John Travolta, estatubatuar aktore, abeslari eta dantzaria.
• 1955 – Consuelo Berlanga, espainiar kazetaria eta telebista aurkezlea.
• 1957 – Marita Koch, alemaniar atleta ohia, bere ibilbidean hainbat munduko marka ezarri zituena.
• 1961 – Josefina Vidal, Kubaren Atzerri Ministerioko AEBetarako arduraduna.
• 1964 – Matt Dillon, estatubatuar aktorea.
• 1965 –
  • Dr. Dre, estatubatuar hip hop abeslari eta ekoizlea.
  • Adão Iturrusgarai, brasildar marrazkilaria eta komikigilea.
• 1966 – Dimitri Konishev, errusiar txirrindulari ohia.
• 1967 – Roberto Baggio, italiar futbolaria.
• 1970 – Núria Cadenes i Alabèrnia, kataluniar kazetari eta idazlea.
• 1973 – Melani Olivares, kataluniar aktorea.
• 1974 – Nadine Labaki, libanoar aktore eta zinema-zuzendaria.
• 1977 – László Nemes, hungariar idazle eta zinegilea.
• 1978 – Laura Caballero, espainiar telebistako gidoilaria, zuzendaria eta ekoizlea.
• 1979 – Román Montañez, kataluniar saskibaloi jokalaria.
• 1980 – Regina Spektor, errusiar-estatubatuar abeslari, musikagile eta piano-jotzailea.
• 1982 – José Rujano, venezuelar txirrindulari ohia, gere herrialdeko historiako txirrindulari onentzat hartua.
• 1984 – Carlos Kameni, kamerundar futbolaria.
• 1985 – Laia Costa, kataluniar aktorea.
• 1989 – Sonja Vasić, serbiar saskibaloi jokalari ohia.
• 1991 –
  • Esther Garrel, frantziar aktorea.
  • Isabella Santiago, venezuelar emakumezko modelo eta aktore transgeneroa.
• 1994 –
  • Ana Guerra, espainiar abeslaria eta konpositorea.
  • Alba Gutiérrez, espainiar aktorea, dantzaria, zinema-zuzendaria eta gidoilaria.
  • Tati Zaqui, brasildar abeslaria eta dantzaria.
• 2004 – Su Yiming, txinatar snowboarderra.

Euskal Herria

• 1839an, Lizarran fusilatuak:
  • Francisco García, nafar militarra (j. 1795).
  • Juan Antonio Guergué, nafar militarra (j. 1789).
  • Pablo Sanz, nafar militarra (j. 1801).
• 1888 – Ricardo Zamacois, bilbotar aktore eta zarzuela abeslaria, Bartzelonan (j. 1847).
• 1948 – Maria Unzueta, gipuzkoar pilotaria, ezagutzen den lehenengo emakume puntista, Acapulcon (j. 1878).
• 1954 – Plazida Otaño, gipuzkoar bertsolaria, ezagutzen den emakumeen lehen bat-bateko bertsoaren egilea (j. 1867).
• 1957 – Higinio Basterra, bizkaitar eskultorea (j. 1876).
• 1968 – Juan de Landa, gipuzkoar abeslari eta aktorea (j. 1894).
• 1972 – Indalecio Ojanguren, euskal argazkilari eta mendigoizalea (j. 1887).
• 1985 – Silvestre Peñas, nafar musikagilea eta zuzendaria (j. 1896).
• 2013 – Jose Maria Saltsamendi, Salsamendi III.a, euskal herritar erremontelaria (j. 1925).
• 2019 – Juan Miguel Gutiérrez, gipuzkoar ikertzailea eta zineman aditua, dokumentalgintzan espezializatua (j. 1945).
• 2022 –
  • Juana Arrillaga, Arene II., gipuzkoar erraketista (j. 1925).
  • Mauri Ugartemendia, bizkaitar futbolaria (j. 1934).

Mundua

• 999 – Gregorio V.a, Aita santua (j. c. 972).
• 1294 – Kublai Khan, mongoliar inperioko agintaria (j. 1215).
• 1455 – Fra Angelico, italiar margolaria.
• 1535 – Henriccus Cornelius Agrippa, alemaniar idazle, filosofo, okultismoan jakitun, alkimista, kabalista, mediku eta nekromantea (j. 1486).
• 1546 – Martin Lutero, apaiza, irakaslea eta teologoa, Elizaren erreformatzailea (j. 1483).
• 1558 – Leonor Austriakoa, Portugal eta Frantziako erregina ezkontidea (j. 1498).
• 1564 – Michelangelo Buonarroti, Pizkundeko italiar eskultore, margolari, arkitekto eta olerkaria.
• 1682 – Baldassare Longhena, veneziar arkitektoa (j. 1598).
• 1683 – Nicolaes Pieterszoon Berchem, herbeheretar Urrezko Aroko margolaria (j. 1620).
• 1689 – Alessandro Farnese, Parmako printzea, Nafarroako erregeordea (j. 1635).
• 1712 – Luis Frantziakoa, Frantziako dofina (j. 1682).
• 1743 – Ana Maria Luisa Medicikoa, Medici etxearen azken ordezkari lineala eta artearen mezenas handia (j. 1667).
• 1780 – Kristijonas Donelaitis, lituaniar poeta (j. 1714).
• 1803 – Johann Wilhelm Ludwig Gleim, alemaniar idazlea (j. 1719).
• 1807 – Sophie von La Roche, alemaniar idazlea, ekonomikoki independientea izatea lortu zuen Alemaniako lehen idazle profesionala (j. 1730).
• 1842 – Pierre-François Chabaneau, platino harikorra ekoiztea lortu zuen lehen kimikoetako bat (j. 1754).
• 1851 – Carl Gustav Jakob Jacobi, alemaniar matematikaria (j. 1804).
• 1873 – Vasil Levski, bulgariar iraultzailea (j. 1837).
• 1876 –
  • Adolphe Brongniart, frantziar botanikoa, paleobotanikaren aitatzat hartua (j. 1801).
  • Charlotte Saunders Cushman, estatubatuar antzerki-aktorea (j. 1816).
• 1890 – Gyula Andrássy, hungariar estatu-gizona (j. 1823).
• 1899 – Sophus Lie, norvegiar matematikaria, simetria jarraituaren teoria sortu zuena (j. 1842).
• 1902 – Albert Bierstadt, alemaniar jatorriko estatubatuar margolaria (j. 1830).
• 1911 – Joseph Bosquillon de Frescheville, frantziar jeneral eta politikaria (j. 1823).
• 1915 –
  • Francisco Giner de los Ríos, espainiar pedagogoa eta idazlea (j. 1839).
  • Frank James, estatubatuar soldadu, gerrilari, lapur eta gaizkilea (j. 1843).
• 1919 – Ōyama Sutematsu, Unibertsitate ikasketak egin zituen lehenengo japoniar emakumea (j. 1860).
• 1932 – Frederiko Augusto III.a Saxoniakoa, Saxoniako azken erregea (j. 1865).
• 1937 – Sergo Ordzonikidze, errusiar politikaria, Alderdi boltxebikeko kidea (j. 1886).
• 1938 – Leopoldo Lugones, argentinar poeta eta idazlea (j. 1874).
• 1949 – Niceto Alcalá-Zamora, Espainiako Bigarren Errepublikako lehen presidentea (j. 1877).
• 1952 – Enrique Jardiel Poncela, espainiar idazlea (j. 1901).
• 1955 – Kim Seong-su, korear ekintzaile independentista, enpresari eta hezitzailea (j. 1891).
• 1956 – Gustave Charpentier, frantziar musikagilea (j. 1860).
• 1957 –
  • Dedan Kimathi, Kenyaren independentziaren aldeko borrokalaria (j. 1920).
  • Henry Norris Russell, estatubatuar astronomo eta filosofoa (j. 1877).
• 1963 – Fernando Tambroni, Italiako lehen ministroa (j. 1901).
• 1964 – Maurice Walsh, irlandar idazlea (j. 1879).
• 1965 – Paul J. Sachs, estatubatuar enpresaria eta museo zuzendaria (j. 1878).
• 1966 – Robert Rossen, estatubatuar gidoigile eta zinemagilea (j. 1908).
• 1967 – Robert Oppenheimer, estatubatuar fisikaria, Manhattan Proiektuaren zuzendaria (j. 1904).
• 1974 – Bernard Voorhoof, belgikar futbolaria (j. 1910).
• 1978 – Youssef El-Sebai, egiptoar idazlea (j. 1917).
• 1982 – Ngaio Marsh, zeelandaberritar idazle eta antzerki zuzendaria (j. 1895).
• 1992 –
  • Sylvain Arend, belgikar astronomoa (j. 1902).
  • Samivel, frantziar diseinatzailea, margolaria eta idazlea (j. 1907).
• 1998 – Víctor García Hoz, espainiar pedagogoa, Espainiako pedagogiako maisu handienetakoa (j. 1911).
• 2001 – Balthus, frantziar margolaria (j. 1908).
• 2004 – Jean Rouch, frantziar etnografoa eta zinemagilea (j. 1917).
• 2008 – Alain Robbe-Grillet, frantziar idazlea eta zinema-zuzendaria, Nouveau roman literatura-mugimenduaren aitzindari eta teorilari nagusia (j. 1922).
• 2011 – Chloe Dzubilo, estatubatuar artista, abeslaria eta HIESaren aurkako eta pertsona transgeneroen aldeko ekintzaile transfeminista (j. 1960).
• 2013 – Otfried Preußler, haur literaturako alemaniar idazlea (j. 1923).
• 2017 –
  • Michael Ogio, Papua Ginea Berriko gobernadore orokorra (j. 1942).
  • Daniel Vickerman, Hegoafrikan jaiotako australiar errugbilaria (j. 1979).
• 2018 –
  • Gunter Blobel, alemaniar-estatubatuar biologoa, 1999ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1936).
  • Idrissa Ouedraogo, burkinafasoar zinema-zuzendaria (j. 1954).
• 2019 – Alessandro Mendini, italiar arkitekto eta diseinatzailea (j. 1931).
• 2023 – Petar Zhekov, bulgariar futbolaria (j. 1944).
• 2024 – María Eugenia Aubet, kataluniar arkeologo eta historialaria, arkeologia feniziar-punikoan espezializatua (j. 1944).

• Sehaska egutegiko izendegia: Bernadeta eta Aner.