Rafael Moneo

arkitekto nafarra

José Rafael Moneo Vallés (Tutera, Nafarroa Garaia, 1937ko maiatzaren 9a) arkitektoa da, munduan ospetsua. Besteak beste, Pritzker Saria jaso du.

Rafael Moneo

Bizitza
JaiotzaTutera1935eko maiatzaren 9a (88 urte)
Herrialdea Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Familia
Seme-alabak
Hezkuntza
HeziketaMadrilgo Unibertsitate Politeknikoa
Espainiako Akademia Erroman
Madrilgo Arkitektura Goi Eskola Teknikoa
Hizkuntzakgaztelania
Ikaslea(k)
Jarduerak
Jarduerakarkitektoa
Enplegatzailea(k)Harvard Unibertsitatea
Kataluniako Unibertsitate Politeknikoa
Madrilgo Arkitektura Goi Eskola Teknikoa
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
KidetzaSan Fernandoko Arte Ederren Errege Akademia
Royal Academy of Engineering of Spain (en) Itzuli
Suediako Arteen Errege Akademia
Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia
Ameriketako Estatu Batuetako Arte eta Letren Akademia
Académie d'architecture (en) Itzuli
Royal Galician Academy of Fine Arts (en) Itzuli
Accademia di San Luca
Kursaal jauregia, Zurriola ertzean, Donostian (Gipuzkoa).
Los Angelesko katedral katolikoa, Ameriketako Estatu Batuetan.
Kursaal jauregiaren barnealdea.

Bizitza

Ikasketak Madrilgo Arkitektura Goi Eskola Teknikoan egin zituen, 1961. urtean amaituta. Ikasle zelarik, Francisco Javier Saenz de Oiza nafar arkitektoarekin hainbat proiektutan parte hartu zuen.

1961. eta 1962. urteetan, beharbada Danimarkako arkitektorik handiena izan den Jørn Utzon maisuaren bulegoan lan egin zuen. Ondoren, 1963an, Erromako Espainiar Akademian bi urtez ikasteko beka bat lortu zuen, eta horrek garrantzi handia izango zuen bere lanaren etorkizuneko garapenean.

1966tik 1970era, Madrilgo Arkitektura Eskolan irakasle jardun zuen. Ondoren Bartzelonara joan zen bizi izatera, eta hango Arkitektura Eskolan Konposizio Elementuen katedraduna izan zen ia hamar urtez, 1980 urtean berriro ere Madrilgo Eskolara itzuli zen arte, oraingoan Konposizioko katedraz ardura hartzeko.

1973tik, Moneok bulego propioa zuen Madrilen. Bai bulegoko proiektatze lanaren bitartez, bai irakaskuntzak ideien hedapenerako eman zion aukeraren bitartez, gaurkotasunez mantentzen diren obrak plazaratu zituen. Garaiko arkitekto askok ez bezala, Moneok ez die utilitarismo eta espresionismo korronteei jarraitu; izan ere, Eskandinaviako estiloan eta Holandako tradizioan oinarritu da arkitektura garaikideari dagokion lengoaian bere obra garatzeko.

1976an, Estatu Batuetara joan zen, New Yorkeko Arkitektura eta Hiri Ikasketen Institutuan lan egitera eta hiri bereko Cooper Union School of Architecture eskolan irakastera. Hurrengo urteetan, Princetongo Unibertsitatean eta Harvard Unibertsitatean ere eskolak eman zituen, bai eta Lausanako Ecole Polytechnique Fédéral ikastetxeko Arkitektura Sailean ere.

1985ean, Harvard Unibertsitateko Arkitektura Saileko dekano izendatu zuten. Bost urte iraun zuen postu horretan; oraindik eskola horretako Arkitektura katedraduna da, eta sert professorship ohorezko kargua eman diote han.

1992an, Espainiako Gobernuaren Arte Ederretako Merituaren Urrezko Domina jaso zuen.

1993a urte oparoa izan zen Moneorentzat. Lovainako Unibertsitateak honoris causa doktore izendatu zuen. American Academy of Arts and Letters akademiak arkitekturako Arnold W. Brunner Memorial saria eman zion; eta Nafarroako Gobernuak, Vianako Printzea Saria.

1996an, Arkitekturako Nobel saritzat hartzen den Pritzker saria jaso zuen. Horrez gain, Frantziako Arkitektura Akademiak urrezko domina eman zion.

Beste hainbat sari ere irabazi ditu, eta arte ederretako hainbat akademiatako kide da.

Egun, Moneok lanean jarraitzen du, historiaren garapenaren parte izan nahi duen arkitektura baten alde. Moneoren ustez, arkitektoaren lana da garai bakoitzeko elementu eta ereduak identifikatzea eta garaiaren beharretara egokitzea. Gaur egun, proiektatzaile eta irakasle gisa, munduko arkitekto handienetakoa dugu Moneo. Hori aitortzeko, hain zuzen, arteetako Asturiasko Printzea Saria eman zioten 2012an.

Lan garrantzitsuak

Euskal Herrian

Munduan

Idazlanak

  • (Gaztelaniaz) Inquietud teórica y estrategia proyectual en la obra de 8 arquitectos contemporáneos. Bartzelona: Actar, 2004. ISBN 84-95951-68-1.

Ikus, gainera

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Rafael Moneo