Varsovia
Poloniako hiriburua
Varsovia[1] (polonieraz: Warszawa, [varˈʂava] ahoskatua) Poloniako hiriburu eta hiri nagusia da. Errepublikako presidentearen, parlamentuaren eta beste autoritate zentralen egoitza da. Poloniako erdialdean, Vistula ibaiaren ertzean dago, Itsaso Baltikotik 360 kilometrora eta Karpatoetatik 300 kilometrora. 2009ko ekainan 1.711.466 biztanle zituen. Varsovia Europar Batasunako 9. hiririk jendetsuena da.
Varsovia Warszawa | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
barruti-hiria | |||||||||||
Administrazioa | |||||||||||
Herrialdea | Polonia | ||||||||||
Probintzia | Mazovia | ||||||||||
Konterria | Varsovia | ||||||||||
Alkatea | Hanna Gronkiewicz-Waltz | ||||||||||
Izen ofiziala | ⓘ | ||||||||||
Jatorrizko izena | Warszawa | ||||||||||
Posta kodea | 00-000 | ||||||||||
Geografia | |||||||||||
Koordenatuak | 52°13′48″N 21°00′40″E / 52.23°N 21.0111°E | ||||||||||
Azalera | 517,24 km² | ||||||||||
Altuera | 97 | ||||||||||
Mugakideak | Varsovia Mendebaldea barrutia, Pruszków barrutia, Piaseczno barrutia, Otwock barrutia, Mińsk barrutia, Wołomin barrutia eta Legionowo barrutia | ||||||||||
Demografia | |||||||||||
Biztanleria | 1.860.281 (2021eko martxoaren 31) 69.623 (2019) | ||||||||||
| |||||||||||
Dentsitatea | 3.317 bizt/km² | ||||||||||
Informazio gehigarria | |||||||||||
Sorrera | XIII. mendea | ||||||||||
Telefono aurrizkia | 22 | ||||||||||
Ordu eremua | UTC+01:00 eta UTC+02:00 | ||||||||||
Hiri senidetuak | Berlin, Haga, Taipei, Düsseldorf, Hamamatsu, Île-de-France, Toronto, Istanbul, Tel Aviv, Harbin, Kiev, Saint-Étienne, Chicago, Seul, Rio de Janeiro, Grozny, Vilnius, Hanoi, Viena, Astana, Riga, Budapest, Oslo, Kharkiv, Zagreb, Sofia, Buenos Aires, Atenas, Madril, San Diego, Lviv, Solna, Odesa, Coventry eta Tbilisi | ||||||||||
Matrikula | WA, WB, WD, WE, WF, WH, WI, WJ, WK, WN, WT, WU, WW...A/C/E/X/Y, WW...F/G/H/J/W, WW...K/L/M/N/P/R/S/U/V, WX...Y, WX, WY | ||||||||||
Hizkuntza ofiziala | poloniera | ||||||||||
http://um.warszawa.pl |
Historia
- 1596an Sigismundo III.a Vasa erregeak Poloniako erresumaren hiriburua, eta Polonia-Lituania Mankomunitatearena, Krakoviatik Varsoviara aldatu zuen.
- Bigarren Mundu Gerra baino lehen Varsoviako komunitate judua Europako handiena zen: 350.000 lagun, hiriko populazio osoaren %30. Naziak 1939ko irailaren 29an sartu ziren Varsovian. 1940 urrian Varsoviako ghettoa eratu zuten eta bertan hiriko eta inguruko herrietako judu guztiak sarrarazi zituzten, 400.000 lagun 3,5 km2an. 1942ko uztailerako, gosez eta eritasunez, 83.000 judu hil ziren[2]. Beste asko, 265.000 inguru, Treblinkako sarraski-esparrura eraman zituzten hiltzera[3].
- 1945eko urtarrilaren 17an Sobietarrek hiria askatu zuten naziengandik.
Klima
Datu klimatikoak (Varsovia) | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) | 12.5 | 15.9 | 23.3 | 29.1 | 32.7 | 34.8 | 36.0 | 36.4 | 33.0 | 26.1 | 19.3 | 16.1 | 36.4 |
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 0.1 | 0.9 | 4.7 | 12.2 | 19.4 | 21.7 | 23.8 | 23.0 | 18.3 | 12.9 | 5.0 | 2.1 | 12.0 |
Batez besteko tenperatura (ºC) | −3.0 | −2.3 | 1.7 | 8.2 | 14.0 | 17.6 | 19.3 | 18.3 | 14.0 | 8.2 | 2.9 | −0.5 | 8.2 |
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | −6.1 | −5.5 | −1.3 | 4.2 | 8.6 | 13.5 | 14.8 | 13.6 | 9.7 | 3.5 | 0.8 | −3.1 | 4.4 |
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) | −30.7 | −30.4 | −23.5 | −10.1 | −3.6 | 0.3 | 4.2 | 2.0 | −4.7 | −9.0 | −18.2 | −27.4 | −30.7 |
Pilatutako prezipitazioa (mm) | 21 | 25 | 24 | 33 | 44 | 62 | 73 | 63 | 42 | 37 | 38 | 33 | 495 |
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) | 15 | 14 | 13 | 12 | 12 | 13 | 13 | 12 | 12 | 13 | 14 | 16 | 159 |
Eguzki orduak | 43 | 59 | 115 | 150 | 211 | 237 | 226 | 214 | 153 | 99 | 39 | 25 | 1571 |
Hezetasuna (%) | 81 | 82 | 78 | 71 | 67 | 68 | 72 | 74 | 75 | 77 | 80 | 86 | 76 |
Iturria: [4] |
Barrutiak
Barrutia | Biztanleria | Azalera (km2) |
---|---|---|
Mokotów | 220.682 | 35,4 |
Praga Południe | 178.665 | 22,4 |
Ursynów | 145.938 | km2 |
Wola | 137.519 | 19,26 |
Bielany | 132.683 | 32,3 |
Targówek | 123.278 | 24,37 |
Śródmieście | 122.646 | 15,57 |
Bemowo | 115.873 | 24,95 |
Białołęka | 96.588 | 73,04 |
Ochota | 84.990 | 9,7 |
Wawer | 69.896 | 79,71 |
Praga Północ | 69.510 | 11,4 |
Ursus | 53.755 | 9,35 |
Żoliborz | 48.342 | 8,5 |
Włochy | 38.075 | 28,63 |
Wilanów | 23.960 | 36,73 |
Rembertów | 23.280 | 19,30 |
Wesoła | 22.811 | 22,6 |
Guztira | 1.708.491 | 521,81 |
Musika
- Varsoviako Orkestra Filarmonikoa.
Varsoviatar ezagunak
- Hugo Kołłątaj (1750-1812), politikari eta filosofoa.
- Stanisław Staszic (1755-1826), idazlea.
- Fryderyk Chopin (1810-1849), musikagilea.
- Bolesław Prus (1847-1912), idazlea.
- Władysław Reymont (1867-1925), idazlea.
- Maria Skłodowska-Curie (1867-1934), fisikari eta kimikaria.
- Kazimierz Funk (1884-1967), biokimikaria.
- Stanisław Ignacy Witkiewicz (1885-1939), idazlea.
- Władysław Tatarkiewicz (1886-1980), filosofoa.
- Tadeusz Kotarbiński (1886-1981), filosofoa.
- Julian Tuwim (1894-1953), poeta.
- Witold Gombrowicz (1904-1969), idazlea.
- Konstanty Ildefons Gałczyński (1905-1953), poeta.
- Stefan Kisielewski (1911-1991), idazlea.
- Władysław Szpilman (1911-2000), piano jolea.
- Ryszard Kukliński (1930-2004), espioi eta militarra.
- Jacek Kaczmarski (1957-2004), abeslaria.
Herri eta hiri senidetuak
Varsovia ondorengo herri eta hiriekin senidetuta dago:
|
Erreferentziak
Ikus, gainera
Kanpo estekak
{Poloniako hiriburu historikoak}}
🔥 Top keywords: Berezi:BilatuAzalaTxikipedia:AzalaCarles PuigdemontGonzalo BoyePello OtxandianoBerezi:AzkenAldaketakMaria AntonietaMikel AnteroNerea KortajarenaEuskaraWikipediaTxikipedia:LaukiCastillo SuarezGalicia (L-51)Euskal HerriaIhes beteaEneko AnduezaSarpenBigarren Mundu GerraTxikipediaPaleolitoaMetalLaguntza:Wikipediari buruzCreative CommonsNagore AranburuTraineru estropadaPaulo AzpiazuHaurdunaldiImanol PradalesArrainketariakArotzaren eskuakApirilaren 17Laguntza:SarreraTaula periodikoaTxikipedia:IgelTxikipedia:PaleolitoaOihana EtxebarrietaEuskadi Ta Askatasuna