Iraans kalender
 Tekst üüb Öömrang |
Di Iraans kalender, of uk Dschalālikalender (näämd efter Dschalal ad-Dawlah Malik Schah, 1055–1092) woort sant 1925 üs amtelk kalender uun a Iraan brükt, leeder uk uun Afghaanistaan.
Hi racht ham efter at sanjuar an begant tu Nouruz (wosbegan). Det juar hää 365 daar an uun skregeljuaren 366 daar. A muuner haa 31, 30 of 29 daar. A skregeljuaren san oober ööders ferdiald üs bi a Gregoriaans kalender, an diaram ferspring a daar leewen ans am ään dai tu föören of tu bääften.
Di neimuudis Iraans kalender gongt üüb di Nouruz-Nameh-Kalender faan't juar 1079 turag, di salew üüb a zoroastrisk kalender apbaut.
Det tidjreegnang begant mä't ütjwaanrang (Hidschra) faan a profeet Mohammed faan Mekka tu Medina. Sodenang wiar faan a 21. Maarts 2007 bit 19. Maarts 2008 efter a Iraans kalender det juar 1386. För dooten tesken a 1. Janewoore an a 20. Maarts skel 622 juar faan a Gregoriaans kalender uftaanj wurd, för dooten tesken a 21. Maarts an a 31. Detsember 621 juar.
A muuner
A nöömer kem faan't ualpersisk uf, uun Afghaanistaan wurd nöömer faan 12 stäärbilen brükt.
| Tidjrüm[1] | Iraans nööm (Persisk) | Madelpersisk (Pahlavi)[2] | Awestisk | Bedüüdang | Stäärbil | Afghaanisk-persisk (= stäärbil) | Pashto (= stäärbil) | Tage | Ööders wat |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 21. Maarts bit 20. April | Farwardin فروردين
| Farwardīn | Fravashinam | Driiwen krääft | Room | Ḥamal حمل | Wrai وری | 31 | Wosbegan |
| 21. April bit 21. Mei | Ordibehescht ارديبهشت
| Ardwahischt | Asha Vahista | Woorhaid an rianhaid | Hole | Saur ثور | Ġwayai غوايي | 31 | |
| 22. Mei bit 21. Jüüne | Chordād خرداد
| Hordād | Haurvata | Sünjhaid | Twanlanger | Jauzā جوزا | Ġbargolai غبرګولی | 31 | |
| 22. Jüüne bit 22. Jüüle | Tir تير
| Tīr | Tishtria | Rinengel | Kraab | Saraṭān سرطان | Čangaś چينګاښ | 31 | Somerbegan |
| 23. Jüüle bit 22. August | Mordād مرداد
| Amurdād | Ameretat | Iiwag leewent | Lööw | Asad اسد | Zmarai زمری | 31 | |
| 23. August bit 22. September | Schahriwar شهريور
| Schahrewar | Kheschtravarija | Huuchhaid | Jongfoomen | Sunbula سنبله | Waźai وږی | 31 | |
| 23. September bit 22. Oktuuber | Mehr مهر
| Mihr | Mithra | San, frinjskap, leefde | Waag | Mīzān میزان | Təla تله | 30 | Harefstbegan |
| 23. Oktuuber bit 21. Nofember | Ābān آبان
| Ābān | Apam | Bewaarer faan't weeder | Skorpioon | ʿAqrab عقرب | Laṛəm لړم | 30 | |
| 22. Nofember bit 21. Detsember | Āsar آذر
| Ādur | Atar | Ial | Böögsjiter | Qaus قوس
| Lindəi ليندۍ | 30 | |
| 22. Detsember bit 20. Janewoore | Déi دی
| Day | Dino | Skeeber | Stianbok | Jadi جدی | Marġumai مرغومی | 30 | Wonterbegan |
| 21. Janewoore bit 19. Febrewoore | Bahman بهمن
| Wahman | Wahuman | Gud soochter | Weedermaan | Dalv(a) دلو(ه)
| Salwāġa سلواغه | 30 | |
| 20. Febrewoore bit 20. Maarts | Essfand اسفند
| Spandarmad | Spendaramd | Sünaghaid | Fasker | Ḥūt حوت | Kab کب | 29 of 30 | uun skregeljuaren |