Lus na hÁise
Planda bláthanna, ilbhliantúil, luibheach, sioc-leochaileacht, is ea Lus na hÁise , nó mar is fearr aithne air Centella asiatica. Baineann an planda seo leis an bhfine Apiaceae, fofhine Mackinlayoideae.
Tá an planda dúchasach san Áise.[1][2]. Úsáidtear é mar glasra cócaireachta agus mar luibh leighis.
Centella asiatica  | |
|---|---|
 | |
| Stádas caomhnaithe | |
 | |
| Speiceas is lú imní | |
| UICN | 168725 |
| Tacsanomaíocht | |
| For-ríocht | Eukaryota |
| Ríocht | Plantae |
| Ord | Apiales |
| Fine | Apiaceae |
| Géineas | Centella |
| Speiceas | Centella asiatica Urb., 1879 |
| Ainmníocht | |
| Basainm | Hydrocotyle asiatica |
Cur síos
Fásann Cantella i dtalamh báite trópaiceach.[3] Tá gais tanaí aige, agus iad ina stólain reatha, glas go scothdhearg-glas i ndath, a nascann na plandaí le chéile. Tá barra cruinne, gaisfhada, glas, aige, a bhfuil réidhuigeacht le féitheacha palmatacha líonacha. Iompraítear na duilleoga ar pheitíní ingearacha, thart ar 2 cm. Tá an fréamhstoc comhdhéanta de riosóim, ag fás go hingearach anuas le fána. Tá dath geal orthu agus bíonn siad clúdaithe le fréamhribí.[4]
Gnáthóg
Tá Centella asiatica dúchasach i bhfo-ilchríoch na hIndia, nOirdheisceart na hÁise, agus i réigiún bhogacha Oirdheisceart na Stáit Aontaithe.[5][6]
Feidhm chócaireachta
Féideartha mar uirlis fhítileasúcháin
I gcomhthéacs na fítileasúcháin de, tá an-phoitéinseal ag bain le C. asiatica mar uirlis fhíteastósctha toisc go bhfuil ar a chumas miotail a bhaint aníos agus a thrasgluaiseacht ó fhréamh go meathán nuair a fhástar é in ithir trom-mhiotal-éillithe.[7]
Ceimic
| Cumaisc | R' | R" |
|---|---|---|
| Aigéad áiseach | H | OH |
| Aigéad brámach | OH | OH |
| Áiseachóisiod | H | O-glúcóis-glúcóis-ramnós |
| Madecassóisiod | OH | O-glúcóis-glúcóis-ramnós |
Tagairtí
Naisc sheachtracha
- Caldecott, Todd (2006). "Ayurveda: The Divine Science of Life". Elsevier/Mosby. Tá mionsonraithe monagraf ar Centella asiatica (Mandukaparni; Gotu Páistí) chomh maith le plé ar na buntáistí sláinte agus a úsáid i gcleachtas cliniciúil