GNU General Public License

Richard Stallman escribiu a GPL en 1989 para usala en aplicacións desenvoltas dentro do proxecto GNU.^[17] A GPL orixinal fundamentouse nunha unificación dun licenzas similares das primeiras versións de GNU Emacs (1985), o debugger de GNU e o compilador de C de GNU.^[18] Estas licenzas con declaracións semellantes as da GPL moderna mais específicas para cada aplicación. Iso facíaas incompatibles entre si malia a ser o mesma licenza.^[19] O obxectivo de Stallman foi elaborar producir unha licenza que se puidese usar en calquera proxecto e que se puidese compartir código entre múltiples proxectos.

A segunda versión da licenza, a versión 2, lanzouse en 1991. Durante os 15 anos seguintes a comunidade de software libre foise decatando de eivas da licenza GPLv2 que permiten que se deixen de aplicar licenzas GPL software modificado e que teña esa versión da licenza; algo contrario á filosofía da GPL.^[20] Estes problemas casos inclúen a "TiVoitización" (do software TiVo) e que supón que se inclúe software con GPL en hardware no que se restrinxe a súa modificación nesa plataforma en concreto, a problemas similares aos da licenza Affero; e problemas de patentes entre Microsoft e distribuidores de software libre, por mor de intentos de usar patentes como arma en contra da comunidade de software libre.

A versión 3 desenvolveuse para abordar esas eivas e lanzouse o 29 de xuño de 2007.^[21]

Versión 1

A versión 1 da GNU GPL creouse e publicouse o 25 de febreiro de 1989 coa finalidade de evitar as dúas principais formas nas que os distribuidores de software limitaban a liberdade que define ao software libre.^[22][23] O primeiro problema era que os distribuidores tiñan a posibilidade de só publicar un único ficheiro binario, un executable que non se podería analizar e estudar.^[24]

Para evitar isto a GPLv1 inclúe a afirmación de que as copias e a súa distribución, aínda que sexa só unha parte deste, ten que levar consigo e baixo as mesmas condicións o código fonte dun xeito que se poida analizar e estudar. O segundo problema era que os distribuidores poidan engadir restricións, ben fose na licenza ou ben combinando ese software con outro software que levase asociado outras cláusulas de restricións da súa distribución. A unión de dous grupos con diferentes condicións fai que ese traballo combinado teña a maior das restricións impostas. Para evitar isto a GPLv1 afirma que as versións modificadas, en conxunto, deben ser distribuídas baixo os termos da GPLv1.^[25] Polo tanto, o software distribuído baixo os termos de GPLv1 pódense combinar con software de condicións máis permisivas, xa iso non cambia os termos nos que se pode distribuír. Porén, o software distribuído baixo a GPLv1 non se pode combinar con software distribuído de licenzas máis restritivas, xa que iso entraría en conflito coas condicións de distribución que establece a GPLv1.

Versión 2

Tal como afirmou Richard Stallman, o gran cambio da GPLv2 foi introducir a cláusula de «liberdade ou morte»^[19], como é que se lle di na súa "sección 7". Esa sección afirma que os autores con traballos baixo esta licenza só poden distribuílo con ela só se cumpren todas as obrigas da licenza, independentemente de que teña calquera outro requirimento lexislativo que cumprir. Dito doutro xeito, todas as obrigas ou dereitos da licenza non poden ser cumpridas ou consideradas por separado cando existan conflitos legais que aparezan nalgunha das súas partes. Esta disposición ten como finalidade evitar que calquera parte utilice unha reclamación por violación de patentes ou outro motivo de litixio similar para evadir o cumprimento dalgunha das obrigas e liberdades que os usuarios teñen con esta licenza.^[19]

En 1990 comezouse a ver que unha licenza menos restritiva sería estratexicamente útil para a libraría C e para outras librarías que fornecían de servizos de librarías privativas.^[26] Cando se publicou a versión 2 da licenza GPL (GPLv2) lanzouse en xuño dese mesmo ano, en 1991, unha segunda licenza - a GNU Lesser General Public License (LGPL) - complementaría desta e numerada do mesmo xeito, a versión 2. A licenza LGPL mudou a súa versión en 1999 a 2.1 e trocou o seu nome a GNU Lesser General Public License, coa finalidade de resaltar a súa finalidade.

Polo xeral indícase na licenza "GPLv2 ou calquera versión posterior" para que os usuarios poidan actualizar ás seguintes versións, como a GPLv3.

Versión 3

A finais de 2005 a Free Software Foundation (FSF) anunciou que estaba a traballar na versión 3 da GPL (GPLv3). O 16 de xaneiro de 2006 publicouse un borrador e comezou o primeiro debate público sobre deste. A consulta pública planificárase para entre nove e quince meses mais aínda transcorridos dezaoito meses aínda se estaba no cuarto borrador do texto. A versión GPLv3 oficial publicouna a FSF o 29 de xuño de 2007. A GPLv3 escribiuna Richard Stallman e co asesoramento xurídico de coa asesoría Eben Moglen e Richard Fontana do Centro de lexislación do software libre (en inglés Software Freedom Law Center).^{[27][28][29][30]}

Segundo Stallman os cambios máis importantes nesta versión foron os relacionados coas patentes de software, a compatibilidade da licenza, a definición de "código fonte", as restricións de hardware en canto á modificación do software ( "TiVoización").^[27][31] Outros cambios foron os relacionados coa internacionalización, como se xestionan as violación das obrigas e dereitos e como o propietario outorga os dereitos de autor.

Tamén agregou unha disposición que retira o peso da legalidade dos permisos da "Xestión de dereitos dixitais" (DRM), para que quen quixer poida romper calquera peza que un tribunal poida considerar como DRM e que eses cambios en software con GPL non sexan considerados como un incumprimento de leis que versan sobre das DRM, como a lei americana de "Dereitos de autor da era dixital" (en inglés "Digital Millennium Copyright Act").^[32]

A Free Software Foundation, co apoio da Centro de lexislación do software libre, a Free Software Foundation Europea e outros grupos de software libre; coordinaron o proceso de consulta pública.^[33][34] Os comentarios do público, feitos coa aplicación stet para a revisión colaborativa de documentos, quedaron recollidas no portal "gplv3.fsf.org". Durante o proceso de consulta pública fixéronse 962 comentarios no primeiro borrador.^[35] Ao final da edición enviáronse un total de 2.636 comentarios.^{[34][35][36][37]}

O terceiro borrador liberouse o 28 de marzo de 2007.^[36][38] Este borrador incluía unha linguaxe orientada a previr acordos sobre patentes como o polémico acordo entre Microsoft-Novell e pechou as posibles dúbidas entre as definicións de "usuario" e "produto de consumo". Eliminouse tamén a sección de "Limitacións xeográficas", que fora unha posibilidade xa considerada durante o inicio da consulta pública.^[39][40]

O cuarto borrador de discusión, e que foi o último, publicouse o 31 de maio de 2007.^[41] Nel introduciuse a compatibilidade coa licenza Apache versión 2.0 (as versións anteriores son incompatibles), aclarouse o papel dos provedores externos, e fixo unha excepción para evitar os problemas que se percibiran no acordo Microsoft-Novell dicindo na Sección 11 parágrafo 6 que:

Vostede non pode transferir a súa propiedade dunha obra amparada cando forma parte dun acordo mercantil cunha terceira entidade que se adica a distribución de software, e no que vostede ten unha relación de pagamentos con esa terceira entidade pola súa actividade de transferencia de traballo, e grazas a cal esa terceira parte volva a distribuír ese traballo, ou calquera das partes que reciban o traballo amparado, con licenzas de patentes discriminatorias...

Esta cláusula pretende facer ineficaces as futuras relacións deste tipo. A licenza tamén buscou que Microsoft estendese as patentes que lle concedeu aos usuarios de Novell para que o uso do da licenza GPLv3 se esténdese a todos os usuarios da licenza GPLv3. Iso só é factible cando Microsoft é ten establecido legalmente un acordo mercantil no que hai software coa GPLv3.^[39]

Ademais, os borradores previos da GPLv3 permitían a quen establecera a licenza engadir un requisito similar aos da licenza Affero, e que cubriría a fenda legal que se abriu cos servizos ofertados por provedores de servizos de aplicación, que son casos nos que se ofrece un servizo a través dunha rede.^[42][43] Con todo, xa que iso suporía un alto custo administrativo a hora de verificar se o código está a ofrecer ese tipo de servizos, decidiuse manter as licenzas licenza GPL e Affero separadas.^[44]

Varios desenvolvedores do primeiro plano, e en particular os desenvolvedores de alto nivel do kernel de Linux como Linus Torvalds, Greg Kroah-Hartman e Andrew Morton, comentaron nos medios de comunicación as súas obxeccións as varias partes dos borradores na primeira e segunda discusión do borrador da licenza.^[45] Os desenvolvedores do kernel fixeron referencia criticando varias cláusulas dobre da DRM e TiVotización, de patentes e "restricións adicionais" e alertaron dunha "balcanización" do "Universo do software libre".^[45][46] Linus Torvalds decidiu non adoptar a GPLv3 no kernel de Linux,^[8] e reiterouse anos despois nas súas críticas.^[47][48]

GPLv3 mellora a compatibilidade con varias licenzas de software de código aberto como a Apache License versión 2.0 e a GNU Affero General Public License, coa cal a GPLv2 non se puido combinar.^[49] As aplicacións con licenza GPLv3 só se poden combinar e compartir código co software con licenzas GPLv2 se a licenza GPLv2 xa tiña establecida a cláusula opcional "ou posterior" e se o software se actualiza á GPLv3.^[50] A FSF considera que cláusula "GPLv2 ou calquera versión posterior" debe de ser a forma máis común de poñer como licenza do software GPLv2, hai desenvolvedores como por exemplo o creador de Toybox Rob Landley que a describiron como unha cláusula salvavidas.^[51][52] Os proxectos de software licenciados coa cláusula opcional "ou posterior" inclúen o proxecto GNU pero outro exemplo contrario, sen a cláusula, é o kernel de Linux.

A versión final do texto da licenza publicouse o 29 de xuño de 2007.

Os termos e condicións da GPL deben estar sempre dispoñibles para calquera que reciba unha copia dun traballo con licenza GPL ("a licenza"). Calquera persoa coa licenza que se adira aos seus termos e condicións ten permiso para modificar o traballo, así como para copiar e facer unha versión derivada e redistribuíla. A persoa coa licenza está autorizada a cobrar unha taxa por servizos, se é que non quere facer uso gratuíto dese software. Este último punto é o que distingue a GPL das licenzas de software privativo, que prohiben a redistribución comercial.^[53] A FSF argumenta que o software libre non debería ter restricións en canto ao uso comercial, e a GPL o que fai é afirmar explicitamente que as obras de GPL poden ser vendidas a calquera prezo.

A GPL tamén establece que o distribuidor non pode impoñer "novas restricións aos dereitos concedidos pola GPL". Isto prohibe actividades como a distribución do software baixo un acordo ou contrato de non divulgación.

A cuarta sección da versión 2 da licenza e a sétima sección da versión 3 obrigan a que os programas distribuídos como binarios pre-compilados estean sempre acompañados dunha copia do código fonte, unha indicación escrita para obter o código fonte a través do mesmo mecanismo co que se conseguiu o binario compilado ou dunha oferta escrita para obter o código fonte do binario pre-compilado que obtivo baixo a GPL. A segunda sección da versión 2 e a quinta sección da versión 3 tamén obrigan que "todos os destinatarios reciban unha copia desta licenza xunto coa aplicación". A versión 3 da licenza indica que o código fonte pode estar dispoñible doutras formas adicionais seguindo as indicacións da sétima sección. Estes inclúen a descarga do código fonte dun servidor ou a transmisión por parceiros, sempre que así é como estivese dispoñible o código compilado e que haxa "indicacións claras" de onde atopar so código fonte.

A FSF non ten os dereitos de autoría para as obras que se liberan coa GPL, agás que o autor llos atribúa explicitamente á FSF (que case non ocorre fóra daquelas aplicacións que forman parte do proxecto GNU). Só os posuidores dos dereitos individuais de autor teñen a autoridade para iniciar unha demanda cando se sospeita dunha violación da licenza.

Uso de software coa licenza

As aplicacións coa licenza GPL pódense empregar para todos os fins, incluíndo as finalidades comerciais ou mesmo como ferramentas para crear software privativo, como é o caso de cando se usan compiladores de licenza GPL.^[54] Os usuarios ou empresas que distribúen obras con licenza GPL (como pode ser software) poden establecer unha taxa de cobro polas copias ou facer a entrega delas de balde.^[53] Isto é o que distingue a licenza GPL do software "shareware", que é o que permite a copia para uso persoal pero prohibe a súa distribución comercial, ou das licenzas privativas nas que toda copia está prohibida amparándose na lei de dereitos de autor. A FSF indica que o software libre debe respectar toda a liberdade polo que non se deben restrinxir os usos e distribucións comerciais (redistribución).

Só para un uso privado (ou interno), sen vendas e sen distribución, o código do software pode ser modificado e as súas partes empregadas de novo sen que iso obrigue a lanzar ao público ese código fonte. Cando se realizan vendas ou distribucións, todo o código fonte, incluídos os cambios de código e as adicións, teñen que facerse accesibles para os usuarios finais. Nese caso o copyleft aplícase para asegurar que os usuarios finais conservan as liberdades definidas anteriormente.^{[55][56][57][58]}

Porén o software que se executa como unha aplicación para un sistema operativo con licenza GPL, como pode ser Linux, non ten porqué estar feito cunha licenza GPL nin precisa de ser distribuído co código fonte. A licenza versa sobre das librarías que usa e das compoñentes do software e non da plataforma sobre da que se usa a aplicación.^[58] Como exemplo, se un programa consta só de software personalizado orixinal propio, ou se se combina co código fonte doutros compoñentes de software, logo as compoñentes propias do software personalizado non ten porqué ter unha licenza GPL e non ten porqué facerse dispoñible o seu código. Iso cando o sistema operativo subxacente si está usando unha licenza GPL, as aplicacións que se executan sobre del non se consideran traballos derivados.^[58][59] Só se se usan partes dunha aplicación coa GPL noutro (e ese programa se distribúe), o restante código fonte da aplicación se ten que poñer baixo os mesmos termos da licenza. A GNU Lesser General Public license (LGPL) foi creada para ter un copyleft máis compatible que a GPL, xa que non obriga a que o código fonte desenvolvido por un propio cliente (distinto das partes coa LGPL) teña que ser liberado baixo os mesmos termos de licenza.

Copyleft

Os dereitos de distribución que concede a GPL para as versións modificadas das obras están suxeitos a condicións. Cando alguén distribúe unha obra con licenza GPL e mailas súas propias modificacións, os requirimentos para distribuír ese traballo completo non pode abranguer máis do que xa indican as condicións da GPL.

Esta obriga coñécese como o copyleft. O seu fundamento legal xorde da lexislación do copyright, de dereitos de autor, aplicada ao software. O traballo GPL está suxeito a copyright co cal a persoa que baixo as condicións da licenza, non ten dereitos a redistribuíla obra nin modificala (agás en casos de uso lexítimo) non sendo que se cumpran as condicións da licenza. O que se precisa é que se acepten as condicións da GPL para, grazas a ela, os dereitos que lei de dereitos de autoría restrinxe, se poidan facer, como redistribuír a obra. Por outra banda, se se distribúen copias da obra sen cumprir os termos da GPL (por exemplo, mantendo o código fonte en segredo), o autor orixinal pode demandalo baixo o estipulado pola a lei de dereitos de autor.

O copyleft usa a lei de dereitos de autor para facer o contrario ao seu propósito xeral: no canto de impoñer restricións, concede máis dereitos ás demais persoas dun xeito que eses dereitos non se poden eliminar posteriormente. Tamén garante que non se outorguen dereitos de redistribución ilimitados no caso de se detectaren fallos legais nas condicións de copyleft.

Moitos distribuidores de aplicacións coa GPL empaquetan o código fonte cos ficheiros executables. Outro método alternativo para cumprir o copyleft é facilitar tras unha petición por escrito o xeito e obter o código fonte nun medio físico (como un CD). Na práctica moito do software coa GPL distribúense por Internet e o código fonte está dispoñible a través dun servizo FTP ou HTTP. Cando a distribución da aplicación se fai por Internet, iso xa cumpre coa licenza.

O copyleft só se considera cando alguén busca redistribuír o programa. Os desenvolvedores poden realizar versións modificadas nun sistema privado sen que iso supoña a obrigación de divulgar as súas modificacións, sempre e cando ese software non se lle distribúa a alguén máis. Cabe considerar que o copyleft só se aplica ao software e non ao material ou obras que con este se faga (agás que iso sexa outra aplicación derivada). Por exemplo, un portal web público que emprega un sistema de xestión de contido cunha licenza GPL non precisa distribuír os seus contidos cambios que este fai no sistema de xestión polo seu uso, xa que ese contido non é derivado.

Ten habido debates sobre se se trata dunha violación da GPL liberar o código fonte dun xeito pouco claro ou con atrancos, como se dá en casos nos que o autor non ten toda a vontade de compartir o código fonte. O consenso deste debate chegou a que, aínda que non é ético, non se pode considerar que quebre as condicións da licenza. Este problema aclarouse coa entrada da licenza versión 2, que inclúe esixencia de que a versión "preferible" é que o código fonte estea sempre dispoñible.^[60]

Licenza fronte a contrato

A GPL deseñouse como unha licenza e non como un contrato.^[61][62] Nalgunhas xurisdicións onde se rexen polo Dereito Común anglosaxón, a distinción legal entre unha licenza e un contrato é importante. Os contratos réxense pola lei de contratación mentres que as licenzas réxense pola lei de dereitos de autor. Porén, esta distinción non é útil en moitas das xurisdicións que se rexen polo dereito civil, nas que non hai diferenzas entre os contratos e as licenzas.^[63]

Aqueles que non acepten os termos e condicións da GPL non teñen permiso, baixo a licenza de copyright, para copiar ou distribuír obras e/os seus derivados coa licenza GPL. Con todo, namentres non redistribúan a aplicación coa GPL, poden empregala dentro da súa organización e facer as obras que queiran con el sen que iso signifique que teñan que liberarse con esa licenza.

Allison Randal criticou a licenza GPLv3 dicindo que é innecesariamente confusa para os lexisladores xa que se podería simplificar mantendo as mesmas condicións.^[64] En abril de 2017 un tribunal federal dos Estados Unidos determinou que unha licenza de código aberto é un contrato aplicable de obrigado cumprimento.^[65]

O mesmo texto da GPL ten os seus propios dereitos de autor e están en posesión da Free Software Foundation. A FSF permítelle ás persoas crear novas licenzas coa súa base na GPL sen ningún tipo de requirimento, mais sempre e cando non empreguen o preámbulo da licenza sen o seu permiso. Malia a todo, desaconséllano xa que esas licenzas poderían ser incompatibles coa GPL^[66] e xerar un caso de proliferación de licenzas sen unha necesidade aparente.

Outras licenzas que creou o proxecto GNU foron a GNU Lesser General Public License, a GNU Free Documentation License e a Affero General Public License.

O propio texto da GPL non está suxeito á licenza GPL. Os dereitos de autor desta licenza non permiten a modificación da licenza. Mesmo a copia da licenza está permitida grazas a obrigación desta a que os destinatarios reciban "unha copia desta licenza a canda a aplicación". Segundo as preguntas frecuentes da GPL, quen quixer pode facer unha nova licenza usando unha versión modificada da GPL sempre e cando esa persoa lle dea un nome diferente á resultante. Esa nova licenza non podería citar a "GNU" e tería que eliminar por completo o preámbulo. Con todo, o preámbulo poderíase empregar se a Free Software Foundation lle emite un permiso expreso á persoa que o desexe cambiar.^[67]

O código suxeito a outras licenzas pódese combinar coas aplicacións que teñan licenzas GPL sen conflito, sempre e cando as condicións do traballo resultante non implique maiores restricións que a GPL. Ademais dos termos xerais da GPL existen outras restricións e permisos adicionais que se poden aplicar:

• 1. Se un usuario quere combinar o código licenciado baixo as diferentes versións de GPL, só se permite que o código coa versión anterior de GPL inclúa unha declaración "ou calquera versión posterior".^[67] Por exemplo, a biblioteca GNU LibreDWG con licenza GPLv3 xa non pode ser utilizada por LibreCAD e FreeCAD que teñen dependencias exclusivas de GPLv2.^[68][69][70]
• 2. O código licenciado baixo a LGPL permite conectarse con calquera outro código, independentemente da licenza que teña ese código, aínda que a LGPL engada requisitos adicionais para o traballo combinado. Por exemplo, LGPLv3 e GPLv2 só non se poden vincular, xa que o traballo de código combinado engadirá requisitos LGPLv3 adicionais enriba do software con licenza GPLv2. O código licenciado baixo LGPLv2.x sen a declaración de "calquera versión posterior" pode ser a relicenciada se todo o traballo combinado está licenciado para GPLv2 ou GPLv3.^[71]

A FSF mantén unha lista^[72] de licenzas de software libre compatibles con licenza GPL^[73][74] que conteñen moitas das licenzas de software libre máis comúns, como a licenza MIT orixinal ou licenza MIT/X, a licenza BSD (no seu actual formulario de 3 cláusulas) e a licenza Licenza Artística 2.0.^[75]

David A. Wheeler defendeu que os desenvolvedores de software libre/de código aberto só usan licenzas compatibles con GPL, porque facer o contrario dificulta que outros participen e contribúan ao código.^[76] Como exemplo específico de incompatibilidade de licenza, o ZFS de Sun Microsystems non se pode incluír no núcleo de Linux con licenza GPL, porque está licenciado baixo a licenza de distribución común e desenvolvemento incompatible da GPL. Ademais, ZFS está protexida por patentes, así que distribuír unha implementación desenvolvida de forma independente aínda requirirá o permiso de Oracle.^[77]

Unha serie de empresas usan licenzas múltiples para distribuír unha versión GPL e vender unha licenza de propiedade exclusiva para empresas que desexen combinar o paquete con código propietario, usando enlaces dinámicos ou non. Exemplos destas compañías inclúen MySQL AB, Digia PLC, Qt, (Qt framework antes de 2011 de Nokia), Red Hat (Cygwin) e Riverbank Computing (PyQt). Outras compañías, como a Fundación Mozilla (os produtos inclúen a Mozilla Application Suite, Mozilla Thunderbird e Mozilla Firefox), usaron múltiples licenzas para distribuír versións baixo a licenza GPL e outras fontes de código aberto.

A GPL pódese empregar para documentos de texto e non só para software computacional ou mesmo, dun xeito máis xeral, para todo tipo de medios nos que sexa claro que é o que o que constitúe o código fonte (definido como "a forma máis axeitada para traballar e facer cambios nel").^[78] Malia a todo a FSF aconsella que no caso de manuais ou libros de texto se empregue a GNU Free Documentation License (GFDL), xa que creou para ese fin.^[79]

Porén, os grupo de desenvolvemento de Debian aconsellou nunha das súas resolucións que foi aprobada en 2006 que a licenza de documentación do proxecto estivese tamén baixo a licenza GPL. Esa decisión debeuse a que hai unha incompatibilidade da GFDL coa GPL: un texto coa licenza GFDL non se pode incorporar nas aplicacións que teñan unha GPL.^[80][81] Ademais a fundación FLOSS Manuals, unha organización adicada á creación de manuais de software libre, decidiu desde o 2007 evitar a GFDL nos seus textos e decantarse pola GPL.^[82]

Cando se emprega a GPL para as fontes de tipografía, os documentos e as imaxes que se fixesen usándoa están na obriga de liberarse cunha licenza GPL. Isto é algo que non acontece dentro de países como os Estados Unidos ou o Canadá xa que alí a lei copyright establece que non é de uso no estilo da tipografía. Si que o é igualmente aquel código fonte que esta asociado ao ficheiro da tipografía.

Este caso pode complicar o incorporar fontes en ficheiros xa que o documento pode ser considerase como unha obra "ligada" á fonte tipográfica. A FSF estableceu unha cláusula para os casos de excepción no que non se desexa que se aplique ao uso de tipografía.^[83][84]

Outros artigos

• Licenza de documentación libre de GNU · GNU LGPL
• Richard Stallman · Eben Moglen

Ligazóns externas

• Tradución xurada da licenza GNU GPL (versión 2) ao galego, tamén en PDF.
• Licenza GNU GPL oficial (en inglés).