શિલોંગ

શિલોંગ (English: /ʃɪˈlɔːŋ/;^[૨][૩]) ભારતના સૌથી નાના રાજ્યો પૈકીના એક અને જેનું હુલામણું નામ "વાદળોનું નિવાસ" છે તેવા મેઘાલય રાજ્યનું પાટનગર અને ગિરિ મથક છે. તે પૂર્વ ખાસી જિલ્લાનું વડુમથક છે અને સમુદ્રની સપાટીથી સરેરાશ ૪,૯૦૮ ફુટ (૧,૪૯૬ મિ.)ની ઊંચાઈએ આવેલું છે, શહેરનું 'શિલોંગ પીક' સૌથી ઊંચું સ્થળ છે જે ૪૯૦૮ ફુટ (૧,૯૬૬ મિ.) ઊંચું છે. શિલોંગ વસ્તીની દૃષ્ટિએ ભારતનું ૩૩૦મું મોટું શહેર છે, વર્ષ ૨૦૧૧ની વસ્તી ગણતરી અનુસાર જેની કુલ વસ્તી ૧,૪૩,૦૦૭ છે.^[૪] એવું કહેવામાં આવે છે કે શહેરની ફરતે આવેલી ઊંચી-નીચી ટેકરીઓ યુરોપથી અહીં આવેલાઓને સ્કોટ્લેન્ડની યાદ અપાવતી હતી અને તેથી તેઓ શિલોંગને "પૂર્વનું સ્કોટ્લેન્ડ" કહીને પણ ઓળખતા. મેઘાલય રાજ્યની વસ્તી ગીચતા ૨૧મી સદીના પ્રથમ દાયકામાં ૩૪૨ વ્યક્તિ પ્રતિ. માઇલની હતી.

શિલોંગ
મેઘાલયની રાજધાની
શિલોંગનું દ્રશ્ય
અન્ય નામો:  પૂર્વનું સ્કોટ્લેન્ડ
શિલોંગ
અક્ષાંશ-રેખાંશ: 25°34′00″N 91°53′00″E / 25.5667°N 91.8833°E / 25.5667; 91.8833
દેશ	ભારત
રાજ્ય	મેઘાલય
જિલ્લો	પૂર્વ ખાસી હિલ્સ જિલ્લો
વિસ્તાર
• મેઘાલયની રાજધાની	૬૪.૩૬ km2 (૨૪.૮૫ sq mi)
ઊંચાઇ	૧,૫૨૫ m (૫૦૦૩ ft)
વસ્તી  (૨૦૧૧)
• મેઘાલયની રાજધાની	૧,૪૩,૦૦૭
• ગીચતા	૨૩૪/km2 (૬૧૦/sq mi)
• મેટ્રો વિસ્તાર	૩,૫૪,૩૨૫[૧]
ભાષાઓ
• અધિકૃત	ખાસી
સમય વિસ્તાર	UTC+૫:૩૦ (IST)
પિનકોડ	૭૯૩ ૦૦૧ – ૭૯૩ ૧૦૦
ટેલિફોન કોડ	૦૩૬૪
વાહન નોંધણી	ML-05
વેબસાઇટ	eastkhasihills.gov.in

બ્રિટિશોએ ઇ.સ. ૧૮૬૪માં તેને ખાસી અને જયંતિયા હિલ્સનું મુખ્ય મથક બનાવ્યું ત્યારથી તેની ઉત્તરોઉત્તરો પ્રગતિ થતી રહી છે અને વિસ્તારમાં પણ શહેર વિકસ્યું છે. ૧૮૭૪માં જ્યારે આસામને ચિફ કમિશ્નરનું રાજ્ય (Province) બનાવવામાં આવ્યું ત્યારે શિલોંગની પસંદગી તેના વહિવટી મથક તરીકે કરવામાં આવી હતી. આમ કરવા પાછળનું એક કારણ તેનું બ્રહ્મપુત્રા અને સુરમા ખીણની વચ્ચેનું ભૌગોલિક સ્થાન હતું અને બીજું પણ મહત્વનું કારણ હતું તેનું હવામાન, જે ભારતના બાકીના વિસ્તાર કરતા ઘણું ઠંડુ હતું. ૨૧ જાન્યુઆરી ૧૯૭૨ના દિવસે નવું મેઘાલય રાજ્ય બનાવવામાં આવ્યું ત્યાં સુધી તે અવિભાજીત આસામનું પાટનગર હતું, ત્યાર બાદ આસામે તેનું પાટનગર ખસેડીને ગુવાહાટીના દિસપુર ખાતે લઈ જવામાં આવ્યું.

શિલોંગના રહેવાસીઓના સંગીતના ખાસ એક પ્રકાર પ્રત્યેના વિશિષ્ટ પ્રેમને કારણે તેને "ભારતનું રોક કેપિટલ" (India's Rock Capital) કહેવામાં આવે છે^[૫], જેમાં 'રોક' એ 'રોક મ્યુઝિક' માટે વપરાયું છે, ખડક માટે નહિ.