Kislik


Kislik (tež oksygenij) je chemiski element, kotryž ma wósom protonow w jadrje. Ličba neutronow wotwisuje wot izotopa. Najčasćišo je chemisce zwjazany, dokelž je jara reaktiwny. Jeho chemiski symbol je O (łaćonski: Oxygenium, wot grjek. ὀξύς oxys „wótry, kisały“ a γεν- gen- „zhotowić“).

Kajkosće
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
[He]2s22p4
8
O
periodowy system
Powšitkowne
mjeno, symbol, rjadowy ličbnikKislik, O, 8
serijaNjekow
skupina, perioda, blok16, 2, p
napohladbjezbarbny płun
masowy podźěl na zemskej wobalce49,4 %
Atomarne
atomowa masa15,9994 u
atomowy radius (wuličeny)60 (48) pm
kowalentny radius73 pm
Van-der-Waals-Radius152 pm
elektronowa konfiguracija[He]2s22p4
elektrony na energijowym niwowje2, 6
1. ionizowanska energija1313,9 kJ/mol
2. ionizowanska energija3388,3 kJ/mol
3. ionizowanska energija5300,5 kJ/mol
4. ionizowanska energija7469,2 kJ/mol
Fyzikaliske
agregatny stawpłunojty
Modifikacije2 (O2, Ozon O3)
kristalowa strukturakubiski
hustosć1,429 při 273,15[1] K
twjerdosć po Mohsžana (płun)
magnetizmparamagnetiski
škrějny dypk54,40 K (−218,79[1] °C)
warjenski dypk90,18 K (−182,97[1] °C)
molarny wolumen22,42 · 10−3 m3/mol
wuparna ćopłota3,4099 kJ/mol
škrějna ćopłota0,22259 kJ/mol
parowy ćišć10 · 103 Pa při 61 K
zwukowa spěšnosć317,5 m/s při 293 K
specifiska ćopłotna kapacita920 J/(kg · K)
ćopłotna wodźiwosć0,02674 W/(m · K)
Chemiske
oksydaciske stawy−2, −1, 0, +1, +2
oksidy (baziskosć)
normalny potencial1,23
elektronowa negatiwnosć3,44 (Pauling-Skala)
izotopy
izotopNHt1/2ZMZE MeVZP
15O

{syn.}

122,24 s ε 2,754 15N
16O

99,762 %

stabilny
17O

0,038 %

stabilny
18O

0,2 %

stabilny
NMR-kajkosće
 spinγ w
rad·T−1·s−1
EfL při
B = 4,7 T
w MHz
17O5/2−3,628 · 10727,1 MHz
Njestrašnostne pokazy
Markěrowanje jako strašna maćizna
Zapalenju polěkowacy
O
Zapalenju
polěkowacy
R- a S-sadyR: Předłoha:R-sady
S: Předłoha:S-sady
Po móžnosći a jeli je zwučeny, so SI-jednoty wužiwaja.
Jeli nic druhe zapisowany, płaća mjenowane daty při standardnych wuměnjenjach.

Kislik je bjezbarbny, njewonjaty a bjezsłodowy płun. Jako element so zjewi nimale jenož w molekularnej formje, a to jako O2, ale tež O3 (ocon).

Je jedyn z hłownych wobstatkow zemskeje atmosfery, ale tež wustupuje jako wobstatk silikatow w kamjenjach.

Jeho najčasćiše wjazby na zemi su woda a silikaty.

Wotkryće a mjeno

Šwed Carl Wilhelm Scheele a Jendźelčan Joseph Priestley stej element kislik wokoło lěta 1775 wotkryłoj. Francoz Lavoisier je wono oxygen mjenował (grjeksce oxys: kisilina ; a grjeksce gignomai: činju)

Za žiwochow

Za wjele žiwochow kislik je njeparujomny za jich dychanje. Ale tež eksistuja žiwochi, kotřiž njetrjebaja kislik, předewšěm při jednobańkowcach.

Zelene rostliny, wšelake algi, ale tež někotre jednobańkowcy płodźa jón přez rozpačenje wot wody. Rostliny a algi potrjebuja za to swětło słónca. To rěka fotosynteza.

Jednotliwe dopokazy

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije