Warnočanska generacija
Warnočanska generacija je zapřijeće za łužiske dźěći, kotrež mjez 1945 a 1950 w sewjeročěskich Warnoćicach, Čěskej Lipje a Liberecu studowachu, hdźež bě so po Druhej swětowej wójnje prěni króć šulske wukubłanje w serbšćinje za nje zarjadowało.
Tute dźěći w starobje wot 10 do 16 lět mějachu po nawróće do Łužicy a zakónčenju šulskeho a powołanskeho wukubłanja nowu elitu Serbow tworić. Naspomnjene gymnazije iniciěrowaštej Ústřední matice školská (ÚMŠ) a Towarstwo přećelow Łužicy (SPL), na jich organizaciji so Domowina a Serbska narodna rada (SNR) wobdźělištej.
Tuta epizoda łužisko-serbskich stawiznow so za čas NDR nimale pozaby. Hakle 1993 bu wuznam wukubłanja wjacorych stow šulskich dźěći w Čěskosłowakskej republice za wutworjenje elity, kotrež zjawne žiwjenje Łužiskich Serbow w NDR na wšěch runinach wobwliwowaše, wotewrjenje rozjimany. Serbski institut zběra a slědźi wot lěta 2018 memoary a interviewy bywšich šulerjow „Warnočanskeje generacije“ w interdisciplinarnym projekće.
K najznaćišim čłonam teje generacije liča Jurij Koch, Ben Budar, Helmut Faska a Hanka Fascyna.[1] Mjez serbskim wučerjemi běchu Filip Jakubaš, Rudolf Jenč, Herman Šleca, Jurij Šołta a Jurij Wuješ.
Přehlad stacijow šulskeho wukubłanja w Čěskosłowakskej
- Zwjazkowy łužiskoserbski realny gymnazij w Čěskej Lipje (Čěske mjeno: Spolkové lužickosrbské reálné gymnasium ÚMŠ v České Lípě), 1945–1948
- Stašekowy zwjazkowy łužiskoserbski realny gymnazij ÚMŠ we Warnoćicach (Staškovo spolkové lužicko-srbské reálné gymnasium ÚMŠ ve Varnsdorfě), 1947–1948
- Realny gymnazij w Rumburku – Staškowe serbske pobočki we Warnoćicach (Reálné gymnásium v Rumburku – Staškovy lužickosrbské pobočky ve Varnsdorfě), 1948–1949
- Lyceum Františka Xavera Šaldy, Liberec, 1949–1950
Literatura
- Jan Bart: Před 50 lětami – započatk serbskeho šulstwa w sewjernych Čechach. Swjedźenska narěč we Warnoćicach dnja 3. decembra 1995, w: Rozhlad 46/4, 1996, str. 133–137.
- Ben Budar: Februar 1948 a jeho wliw na Serbow w ČSR, w: Rozhlad 38/2, 1988, str. 37–43.
- Vl. Juricová, J. Vančatová, Zl. Maťátková, T. Breň: To byla pěkná věc. Lužickosrbská gymnázia v Československu (1945–1950). Liberec, 2019.
- Jurij Koch: Wětrnik na třěše. Dopomnjeća na młode a zrałe lěta. Budyšin, 2014.
- Mikławš Krawc: Kelko Serbow je po 1945 w sewjernej Čěskej wuknyło? w: Serbska šula 58/2, 2005, str. 44–46.
- Měrćin Völkel: Njezapomnite Varnsdorfske lěta. K 75. narodninam Karela Macků, něhdyšeho direktora Měšćanskeje šule we Varnsdorfje a přećela mištra Bjarnata Krawca, w: Serbska šula 35/7‒8, 1982, str. 381–383.