Արմեն Սարգսյան

Արմեն Սարգսյանը ծնվել է 1953 թվականին Երևանում՝ ճարտարապետ Վարդան Խորենի Սարգսյանի (Տեր-Սարգսյան) ընտանիքում։ 1970 թվականին ավարտել է Երևանի թիվ 114 միջնակարգ դպրոցը։ 1970-1976 թվականներին սովորել է Երևանի պետական համալսարանում, 1976-1978 թվականներին՝ նույն համալսարանի ասպիրանտուրայում։ Ավարտել է ԵՊՀ ֆիզիկայի ֆակուլտետը (1976)։ 1992 թվականից՝ Լոնդոնի համալսարանի մաթեմատիկական գիտությունների ինստիտուտի պրոֆեսոր։ 1992-2000 թվականներին (ընդհատումներով)՝ Մեծ Բրիտանիայում Հայաստանի դեսպան, 1993-1994 թվականներին՝ Հայաստանի ավագ դեսպան՝ Եվրոպայում, ԵՄ-ում։ 1999 թվականից՝ Օքսֆորդի համալսարանի պրոֆեսոր։ Գյումրիի զարգացման հիմնադրամի (1999 թվականից), Մարդկային զարգացման միջազգային կենտրոնի հոգաբարձուների խորհրդի (2000 թվականից) նախագահ։ Հեղինակ է բազմաթիվ ակադեմիական հոդվածների և հրապարակումների տեսական ֆիզիկայի, աստղաֆիզիկայի, համակարգչային մոդելավորման, քաղաքագիտության և անցումային տնտեսության ոլորտներում։ Հայաստանի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի պատվավոր դոկտոր է։

Աշխատանքային գործունեություն

• 1979-1984 թվականներին՝ ԵՊՀ Տեսական ֆիզիկայի ամբիոնի ասիստենտ,
• 1984-1985 թվականներին՝ Քեմբրիջի համալսարանում (Մեծ Բրիտանիա)՝ այցելու դասախոս,
• 1985-1992 թվականներին՝ ԵՊՀ Տեսական ֆիզիկայի ամբիոնի դոցենտ,
• 1988-1992 թվականներին՝ ԵՊՀ Տեսական ֆիզիկայի ամբիոնին կից ստեղծել և ղեկավարել է Բարդ ֆիզիկական Պրոցեսների Համակարգչային մոդելավորման մասնագիտացումը,
• 1992 թվականի հուլիսի 29-ին նրան շնորհվել է Հայաստանի Արտակարգ և լիազոր դեսպանի դիվանագիտական աստիճան։
• 1992-1996 թվականներին՝ ՀՀ Գործերի ժամանակավոր հավատարմատար, ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպան Մեծ Բրիտանիայի և Հյուսիսային Իռլանդիայի Միացյալ Թագավորությունում,
• 1993-1994 թվականներին՝ ՀՀ Գլխավոր դեսպան Եվրոպայում, ՀՀ դեսպան Եվրամիությունում,
• 1995-1996 թվականներին՝ ՀՀ դեսպան Բելգիայի Թագավորությունում, Եվրոպական համայնքների ՀՀ Առաքելության դեսպան, ՀՀ դեսպան Նիդերլանդների Թագավորությունում, ՀՀ դեսպան Վատիկանում, ՀՀ դեսպան Լյուքսեմբուրգի Մեծ դքսությունում,
• 1996-1997 թվականներին՝ ՀՀ վարչապետ,
• 1998-2000 թվականներին՝ ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպան Մեծ Բրիտանիայի և Հյուսիսային Իռլանդիայի Միացյալ Թագավորությունում։
• 2002 թվականին՝ հրաժարվելով Հայաստանի քաղաքացիությունից, ստացել է Բրիտանիայի քաղաքացիություն և երդվել իր հավատարմությունը Եղիսաբեթ II թագուհուն և թագուհու ժառանգներին^[5][6][7]։
• 2011 թվականին հրաժարվել է Բրիտանիայի քաղաքացիությունից և ստացել Հայաստանի քաղաքացիություն^[5]։
• 2013 թվականի սեպտեմբերի 27-ին ՀՀ Նախագահի հրամանագրով նշանակվել է Մեծ Բրիտանիայի և Հյուսիսային Իռլանդիայի Միացյալ Թագավորությունում ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպան^[8]։
• 2014 թվականի մայիսի 22-ին ՀՀ Նախագահի հրամանագրով համատեղության կարգով նշանակվել է Իռլանդիայում ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպան^[9]։
• 2000-2013 թվականներին եղել է Վերակառուցման և Զարգացման Եվրոպական Բանկի ավագ խորհրդական, Eurasia House International-ի հիմնադիր նախագահ, Քեմբրիջի համալսարանի Եվրասիական կենտրոնի հիմնադիր և տնօրեն, Ամենամյա Եվրասիական մեդիա ֆորումի հիմնադիր, Քեմբրիջի համալսարանի բիզնես դպրոցի Տարեկան միջազգային կոնֆերանսի հիմնադիր, Համաշխարհային տնտեսական ֆորումի Դավոսի Էներգետիկ անվտանգության գլոբալ խորհրդի նախագահ, Արևելք-Արևմուտք ինստիտուտի համանախագահ, Եվրոատլանտյան անվտանգության նախաձեռնության հանձնաժողովի համանախագահ (Էներգետիկ անվտանգության նախագահ), Բրիտանահայկական համակուսակցական խորհրդարանական խմբի հիմնադիր նախագահ, Համաշխարհային առաջնորդության հիմնադրամի խորհրդի անդամ, Հարվարդի համալսարանի Քենեդու կառավարման դպրոցի խորհրդի անդամ, Չիկագոյի համալսարանի հանրային քաղաքականության ուսումնասիրությունների Հարրիսի դպրոցի խորհրդի անդամ, Ջոն Սմիթ հիմնադրամի հոգաբարձու, Հայկական բարեգործական ընդհանուր միության խորհրդի անդամ, «Երևան, իմ սեր» բարեգործական հիմնադրամի հիմնադիր և այլն։
• 2000-2013 թթ․ եղել է Alcatel, Lucent, Telefonica, British Petrolium, Merrill Lynch-Bank of America և այլ միջազգային ընկերությունների գլխավոր խորհրդատու
• 2013-2018 թթ. Միացյալ Թագավորությունում Հայաստանի Հանրապետության դեսպան։
• 2018 թ. մարտի 2-ին ՀՀ Ազգային Ժողովի կողմից ընտրվել է Հայաստանի Հանրապետության նախագահ։ 2018 թ. ապրիլի 9-ին ստանձնել է Հայաստանի նախագահի պաշտոնը։ Հրաժարարական է ներկայացրել 2022 թվականի հունվարի 23-ին, լիազորությունները դադարել են փետրվարի 1-ին։

Հայաստանի նախագահ Արմեն Սարգսյանի նախագահության ժամանակ՝ 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ի առավոտյան Ադրբեջանի զինված ուժերի նախահարձակման պատճառով սկսվեց հայ-ադրբեջանական պատերազմ։ Ռազմական գործողությունների ընթացքում ադրբեջանական զինված ուժերին հաջողվեց գրավել Արցախի Հանրապետության հարավը և Թալիշ-Մատաղիս հատվածը հյուսիս-արևելքում, հարավում գրեթե հասնել Հայաստանի Հանրապետության Սյունիքի մարզին, հայկական կողմին պատճառել հազարավոր զոհեր, վիրավորներ և անհետ կորածներ, ինչպես նաև ռազմական և քաղաքացիական տեխնիկայի ու միջոցների հսկայական կորուստ։ Նոյեմբերի 9-ի գիշերը վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը ֆեյսբուքյան իր էջով հայտարարեց կապիտուլացիոն հայտարարության ստորագրման մասին։ Այդ համաձայնագրով հայկական զինված ուժերը դուրս բերվեցին իրենց վերահսկողության ներքո գտնվող Քաշաթաղի և Շահումյանի շրջաններից, Ասկերանի շրջանի որոշ հատվածներից^[10]։ Պայմանագրց դուրս հանձնվեցին նաև Հադրութի և Քաշաթաղի շրջանների դեռևս ադրբեջանական զինված ուժերի կողմից չգրավված տարածքներից, իրենց չհանձնված տարածքները։

2020 թվականի հոկտեմբերին, երբ պատերազմը ընթանում էր, Հայաստանի նախագահ Արմեն Սարգսյանը հարցազրույցի ժամանակ հայտարարել էր, որ Հայաստանը չի հարվածելու Ադրբեջանի Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհան նավթամուղին։ Իր այդ հայտարարության համար նա արժանացել է սուր քննադատության^[11][12][13]։

Կապիտուլիացոն համաձայնագրի հետևանքները

Քանի որ կապիտուլիացիոն համաձայնագրով հանձնվեց Ադրբեջանին Արցախի մոտ 75%-ը, ուստի հայ-ադրբեջանական սահմանը ավելի երկարեց, որի հետևանքով վտանգվեց Սյունիքի, Գեղարքունիքի, Վայոց Ձորի և Տավուշի մազերը։

Ադրբեջանական զինված ուժերը, 2021 թվականի մայիսի 12-ին ներթափանցել է Հայաստանի հարավ արևելյան հատվածից մոտ 3,5 կմ և օկուպացրել Սյունիքի մարզում գտնվող Սև լիճը և հարակից տարածքը՝ կարևորագույն բարձրունքները։ Տեղում բանակցություններ են վարել տեղաբնիկները, ԶՈՒ ներկայացուցիչները, հետագայում ռուս խաղաղապահ զորքերի հրամանատար Ռուստամ Մուրադովը, սակայն բանակցությունները արդյունք չեն տվել։

Մայիսի 13-ին, ադրբեջանական ուժերը Հայաստանի սահմանը հատել են նաև Վարդենիսի հատվածում և առաջ եկել մոտ 2 կմ^[14][15]։

Մայիսի 20-ին ադրբեջանական զինուժը առաջ է եկել նաև Սյունիքի մարզի Խոզնավար գյուղի հատվածում, որին հետևել է բնակիչների մի մասի, այդ թվում երեխաների տարհանումը^[15][16]։

Մայիսի 25-ին ադրբեջանական զինված ուժերը Վերին Շորժայի ուղղությամբ Հայաստանի սուվերեն տարածքում կրակահերթ են սկսել հայ դիրքապահների ուղղությամբ, որի հետևքանով զոհվել է պայմանագրային զինծառայող, կրտսեր սերժանտ Վ. Յ. Խուրշուդյանը, կան վիրավորներ^[15][17]։

Մայիսի 27-ին Գեղարքունիքի մարզի տարածքում ադրբեջանցիները գերեվարել են 6 Հայաստանի զինված ուժերի զինծառայողի^[18]։

Մայիսի 13-ից ադրբեջանցիները Գեղարքունիքի մարզում են։ Կութ, Վերին Շորժա բնակավայրերի հատվածում պետական սահմանն անարգել անցել ու առաջ են եկել։ Կութի մոտ 2 կմ խորացել են։ Մոտեցել են գյուղի հովվին, հրահանգել՝ անասուններին հավաքի ու հեռանա տարածքից^[19]։

Հետագայում մարտեր են եղել նաև Երասխ գյուղի հատվածում, որի հետևանքով զոհվել են հայ զինծառայողներ, նյութական վնաս է հասցվել Երասխ գյուղին։

2002 թվականին Արմեն Սարգսյանը ստացել է Մեծ Բրիտանիայի քաղաքացիություն, որից, ըստ իր պնդման, հրաժարվել է 2011 թվականին^[20][21]։ Սակայն, ըստ «Հետք» առցանց լրատվամիջոցի հրապարակման, Արմեն Սարգսյանը Մեծ Բրիտանիայի քաղաքացի է հանդիսացել առնվազն մինչև 2014 թվականը^[21]։

Ըստ «Հետք» առցանց լրատվամիջոցի հետաքննության՝ Արմեն Սարգսյանը հանդիսանում է Սենթ Քիթս և Նևիս պետության քաղաքացի և այդ կարգավիճակում է գտնվել առնվազն 2013 թվականից։ Ըստ հրապարակման՝ Արմեն Սարգսյանը Սենթ Քիթս և Նևիսի քաղաքացիությունից հրաժարվելու գործընթաց է սկսել 2018 թվականի մարտից և հետևաբար նրա՝ Հայաստանի նախագահ դառնալը հայաստանյան օրենսդրությամբ հակաօրինական է^{[22][23][24][25]}։

Համաձայն մամուլի բազմաթիվ հրապարակումների ու հետաքննությունների, ինչպես նաև միջազգային լրագրողական հետաքննական «Investigative Dashboard» կազմակերպության բացահայտումների՝ Արմեն Սարգսյանը հանդիսանում է խոշոր բիզնեսմեն^[2][26][27]։ Արմեն Սարգսյանը հայտնել է, որ ինքը ոչ մի բիզնես չունի^[2]։

Հետք լրատվամիջոցի հետաքննության տեղեկություններով Հայաստանը Մեծ Բրիտանիայում ներկայացնող դեսպան Արեմն Սարգսյանը տարիներ շարունակ իր պաշտոնն օգտագործել է իր և իր ընտանիքի բիզնեսները զարգացնելու համար^[2]։

Knightsbridge Group

Նրա ղեկավարած շուրջ 15 ընկերություններ միավորող «Knightsbridge» («Նայթսբրիջ») ընկերությունների խումբը գործունեություն է իրականացնում անշարժ գույքի, էներգետիկայի, հեռուստակոմունիկացիոն, տեխնոլոգիաների, մուլտիմեդիայի, գյուղատնտեսական ոլորտներում՝ ընդգրկելով տարբեր երկրներ, այդ թվում՝ Չեխիա, Լեհաստան, Ռուսաստան, Ուկրաինա, Ղազախստան, Չինաստան, Հնդկաստան, Մոնղոլիա^[26][27]։ համագործակցում է մի շարք խոշոր ընկերությունների հետ, որոնցից են «HSBC» («Էյչ-Էս-Բի-Սի»), Գոլդման Սաքս, «Merrill Lynch» («Մերիլ Լինչ»), Credit Suisse («Կրեդիտ Սուիս») կազմակերպությունները^[27]։ «Knightsbridge»-ի գլխավոր ընկերությունը «Knightsbridge Investment Fund»-ն է։ «Knightsbridge» ընկերույթունների խումբը գրասենյակներ ունի Լոնդոնում, Վիեննայում, Փարիզում, Վարշավայում, Բուդապեշտում, Մոսկվայում, Ալմաթիում^[26][27]։

2012 թվականին «Knightsbridge» ընկերությունների խմբի ղեկավար Արմեն Սարգսյանի և Ռուսաստանի Լենինգրադի մարզի ղեկավար Վալերի Սերդյուկովի միջև ստորագրվեց Նովոլադոժսկու ջրագծի կառուցման վերաբերյալ հուշագիր, որի ընդhանուր արժեքն էր 40 մլրդ ռուբլի, որից 30 մլրդ ռուբլին պետք է ներդներ Արմեն Սարգսյանի ղեկավարած ընկերությունը^[26][27]։

2013 թվականի հունվարին «Knightsbridge»-ի ղեկավար Արմեն Սարգսյանն ու Ռուսաստանի Արխանգելսկի մարզի ղեկավար Իգոր Օրլովը հուշագիր ստորագրեցին էներգետիկայի, տրանսպորտի և տուրիզմի ոլորտներում համագործակցության մասին, այդ թվում՝ Արխանգելսկի օդանավակայանի ու ենթակառուցվածքներին ուղղված ներդրումներ և այլն։ Այդ համաձայնագրով «Knightsbridge Natural Resources Group» ընկերությունը պետք է ներդներ 3.6 մլրդ ռուբլի, իսկ մարզային իշխանությունները՝ 396 մլն ռուբլի^[26][27]։

Ռուսական մամուլի հրապարակման համաձայն «Knightsbridge» խմբի ընկերույթուններից «Knightsbridge Cybersystems»-ը, Ռուսական շուկայում զբաղվում է համակարգչային անվտանգության խնդիրներով, իսկ տնօրենը հանդիսանում է Ա. Սարգսյանի ավագ որդին՝ Վարդան Սարգսյանը^[26]։

«Knightsbridge»-ը որոշակի մասնաբաժին ունի Խանտի-Մանսիում գտնվող Արևմտյան Չումպասի նավթային հանքում, որն օրական տալիս է 400 բարել նավթ (10-15 մլն եկամուտ)^[26][27]։ Այն նաև հսկայական ներդրումներ է կատարել Թուրքմենստանում արտաքին աշխարհից փակ լայնաշերտ ինտերնետի ստեղծման գործում^[26]։ Ռուսական լրատվամիջոցի հրապարակման համաձայն նավթային համաձայնագրի կնքման գործում մասնակցություն է ունեցել նաև «Ռուսաստանի հայերի միություն» կազմակերպության նախագահ Արա Աբրահամյանի «Согласие» («Համաձայնություն») փակ բաժնետիրական ընկերությունը։

«Knightsbridge»-ը Ռուսաստանում ունի ներկայություն նաև սննդի ոլորտում՝ համագործակցելով իտալական «Կրեմոնինի» ընկերության հետ։ Այս համագործակցության շրջանակներում ստեղծված «Иналка ДжиБиЭс» («Ինալկա ՋիԲիԷս») ընկերությունը զբաղվում է մսամթերքի արտադրությամբ, Մերձմոսկովյան շրջանի Օդինցովո քաղաքում համբուրգերների արտադրությամբ, Օրենբուրգի շրջանում՝ սպանդանոցի ստեղծմամբ և այլն։ Մոտավոր ներդրումը կազմում է շուրջ 100 մլն եվրո։

Highbury Group

Համաձայն մամուլի հրապարակումների՝ Արմեն Սարգսյանը հանդիսանում է «Highbury Grօup»-ի ղեկավարը։ Ընկերությունների խումբը գրանցված է բրիտանական Վիրջինյան կղզիների օֆշորում^[26]։

«Highbury Group»-ի «Լենինգրադ» դուստր կորպորացիան, որն իր հերթին հանդիսանում է «Էներգոպրոեկտ» ընկերության բաժնետեր։ Այն համարվում է Ռուսաստանի Դաշնության հյուսիսարևմտյան տարածաշրջանի խոշորագույն կազմակերպությունը, որը զբաղվում է էլեկտրաէներգետիկ ոլորտի նախագծային և ինժեներինգային աշխատանքներով^[26][27]։ «Էներգոպրոեկտ» ընկերությունը ստեղծվել է տարածաշրջանում ԽՍՀՄ երկու խոշոր նախագծային ընկերությունների միավորմամբ։ Ընկերության հիմնական պատվիրատուներն են Ռուսաստանում էներգետիկ մենաշնորհային դիրք ունեցող «Федеральная сетевая компания»-ն («Դաշնային ցանցային ընկերություն») և Ռուսաստանում գործող «Межрегиональная распределительная сетевая компания»-ը («Միջտարածաշրջանային բաշխիչ ցանցեր ընկերություն»)^[26]։

• «Մեծ խաչի ասպետ» ժապավենակիր շքանշան(Իտալիայի Հանրապետության նախագահ Սերջիո Մատարելլա), 2018
• «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 1-ին աստիճանի շքանշան, 2017 թ.^[28]
• Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ շքանշան (պարգևատրվել է Ամենայն Հայոց կաթողիկոս Նորին Սրբություն Գարեգին Երկրորդի կողմից), 2008 թ.
• Սուրբ Գրիգոր Մեծի շքանշանի Մեծ Խաչ աստիճան (Նորին Սրբություն Հովհաննես Պողոս Երկրորդ պապի կողմից), 1997 թ.
• Ունի արտակարգ և լիազոր դեսպանի դիվանագիտական աստիճան

• Հայր՝ Վարդան Սարգսյան
• Կին՝ Նունե Սարգսյան
• Որդի՝ Վարդան Սարգսյան
• Որդի՝ Հայկ Սարգսյան

Ունի երեք թոռնիկ։

• Հայաստանի նախագահի պաշտոնական կայք
• Արմեն Սարգսյան՝ գիտնական, դեսպան, վարչապետ, գործարար