Բուրկինա Ֆասոյի ռազմական հեղաշրջում (2022)
Բուրկինա Ֆասոյի ռազմական հեղաշրջում, Բուրկինա Ֆասոյի զինված ուժերի իրականացրած ռազմական հեղաշրջում է, որի ժամանակ, ըստ տեղեկությունների, կալանավորվել է Բուրկինա Ֆասոյի նախագահ Ռոկ Մարկ Քրիստիան Կաբորեն[4]։
 | |
|---|---|
 | |
| Թվական | հունվարի 24 2022 - շարունակվում է |
| Մասն է | Ռազմական հեղաշրջում Բուրկինա Ֆասոյում |
| Վայր | Բուկինա Ֆասո |
| Արդյունք | Բուրկինա Ֆասոյի նախագահ Ռոկ Մարկ Քրիստիան Կաբորեն կալանավորվել է |
| Հակառակորդներ | |
 Բուրկինա Ֆասո կառավարություն | Բուրկինա Ֆասո Զինված ուժեր |
| Հրամանատարներ | |
| Ռոկ Մարկ Քրիստիան Կաբորե | Պոլ Անրի Սանդաօգօ Դամիբա[1][2]Ժիլբեր Դյենդերե[3] |
| Կողմերի ուժեր | |
| Ռազմական կորուստներ | |
Նախապատմւթյուն
2014 թվականին Բուրկինա Ֆասոյում տեղի է ունեցել ապստամբություն, որի ժամանակ գահընկեց է արվել Բուրկինա Ֆասոյի նախագահ Բլեզ Կոմպաորեն, ով երկիրը ղեկավարում էր 1987 թվականից։ 2015 թվականից երկիրը ղեկավարել է Ռոկ Մարկ Քրիստիան Կաբորեն[5]։
2015 թվականից Բուրկինա Ֆասոյում ակտիվ են «Իսլամական պետություն», «Անսար ուլ-Իսլամ» և «Ալ-Կաիդա» կազմակերպությունները։ 2021 թվականին ահաբեկիչները երկրում սպանել են ավելի քան 2000 խաղաղ բնակչի։ 2019 թվականից ահաբեկիչների գործունեության պատճառով Բուրկինա Ֆասոյի որոշ նահանգներում արտակարգ դրություն է մտցվել[5][6]։ 2022 թվականի հունվարին Բուրկինա Ֆասոյի վարչապետ Լասինա Զերբոն հայտարարել է, որ ահաբեկչությունը սպառնալիք է երկրի ամբողջականության համար[5]։
2021 թվականի նոյեմբերին Բուրկինա Ֆասոյում զանգվածային բողոքի ցույցեր են բռնկվել այն բանից հետո, երբ ահաբեկիչները երկրի հյուսիսում գտնվող ոսկու հանքում սպանել են 49 զինվորականի և 4 խաղաղ բնակչի։ Բողոքի ակցիայի մասնակիցները դժգոհություն են հայտնել անվտանգության անբավարար մակարդակի և զինված ուժերի մթերքով անբավարար ապահովման կապակցությամբ։ Բողոքի ցույցերի արդյունքում երկրի վարչապետը հրաժարական է տվել[5]։
2022 թվականի հունվարի 11-ին զինվորականներ են ձերբակալվել ռազմական հեղաշրջում նախապատրաստելու կասկածանքով[5][7][8]։
2022 թվականի հունվարի 19-ին Բուրկինա Ֆասոյում սահմանափակվել է Ֆեյսբուք սոցիալական ցանցի մուտքը, որը իշխանությունները անվանել են «երկրի ապակայունացման գործիքներից մեկը»։ Եղել են նաև տեղեկություններ ինտերնետի խափանումների մասին[5]։
Հեղաշրջում
Հունվարի 22-ին Ուագադուգուում կրկին բողոքի ցույցեր են սկսվել։ Ցուցարարները պահանջել են կառավարության հրաժարականը և իշխանությունը փոխանցումը զինվորականներին[5]։
Հունվարի 22-ի լույս 23-ի գիշերը տեղեկություններ են ստացվել նախագահական նստավայրի մոտ կրակոցների մասին[5][8][9]։ Իշխանությունները կատարվածն անվանեցին «զինվորականների դժգոհության դրսևորման ակտեր»[5]։ Զինվորականները պահանջել էին կառավարության հրաժարականը, զինվորականների թվաքանակի ավելացում, ահաբեկիչների դեմ պայքարի համար լրացուցիչ միջոցների հատկացում և զոհված զինվորականների ընտանիքներին փոխհատուցում[5]։ Կրակոցների ժամանակ վնասվել է նախագահի մեքենան[10]։
Ըստ տեղեկությունների հունվարի 23-ին երկրում բջջային կապը և ինտերնետի աշխատանքը խափանումներով են աշխատել[5][11]։ Սահմանվել է պարետային ժամ, որը գործել է 20։ 00-ից 05։ 30-ը[5]։
Ցուցարարները հրկիզել են իշխող «Ժողովրդական շարժում հանուն առաջընթացի» կուսակցության շտաբը[5][12]։ Բողոքի ցույցեր են սկսվել երկրի այլ քաղաքներում, ցուցարարները հայտարարել են իրենց համերաշխությունը զինվորականների հետ[5]։
Հունվարի 24-ի առավոտյան հայտարարվել է Քրիստիան Կաբորեին ռազմակայաններից մեկում ձերբակալելու մասին, զինվորականները պահանջել են, որ նա հրաժարական տա[4][5][13]։ Լրատվամիջոցները հայտնել են, որ նախագահի ընտանիքը լքել է երկիրը[14]։ Զինվորականները նաև ազատ են արձակել գեներալ Ժիլբեր Դինդերեին, որը դատապարտվել էր 2015 թվականին հեղաշրջման փորձի համար[15][16]։
Հունվարի 24-ին Բուրկինա Ֆասոյի նախագահը իր Թվիթերում հրապարակել հետևյալ հաղորդագրությունը[17]՝
 | Մեր ժողովուրդը դժվար ժամանակներ է ապրում. Այս պահին մենք պետք է պաշտպանենք մեր ժողովրդավարական ձեռքբերումները։ Կոչ եմ անում նրանց, ովքեր զենք են վերցրել, վայր դնել զենքերը՝ հանուն երկրի ժողովրդի բարձրագույն շահերի։ Միայն երկխոսության միջոցով մենք պետք է լուծենք մեր հակասությունները։ |  |
Նախագահը չի նշել իր գտնվելու վայրը[11]։
Հունվարի 24-ին 14 զինվորականներից բաղկացած խումբը պետական հեռուստատեսության ուղիղ եթերում հայտարարել է, որ զինվորականները վերցրել են իշխանությունը երկրում, ցրել կառավարությունն ու խորհրդարանը, կասեցրել սահմանադրությունը և փակել Բուրկինա Ֆասոյի սահմանները մինչև հետագա հայտարարությունը[18][19]։.