Օխրիդի սանջակ

Երբ 1395 թվականին ստեղծվեց Օխրիդի սանջակը, այն դարձավ Ռումելիայի էյալեթի մի մասը և նրա ամենավաղ օսմանյան սանջակներից մեկը^[1]։ Մինչ 1395 թվականին Օսմանյան կայսրության մաս դառնալը, նրա սկզբնական տարածքը պատկանում էր Մարկո Մրնյավչևիչի թագավորությանը^[2][3]։ Սկզբում սանջակի մայրաքաղաքը եղել է Բիտոլա քաղաքը, իսկ ավելի ուշ՝ Օխրիդը, ուստի աղբյուրներում այն ​​հիշատակվում է նաև որպես Մոնաստիրի (կամ Բիթոլայի) սանջակ^[4]։ Օխրիդի սանջակի տարածքը ժամանակի ընթացքում փոխվել է։

Օսմանյան ժամանակահատվածի նկարներ

Բիտոլա

Օխրիդ

1406 թվականին Ջունայդ Այդընը Օխրիդի սանջակբեյն էր^[5]։ 1464-1465 թվականներին Օխրիդի սանջակի սանջակբեյը Բալաբան Բադերան էր, ով հայտնի դարձավ Սկանդերբեգի դեմ իր մարտերով՝ փոխարինելով Շերեմեթ բեյին այս պաշտոնում^[6][7]։ Թեև Հալիլ Ինալջիկը բացատրում է, որ Էլբասանի սանջակը հիմնադրվել է 1466 թվականին Էլբասանի ամրոցի կառուցումից անմիջապես հետո՝ հիմնվելով Թուրսուն բեյի արձանագրությունների վրա, հավանականություն կա, որ Էլբասանն ի սկզբանե եղել է Օխրիդի սանջակի մաս[8]։

Օսմանյան պաշտոնական մարդահամարները (թուրքերեն՝ Tapu tahrir defterleri) կազմակերպվել են 1467, 1519 (հավաքական մարդահամար) և 1583 թվականներին Օխրիդի սանջակի տարածքում^[8][9]։ 16-րդ դարի սկզբի մարդահամարը ցույց է տվել, որ Օխրիդի սանջակն ուներ Օխրիդ, Դեբար, Աքչահիսար (Կռուջա) և Մատ կազին (վարչություններ), ինչպես նաև ուներ 4 քաղաք, 6 բերդ, 849 գյուղ, 32648 քրիստոնյա ընտանիք և 623 մուսուլման։ ընտանիքներ^[10]։ 1583 թվականի մարդահամարի տվյալներով Օխրիդի սանջակը ներառում էր երեք կազին, որոնք բաժանված էին 13 նախիյաների[12]։ Ավելի ուշ ընդլայնվելուց հետո Օխրիդի սանջակը կազմված էր 22 նահիայից, 6 նահիա՝ Մակեդոնիայում և 16 նահիա՝ Ալբանիայում^[11]։ Այս սանջակում կար ալբանացիների զգալի ներկայություն^[12]։

1794 թվականի աշնանը Կարա Մահմուդ Բուշաթին, ով Սկյուտարի փաշան էր, վերահսկում է Օխրիդի սանջակը^[13]։ 1796-1817 թվականներին Օխրիդի սանջակը ղեկավարել է Ջանինի Ալի փաշայի որդին՝ Մուխթար փաշան^[14]։ 1820 - 1831 թվականներին Օխրիդի սանջակը դրվել է Սկյուտարի մեկ այլ փաշայի՝ Մուստաֆա Ռեսիթ փաշա Բուշաթիի հսկողության տակ^[15]։

Ռումելյան Էյալեթի վարչական բաժանումը բարեփոխվեց 1836 թվականի հունիսի 21-ի սուլթանի հաթիշերիֆի հիման վրա, և նրա սանջակների տարածքները զգալիորեն փոխվեցին, մինչդեռ Օխրիդի սանջակը դարձավ Վալիդե սուլթանի անձնական տիրույթը (արփալիկը)^[16]։ Մինչև 1864 թվականը Օխրիդի սանջակը մտնում էր Մոնաստիրի էյալեթի մեջ, մինչդեռ Կրուջայի կազանը ժամանակավորապես մտնում էր Սկյուտարի սանջակի մեջ^[17][18]։ 1864 թվականին Մոնաստիրի վիլայեթի ստեղծումից հետո Օխրիդի սանջակը դադարեց գոյություն ունենալ և նրա տարածքն ընդգրկվեց Բիթոլայի սանջակի մեջ (ստեղծվել է որպես սանջակ՝ Օխրիդի սանջակից առանձին, 1826 թվականին)^[19][20]։

Օխրիդի արքեպիսկոպոս Դորոթեոսը, նրա հոգևորականներն ու տղաները 1466 թվականին աքսորվել են Ստամբուլ, հավանաբար Սկանդերբեգի ապստամբության ժամանակ նրանց հակաօսմանական գործունեության պատճառով^[21]։ 1467 թվականին Սկոպիեի, Օխրիդի, Սերեսի և Կաստորիայի բազմաթիվ քրիստոնյաներ բռնի տեղահանվեցին Էլբասան՝ Ալբանիայի օսմանյան նոր ամրոցը^[22]։

Օխրիդի ապստամբության գյուղացիները տասը տարի մասնակցել են Մարիովոյի և պրիլեպցի գյուղացիների 1564 թվականի հակաօսմանյան ապստամբությանը^[23]։ 1571 թվականի հուլիսի 25-ին առաջարկվեց Օխրիդի սանջակը բաժանել երկու մասի՝ այս սանջակում մշտական ​​ապստամբությունների պայմաններում հասարակական անվտանգությունը բարձրացնելու նպատակով^[24]։

1613 թվականին օսմանյան իշխանությունները հրամայեցին ավերել Օխրիդի սանջակի գյուղերի բոլոր նորակառույց քրիստոնեական եկեղեցիները^[25]։

Օսմանյան ճանապարհորդ Էվլիյա Չելեբին (1611–1682) իր աշխատության մի ամբողջ գլուխ նվիրել է Օխրիդի սանջակի Սեյահաթնամային^[26]։

• Ալբանիայի իսլամացում
• Իսլամը Հյուսիսային Մակեդոնիայում