2023 թվականի մայիսի 4-ի կրակոցներ Սերբիայում

Սերբիան ունի զենքի մասին խիստ օրենքներ, սակայն, այնուամենայնիվ, Եվրոպայում զենքի տիրապետման ամենաբարձր ցուցանիշներից մեկն ունի։ Հարավսլավական պատերազմներից հետո Արևմտյան Բալկաններում անօրինական զենքերը տարածված են^[4]։ 2018 թվականին, 100 մարդու հաշվով 39,1 մասնավոր ատրճանակով, Սերբիան հարևան Չեռնոգորիայի հետ այս վիճակագրությամբ աշխարհում երրորդ տեղն է զբաղեցրել՝ զիջելով Միացյալ Նահանգներին և Եմենին^[5]։ Սերբիայում զանգվածային կրակոցները հազվադեպ են^[4]։ 21-րդ դարում ավելի վաղ երեք զանգվածային կրակոցներ են տեղի ունեցել՝ 2007 թվականին՝ Յաբուկովացի սպանությունները, որոնց ընթացքում ինը մարդ է սպանվել, հինգը վիրավորվել, 2013 թվականին Վելիկա Իվանչայի հրաձգությունը, որի ժամանակ զոհվել է 14 մարդ, և 2016 թվականին Ժիտիշչեում հինգը զոհվել է, 22-ը՝ վիրավորվել^[4]։ Վլադիսլավ Ռիբնիկարի տարրական դպրոցում հրաձգությունը տեղի է ունեցել նախօրեին, ինչի հետևանքով Սերբիայի կառավարությունը առաջարկել է ավելի խիստ կանոնակարգեր հրազենի օգտագործման վերաբերյալ^[6]։

Կասկածյալը՝ 21-ամյա Ուրոշ Բլաժիչը^[7][8] եղել է որոշ զոհերի հետ, երբ դպրոցի բակում վեճ է սկսվել^[9]։ Ենթադրվում է, որ նա տնից հրացան է բերել և սկսել է կրակել Դուբոնայում, որից հետո գնացել է Մալո Օրաշե^[10][11]։ Առաջին կրակոցներից հետո ոստիկանությունը նրան ձերբակալելու հրաման է տվել և որոնել Մալի Պոժարևացում, որտեղ վերջին անգամ տեսել են նրան^[11][12]։ Ժամը 18:08-ին հարակից Շեպշին գյուղում կրակոց է գրանցվել^[13][14]։ Այնտեղ ոստիկանները նկատել են կասկածյալին, և նա կրակել է նրանց վրա^[9][13]։ Հրաձգությունից հետո փակվել են Մլադենովացի շրջակայքի բոլոր ճանապարհները դեպի Դուբոնա և Շեպշին^[6][12]։

Կասկածյալը տաքսի է կանգնեցրել, որով հասել է Վինջիշտե, Կրագուևացի^[15], որտեղ նա թաքնվել է, բայց ի վերջո ձերբակալվել է^[16][17][18]։ Ենթադրվում է, որ կրակելու ժամանակ կասկածյալը միայնակ է եղել^[19]։ Կասկածյալը մայիսի 5-ին բերման է ենթարկվել Սմեդերևոյի ոստիկանական բաժանմունք^[20]։

Ձերբակալվել են նաև կասկածյալի հորեղբայրն ու պապը^[21]։ Կասկածյալի պապի տանը ոստիկանները հայտնաբերել են չորս ռումբ, հրացան, ավտոմատ, երկու խլացուցիչ, որսորդական դանակ և տարբեր զինամթերք^[15][19][22]։

Զոհվել է առնվազն 8 մարդ, այդ թվում՝ 22-ամյա ոստիկան, նրա 19-ամյա քույրը, 21-ամյա մի երիտասարդ և 25-ամյա մի երիտասարդ^[23][24]։ Տուժածներից առնվազն երկուսը մահացել են դեպքի վայրում, իսկ առնվազն երկուսը ավելի ուշ մահացել են հիվանդանոցում^[10]։ Ներքին գործերի նախարարության տվյալներով՝ տուժել է ևս 14 մարդ, այդ թվում՝ երեխաներ^[17][25][26]։ Տուժածներն ուղարկվել են Բժիշկ Դրագիշա Միշովիչ համալսարանական հիվանդանոց։ Տեղափոխված 2008 թվականին ծնված տղան մահացել է հիվանդանոցում^[12][27]։ Առողջապահության նախարար Դանիցա Գրույիչիչը հայտնել է, որ բոլոր վիրավորների կյանքին վտանգ է սպառնում^[28]։

Հաղորդվում է, որ ժանդարմերիայի, հատուկ հակաահաբեկչական ստորաբաժանման և ուղղաթիռի ստորաբաժանումները ժամանել են Մլադենովաց և Դուբոնա գյուղեր^[12]։ Սերբական լրատվամիջոցների հաղորդմամբ՝ զինված անձին որոնելիս ոստիկանության աշխատակիցները հսկիչ անցակետեր են տեղադրել և կանգնեցրել մեքենաները։ Ուղղաթիռներ, անօդաչու թռչող սարքեր և բազմաթիվ ոստիկանական պարեկներ ուղարկվել են նաև Դուբոնայի շրջակա տարածք^[6]։ Հաղորդվում է, որ Դանիցա Գրույիչիչը և Անվտանգության հետախուզական գործակալության ղեկավար Ալեքսանդր Վուլինը մեկնել են տարածք^[12][6]։ Առողջապահության նախարարությունը վիրավորների համար արյան դոնորություն է կազմակերպել^[29][30]։

Ներքին գործերի նախարար Բրատիսլավ Գաշիչը և Սերբիայի նախագահ Ալեքսանդր Վուչիչը հրաձգությունը որակել են որպես ահաբեկչություն^[26][31]։ Մայիսի 5-ին կայացած մամուլի ասուլիսում Վուչիչը հայտարարել է նոր միջոցառումների մասին և ավելացրել, որ կասկածյալը «այլևս չի տեսնի արևի լույսը», որ «նա դուրս չի գա բանտից», և որ բոլոր մարդիկ, ովքեր զենք ունեն, կենթարկվեն աուդիտի^[31]։ Առաջարկված նոր միջոցառումները ներառում են ատրճանակի թույլտվությունների մորատորիում, ավելի շատ բժշկական և հոգեբանական ստուգումներ զենքի տերերի նկատմամբ և դպրոցներում 1200 ոստիկանների աշխատանքի ընդունում^[6]։ Նա նաև հայտարարել է, որ նոր միջոցառումները «գրեթե ամբողջությամբ կզինաթափեն Սերբիան»^[12][32]։ Միջոցառումները կառավարության կողմից ընդունվել են հայտարարության օրը^[33]։