Аборигендер

1. Аборигендер (лат. Aborіgіnes — бастапқы, негізгі, байырғы, тұрақты) — автохтонды тұрғындар. Аборигендер көбінесе елдің, өлкенің, белгілі ауданның байырғы тұрғындары ретінде өзара ру-тайпалық, туған-туыстық және тарихи-әлеуметтік, экономикалық қарым-қатынаста болады. Қазақтар өз жерінің тұрақты-автохтонды халқы ретінде бірнеше мыңдаған жылдар бойы ата, ру, тайпа, жүздік одақтар ретінде қордалана келіп, алдымен ұлыс, кейін біртұтас ұлт болып тарихи түрде қалыптасқан.

2. Аборигендер - [лат. aborigine - әуел бастан, бұрыннан] - ел аумағында қазіргі тұрғындарынан бұрын өмір сүретін, түпкілікті байырғы, ежелгі, іргелі халқы (мысалы, АҚШ пен Канададағы үнді тайпалары, Австралиядағы австралиялықтар және т.б.). Кейде аборигендерді автохтондар (грек, autos - өзі, chton - жер) деп те атайды.^[1][2]

3. Аборигендер - белгілі бір аумақта ежелден, бірнеше ғасыр бойы өмір сүріп келе жатқан байырғы тұрғындар. Көп жағдайда аборигендер бір ұлттық-этникалық қауымдастықтың құрамына кіреді. Мысалы, Америка Австралияны отарлау барысында жергілікті халық қырғынға ұшырады, жекелеген жағдайларда халықты атамекенінен күштеп көшіріп, арнайы шет аудандарға ығыс- тырып, қоныстандырған. Мысалы, АҚШ- та бүгінгі күні Ӏ млн.-ға жетер-жетпес үндіс қалған.^[3]

4. Аборигендер (латынша— әуел бастан) —

• қандай да болмасын бір аумақтың ежелгі, байырғы халқы;
• биологияда автохтондар деген мағынада қолданылады.