Балғын арша

Балғын арша, Түркістан аршасы (Junіperus turkestanіca) — арша туысына жататын мәңгі жасыл, көп жылдық бұта. Қазақстанда Жетісу (Жоңғар), Іле, Теріскей Алатауларының, Кетпен жотасының, Батыс Тянь-Шаньнің альпілік, субальпілік белдеулерінде өседі. Биіктігі 1—2 м. Ағаш түріндегісі (биіктігі 6 — 18 м) сирек кездеседі. Жатаған сабағының сұрғылт, қызыл қоңыр қабығы қабыршақтанып түлеп түседі. Тік өсетін бұтақтары жіңішке, көп тармақты, сыртын қарама-қарсы орналасқан ұсақ жасыл жапырақтары жауып тұрады. Жапырағының ұзындығы 2 мм-ге дейін, сопақша, ұшы сүйір келеді, өркенімен кірігіп жетіледі. Бүр жемісінің диаметрі 9—15 мм, сопақ не домалақ пішінді, жылтыр, қара түсті болады. Шілде — тамыз айларында піседі. Етті, тәтті, шырынды жемісінің құрамында эфир майы болғандықтан емге пайдаланылады. Балғын аршаның қар тоқтатудағы, топырақтағы ылғалды сақтаудағы маңызы зор. Ежелден қазақ Балғын аршаны қымыз сабасын ыстауға қолданған.^[1]